Ετοιμάστε την βαλίτσα σας όταν «μπείτε στον μήνα σας» (4 εβδομάδες πριν την αναμενόμενη ημερομηνία τοκετού). Έχετε δίπλα σε αυτή ένα σημείωμα με πράγματα που θα μπουν την τελευταία στιγμή (οδοντόβουρτσα, αποσμητικό).
Ένα στα 100 παιδιά γεννιέται με καρδιολογικό πρόβλημα, το οποίο αν δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως ή εάν δεν παρακολουθείται εφ΄ όρου ζωής, μπορεί να δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα στο μέλλον.
Στη χώρα μας υπολογίζεται ότι 40.000 έως 50.000 έφηβοι και ενήλικοι πάσχουν από συγγενείς καρδιοπάθειες. Οι μισοί από αυτούς είναι γυναίκες - οι περισσότερες αναπαραγωγικής ηλικίας - οι οποίες διατρέχουν σημαντικούς κινδύνους εάν μείνουν έγκυοι δίχως να υποβάλλονται στην απαιτούμενη παρακολούθηση.
Όπως εξήγησε σε πρόσφατο διεθνές συμπόσιο ο δρ Μιχάλης Γκατζούλης, διευθυντής του Κέντρου Συγγενών Καρδιοπαθειών του Νοσοκομείου Royal Βrompton και του Κέντρου Πνευμονικής Υπέρτασης στο Ιmperial College του Λονδίνου, οι πάσχοντες από συγγενείς καρδιοπάθειες γεννιούνται με κάποιο «κατασκευαστικό» πρόβλημα στην καρδιά.
«Η βλάβη μπορεί να εντοπίζεται στις βαλβίδες της καρδιάς, να αφορά την κυκλοφορία στο εσωτερικό και στο εξωτερικό της ή ακόμα και να πρόκειται για απουσία κάποιων από τους βασικούς χώρους της, λ.χ. ενός κόλπου», είπε. «Ουσιαστικά με τον όρο “συγγενείς καρδιοπάθειες” αναφερόμαστε σε ευρύ φάσμα ασθενειών της καρδιάς».
Οι συγγενείς καρδιοπάθειες μπορεί να εκδηλωθούν σύντομα μετά τη γέννηση ή σπανιότερα κατά την εφηβική ή και ενήλικη ζωή.
Αμέσως μετά τη γέννηση μπορεί να παρουσιαστούν συμπτώματα όπως κυάνωση και δύσπνοια, ενώ ένα χαρακτηριστικό εύρημα είναι το «φύσημα», κατά τον κ. Γκατζούλη. Στην ενήλικη ζωή, τα προεξάρχοντα συμπτώματα είναι δύσπνοια και αρρυθμίες.
Η αλήθεια είναι πως τα «φυσήματα» στα μικρά παιδιά είναι πολύ συνηθισμένα. Ωστόσο, «η παρουσία τους δεν σημαίνει αυτομάτως ύπαρξη συγγενούς καρδιοπάθειας», έσπευσε να διευκρινίσει ο δρ Γκατζούλης. «Είναι όμως απαραίτητο να διερευνώνται».
Η αντιμετώπιση
Εάν διαγνωστεί συγγενής καρδιοπάθεια, συνήθως χρειάζεται χειρουργική διόρθωση, η οποία συνιστάται την πρώτη διετία της ζωής του παιδιού, κατά την κ. Ουρανία Αποστολοπούλου, παιδοκαρδιολόγο στο Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο. «Το σημαντικό είναι να γίνει εγκαίρως η διάγνωση και να αρχίσει η θεραπεία την εποχή που πρέπει, διότι η καθυστέρηση μπορεί να δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα στο μέλλον», τόνισε.
Όντως, υπάρχουν καρδιοπάθειες που δεν γίνονται αντιληπτές κατά την παιδική ηλικία αλλά εκδηλώνονται πολύ αργά, όταν έχουν ήδη προκαλέσει προβλήματα όπως η πνευμονική υπέρταση. «Η πνευμονική υπέρταση είναι πολύ απλά η αυξημένη πίεση στους πνεύμονες», είπε ο κ. Γκατζούλης. «Οι πιέσεις στους πνεύμονες είναι γενικά το ένα τέταρτο των πιέσεων που έχουμε στο σώμα. Όταν αυξάνεται η πίεση στους πνεύμονες για διάφορους λόγους- και μέσα σ΄ αυτούς είναι οι συγγενείς καρδιοπάθειες- τότε οι πνεύμονες και η δεξιά κοιλία της καρδιάς έχουν να δουλέψουν πολύ πιο σκληρά από το φυσιολογικό. Έτσι οι ασθενείς παρουσιάζουν συμπτώματα με πιο συχνό την πολύ έντονη δύσπνοια που εκδηλώνεται με την παραμικρή προσπάθεια, ακόμα κι όταν κάνουν λίγα βήματα».
Στην πραγματικότητα, η δύσπνοια που επιτείνεται και επιμένει, είναι ένα από τα βασικά συμπτώματα της πνευμονικής υπέρτασης. Υπολογίζεται ότι το 10% των ανθρώπων με συγγενείς καρδιοπάθειες αναπτύσσουν πνευμονική υπέρταση.
Το χειρουργείο στην παιδική ηλικία δεν είναι αρκετό
Υπάρχουν περιπτώσεις ασθενών, οι οποίοι χειρουργούνται σε παιδική ηλικία για συγγενή καρδιοπάθεια, αλλά με το πέρασμα του χρόνου παύουν να παρακολουθούνται και αργότερα κινδυνεύουν να αναπτύξουν σοβαρά προβλήματα.
Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, παγκοσμίως το 80% των ασθενών που χειρουργείται για συγγενή καρδιοπάθεια στην παιδική ηλικία δεν παρακολουθείται ούτε ενημερώνεται για τις εξελίξεις σχετικά με την ασθένειά του.
Αυτό θεωρείται από τους ειδικούς ιδιαίτερα ανησυχητικό, διότι υπολογίζεται ότι οι μισοί από τους χειρουργημένους ασθενείς θα χρειαστούν νέα επέμβαση στο μέλλον ή θα εκδηλώσουν προβλήματα όπως αρρυθμίες ή καρδιακή ανεπάρκεια. Τα πράγματα είναι ιδιαίτερα δύσκολα για τις γυναίκες με συγγενή καρδιοπάθεια που θέλουν να αποκτήσουν παιδιά. «Επί πολλά χρόνια συνιστούσαμε στις γυναίκες με συγγενείς καρδιοπάθειες να μη μείνουν έγκυοι», είπε ο δρ Φίