Γιατί τα παιδιά κλέβουν;

Είναι φορές που στην "καριέρα" του ως γονιός έρχεται κανείς αντιμέτωπος με μια πικρή αλήθεια που τον κάνει να ρωτήσει το παιδί του «πού το βρήκες αυτό;»

Το φαινόμενο των παιδιών και των εφήβων που "παίρνουν" από φιλικά ή συγγενικά σπίτια πράγματα που δεν τους ανήκουν, χωρίς σκοπό να τα επιστρέψουν, ή ακόμα και από μαγαζιά χωρίς να πληρώσουν, είναι αρκετά συχνό.

Και βέβαια, είναι επίσης αρκετά ανησυχητικό. Οι γονείς ανησυχούν για τους λόγους που έκαναν το παιδί να κλέψει και αναρωτιούνται αν το παιδί τους έχει κακοποιά στοιχεία στην προσωπικότητά του. Το πρόβλημα αυτό έχει διαφορετικές διαστάσεις ανάλογα με την ηλικία του παιδιού.
 
Προσχολική ηλικία
Για τα πολύ μικρά παιδιά είναι μέσα στα πλαίσια του κανονικού ν' απλώσουν το χεράκι τους και να πάρουν κάτι που τους αρέσει, αλλά δεν τους ανήκει. Μέχρι τεσσάρων-πέντε ετών το παιδί δεν έχει ξεκαθαρίσει την έννοια του κλεψίματος, όταν παίρνει κάτι που ανήκει σε άλλο άτομο.
Ψυχολογικά, λειτουργεί ακόμα κάτω από την εγωκεντρική σκοπιά της ανάπτυξης και αντιλαμβάνεται τον κόσμο αποκλειστικά μέσα από τον εαυτό του και τις ανάγκες του και όχι βάσει των αναγκών των άλλων.
Τα πολύ μικρά παιδιά επίσης δεν καταλαβαίνουν ότι τα πράγματα κοστίζουν χρήματα και ότι δεν είναι σωστό να πάρουμε κάτι χωρίς να το πληρώσουμε.
 
Σχολική ηλικία
Τα παιδιά δημοτικού σχολείου γνωρίζουν το σωστό και το λάθος και έχουν μάθει ότι δεν είναι σωστό να παίρνουμε πράγματα από τα καταστήματα χωρίς να τα πληρώνουμε ή να παίρνουμε πράγματα που ανήκουν σε άλλους. Γνωρίζουν ότι υπάρχουν συνέπειες αυτής της πράξης μέσα στην οικογένεια, αλλά συνήθως δεν ξέρουν για τις ευρύτερες συνέπειες.
Παρόλα αυτά, ο λόγος που μπορεί να καταφύγουν σε τέτοια συμπεριφορά είναι ότι δεν έχουν αναπτύξει τους μηχανισμούς του αυτοελέγχου που είναι απαραίτητοι για να μην περάσουν από την επιθυμία απόκτησης ενός πράγματος στην απόκτησή του με λανθασμένο τρόπο.
 
Εφηβεία
Στην εφηβική ηλικία, τα παιδιά μπορεί να αρχίσουν να κλέβουν για διαφορετικούς λόγους. Η ίδια η πράξη μπορεί να λειτουργεί ως διεγερτικό και να τους ανεβάζει την αδρεναλίνη, κάνοντάς τους να νιώθουν έντονα συναισθήματα, που προέρχονται από τον αρχικό κίνδυνο και την ανακούφιση του ότι δεν πιάστηκαν.
Ένας άλλος λόγος που οι έφηβοι μπορεί να αρχίσουν να κλέβουν έχει να κάνει με την ομάδα των συνομηλίκων και τις πιέσεις που ο έφηβος δέχεται από αυτή. Προκειμένου ο έφηβος να γίνει αποδεκτός και να κερδίσει το σεβασμό των άλλων μελών -"προτύπων" της ομάδας, αρχίζει να κλέβει για να δείξει ότι μπορεί κι αυτός να το κάνει, ότι είναι αρκετά ικανός για να γίνει αποδεκτός από την ομάδα αυτή.
Άλλες φορές πάλι, ο έφηβος επιδίδεται στην κλεψιά για να "αποδείξει" στον εαυτό του και τους άλλους ότι είναι έξυπνος, μάγκας, και ότι μπορεί να τα καταφέρει.
Ένας άλλος λόγος είναι ότι καθώς ο έφηβος αρχίζει να παίρνει τον έλεγχο της ζωής του στα χέρια του, αποκτά μια αίσθηση παντοδυναμίας και έχει την επιθυμία να κατακτήσει τον κόσμο γύρω του, επαναστατώντας: ο τρόπος που διαλέγει να το κάνει αυτό μπορεί να είναι κλέβοντας.
 
Οι βαθύτεροι ψυχολογικοί λόγοι που οδηγούν στο κλέψιμο
Υπάρχουν όμως και βαθύτεροι, πιο σύνθετοι ψυχολογικοί λόγοι που μπορεί να ωθήσουν ένα παιδί στο κλέψιμο. Το παιδί που είναι θυμωμένο, με τον εαυτό του, τους γονείς του, τον κόσμο γύρω του, συχνά καταφεύγει στο κλέψιμο για να "τιμωρήσει" τους άλλους, αυτούς με τους οποίους είναι θυμωμένο και όχι γιατί πραγματικά επιθυμεί το αντικείμενο που κλέβει. Έτσι, η κλοπή γίνεται μέσο εκδίκησης και έκφρασης του θυμού του παιδιού.
Όταν η οικογένεια βιώνει προβλήματα και οι γονείς είναι στα πρόθυρα του διαζυγίου, το παιδί νιώθει ανίσχυρο και θέλει να αντιδράσει, προκειμένου να "σώσει" την οικογένειά του. Σε μια τέτοια περίπτωση μπορεί να εμφανίσει ένα πρόβλημα συμπεριφοράς, όπως για παράδειγμα το να αρχίσει να κλέβει, ώστε να τραβήξει την προσοχή των γονιών του επάνω του και να τους κάνει να "ξεχάσουν" ή να πάψουν ν' ασχολούνται τόσο με το δικό τους πρόβλημα.
Σε άλλες περιπτώσεις ένα παιδί μπορεί να αισθάνεται παραμελημένο και ότι δεν του δίνουν αρκετή προσοχή οι γονείς και οι γύρω του. Έτσι, καταφεύγει στην κλοπή (ή σε κάποια άλλη αρνητική συμπεριφορά) προκειμένου να το προσέξουν και να ασχοληθούν μαζί του.
Άλλοτε πάλι ένα παιδί μπορεί να καταφύγει στην κλοπή προκειμένου να κερδίσει ένα ελκυστικό αντικείμενο το οποίο θα χρησιμοποιήσει με τη σειρά του για να εντυπωσιάσει άλλα παιδιά, νομίζοντας ότι έτσι θα κάνει παρέες και θα κερδίσει φίλους.
 
Η Αμερικανική Ψυχιατρική Ακαδημία συμβουλεύει τους γονείς:

• Να μην προσπαθήσουν να καλύψουν το γεγονός του κλεψίματος.
• Να εξηγήσουν στο παιδί ότι το να κλέψει κάτι δεν είναι σωστό.
• Να βοηθήσουν το παιδί να επιστρέψει ή να πληρώσει το κλεμμένο αντικείμενο.
• Να σιγουρευτούν ότι το παιδί δεν επωφελείται της κλεψιάς με κανέναν τρόπο.
• Να μην αρχίσουν να λένε στο παιδί τους ότι αφού έκλεψε μία φορά θα ξανακλέψει και να μην θεωρούν τη μία αυτή φορά προάγγελο μελλοντικής κακής συμπεριφοράς και να μην πουν στο παιδί τους ότι το θεωρούν κλέφτη ή κακό άνθρωπο.
• Να πουν ξεκάθαρα στο παιδί τους ότι τέτοια συμπεριφορά δεν είναι ανεκτή ούτε στην οικογένεια ούτε στην κοινωνία που ζουν.
• Όταν το παιδί πληρώσει ή επιστρέψει το κλεμμένο αγαθό, το ζήτημα θα πρέπει να ξεχαστεί και οι γονείς δεν θα πρέπει να το ξανα - αναφέρουν, ώστε το παιδί να κάνει ένα νέο ξεκίνημα.  

Πότε το κλέψιμο αποτελεί σημάδι μεγαλύτερων προβλημάτων;Αν το παιδί εξακολουθεί να κλέβει, ή αυτή η συμπεριφορά του συνοδεύεται και από άλλες αρνητικές συμπεριφορές, τότε το ότι κλέβει μπορεί να είναι ένα από τα συμπτώματα κάποιων σοβαρότερων προβλημάτων στη συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού ή στην οικογένειά του.
 
Τα παιδιά που κλέβουν επανειλημμένα μπορεί να έχουν δυσκολίες στο να εμπιστευτούν άλλα άτομα και να συνάψουν στενές συναισθηματικές σχέσεις.
 
Αντί λοιπόν να αισθάνονται ενοχές για τη συμπεριφορά τους, μπορεί να κατηγορούν τους άλλους, με το σκεπτικό ότι "αφού αρνούνται να μου δώσουν αυτό που θέλω, θα το πάρω έτσι κι αλλιώς και θα τους δείξω εγώ". Σε τέτοιες περιπτώσεις η συμβολή των ειδικών είναι απαραίτητη ώστε να εκτιμηθεί το βάθος του προβλήματος και να δοθούν οι σωστές κατευθύνσεις για την επίλυσή του.

Ποιοι είναι οι κίνδυνοι που μπορεί να αντιμετωπίσει ένα παιδί στο Internet;

Οι κίνδυνοι μπορεί να είναι οι ακόλουθοι:

• Privacy: τα παιδιά μπορεί να εμπιστεύονται το Internet και να παρέχουν προσωπικές πληροφορίες χωρίς ενδοιασμούς.
• Ασφάλεια: όταν είναι on-line, τα παιδιά μπορεί να εκτίθενται σε ιούς (κακόβουλα προγράμματα που προκαλούν βλάβες σε υπολογιστικά συστήματα) και hackers (άνθρωποι που προσπαθούν να εισβάλουν σε υπολογιστικά συστήματα).
• Ανάρμοστο περιεχόμενο: τα παιδιά μπορεί να εκτεθούν σε υλικό που είναι ανάρμοστο και μπορεί να περιλαμβάνει πορνογραφία, διαφημιστικό υλικό, βία, εχθρότητα και εξτρεμιστικές ομάδες.
• Online απάτες: απάτες που πραγματοποιούνται on-line όπως γίνονται και στον πραγματικό κόσμο, μόνο που οι απατεώνες συνήθως δεν ενδιαφέρονται για την ηλικία του ατόμου που εξαπατούν – ενδιαφέρονται μόνο για αυτά που θα αποκομίσουν.
• Ψυχολογικά προβλήματα: τα παιδιά μπορούν να εθιστούν στο Internet και να αποκτήσουν προβλήματα όσο αφορά την κοινωνικότητά τους με άλλους ανθρώπους είτε στο σχολείο είτε στο σπίτι.
• Ηλεκτρονικό έγκλημα: τα παιδιά μπορεί να εμπλακούν σε παράνομες on-line ενέργειες. Συνήθως δεν γνωρίζουν τα νομικά, ηθικά και δεοντολογικά θέματα.
• Identity theft: κάποιο άλλο άτομο μπορεί να κλέψει την ταυτότητα ενός παιδιού και να εκτελέσει παράνομες on-line δραστηριότητες.

Ποια τα σημάδια κινδύνου για τα παιδιά;H συμπεριφορά των παιδιών στον έξω κόσμο μπορεί να αλλάξει αν κινδυνεύουν on-line. Τα παιδιά συνήθως παρουσιάζουν επικίνδυνα σημάδια και αν οι γονείς τα λάβουν υπ’ όψιν τους, μπορεί να αποφευχθούν σοβαρά προβλήματα.

Ελέγξτε για τα ακόλουθα αν θεωρείτε ότι το παιδί σας κινδυνεύει on-line:

• Περνάει μεγάλο διάστημα μπροστά στον υπολογιστή: μία ένδειξη ότι το παιδί έχει ανακαλύψει ένα χώρο στο Internet που παρέχει ενθουσιασμό ή κίνδυνο.
• Ελαχιστοποιεί το παράθυρο στην οθόνη κάθε φορά που πλησιάζετε: αυτό το είδος συμπεριφοράς μπορεί να υποδείξει ότι έχει εμπλακεί με ανάρμοστο περιεχόμενο όπως πορνογραφία ή βίαιο υλικό.
• Περνά αρκετό χρόνο μόνο του on-line: το παιδί μπορεί να δημιουργήσει on-line σχέσεις.

Υπερβολική χρήση των chat rooms και του instant messaging: η χρήση του υπολογιστή για επικοινωνία είναι παρόμοια με αυτή του τηλεφώνου. Έχετε υπ’ όψιν σας ότι το παιδί σας μπορεί να συνομιλεί με ξένους που μπορεί να είναι ενήλικες με καχύποπτα κίνητρα.
Υπερβολική χρήση άλλης τεχνολογίας: το παιδί μπορεί ξαφνικά να αρχίσει να σκανάρει φωτογραφίες, να αντιγράφει δισκέτες, CD’s και DVD’s. Ελέγξτε εάν είναι απλά διασκέδαση ή κάτι πιο σοβαρό.

Πέντε εκατομμύρια παιδιά πεθαίνουν κάθε χρόνο από πείνα

Η πείνα και ο υποσιτισμός στον κόσμο προκαλούν το θάνατο τουλάχιστον πέντε εκατομμυρίων παιδιών κάθε χρόνο και στοιχίζουν στις αναπτυσσόμενες χώρες εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια σε απώλειες στους τομείς της παραγωγικότητας και των εσόδων, αποφαίνεται η οργάνωση των Ηνωμένων Εθνών για τη Γεωργία και τη Διατροφή (FAO).

Στην έκθεσή της του 2004 για τη "διατροφική ανασφάλεια στον κόσμο", η FAO υπογραμμίζει ότι ο αριθμός των ατόμων που υποφέρουν από υποσιτισμό στον πλανήτη συνεχίζει ν' αυξάνεται, ενώ οι αναγκαίες επενδύσεις ώστε να ξεριζωθεί η μάστιγα αυτή είναι μικρές σε σχέση με τα εν δυνάμει οφέλη. Σύμφωνα με τη FAO, περίπου 852 εκατομμύρια άτομα υποσιτίζονταν στον κόσμο την περίοδο 2000-2002, εκ των οποίων 815 εκατομμύρια στις αναπτυσσόμενες χώρες, 28 εκατομμύρια σε χώρες που η οικονομία τους βρίσκεται στο στάδιο της μετάβασης και εννέα εκατομμύρια στις ανεπτυγμένες χώρες. Σύμφωνα με τη FAO, ο υποσιτισμός ευθύνεται τουλάχιστον για το ήμισυ των σχεδόν 10 εκατομμυρίων θανάτων που καταγράφονται ετησίως στον κόσμο μεταξύ των παιδιών κάτω των πέντε χρόνων".

Για πρώτη φορά η FAO προσπαθεί στην έκθεση αυτή να υπολογίσει τις "μεγάλες απώλειες" που θ' αυξάνονται σε ανθρώπινες ζωές αλλά και σε οικονομικές ζημιές εξαιτίας της πείνας, αν η τάση αυτή δεν αναστραφεί. "Σε παγκόσμια κλίμακα, κάθε χρόνο, αν δεν σημειωθεί πρόοδος στο θέμα της πείνας, θα προκαλούνται θάνατοι και ασθένειες κοστίζοντας στις αναπτυσσόμενες χώρες 500 δισεκατομμύρια δολάρια, ή ακόμη περισσότερα, λόγω των αντίστοιχων απωλειών σε παραγωγικότητα", γράφει ο γενικός διευθυντής της FAO, Ζακ Ντιούφ στον πρόλογο της έκθεσης. Για την οργάνωση του ΟΗΕ, οι προσπάθειες που καταβάλλονται σήμερα δεν επαρκούν για την επίτευξη του στόχου που είχε τεθεί στη σύνοδο κορυφής για τη διατροφή, να περιοριστεί δηλαδή στο ήμισυ έως το 2015 ο αριθμός των ανθρώπων που υποφέρουν από πείνα στον πλανήτη μας. Ασθένειες που έχουν σχέση με τη διατροφή, όπως ο διαβήτης και η παχυσαρκία, παρουσιάζουν αυξητική τάση στις υπό ανάπτυξη χώρες και απειλούν κυρίως τα φτωχότερα στρώματα του πληθυσμού, προειδοποιεί η FAO. Αρκετές αναπτυσσόμενες χώρες βρίσκονται σήμερα αντιμέτωπες σε μια διπλή πρόκληση: από τη μια πλευρά η πείνα που πλήττει μεγάλο μέρος του πληθυσμού και από την άλλη, η ταχεία εξάπλωση του διαβήτη και των καρδιοαγγειακών νόσων, αποκαλύπτει η έκθεση. Πρόκειται για το αποτέλεσμα της αυξανόμενης αστικοποίησης και των αλλαγών στις διατροφικές συνήθειες που τη συνοδεύουν, κυρίως η "λύση" στα γεύματα ταχείας εστίασης.

Σύμφωνα με την οργάνωση, 84 εκατομμύρια ενήλικες στις αναπτυσσόμενες χώρες είναι διαβητικοί. "Το 2025 ο αριθμός τους θ' αυξηθεί στα 228 εκατομμύρια. Οι αριθμοί για την παχυσαρκία, τα καρδιακά προβλήματα και άλλες νόσους που επηρεάζονται από τη διατροφή, παρουσιάζουν επίσης ταχεία αύξηση. Μελέτες αποδεικνύουν ότι ο κίνδυνος αυτός είναι πιο μεγάλος και εξελίσσεται πιο γρήγορα στα πλέον φτωχά στρώματα, όπως χαρακτηριστικά παρατηρείται στη Λατινική Αμερική. Οι σημερινές μελέτες δείχνουν ότι "το ελλιπές βάρος του βρέφους κατά τη γέννηση και η βραδύτητα στην ανάπτυξη κατά τη νηπιακή ηλικία, ενισχύουν τους κινδύνους για διαβήτη, καρδιακές νόσους και άλλες αρρώστιες που έχουν άμεση σχέση με την υπερκατανάλωση τροφών και την έλλειψη σωματικής άσκησης", καταλήγει η έκθεση.

Πρώτη Δημοσίευση στο Χαμομηλάκι: Πέμπτη 14 Δεκεμβρίου 2006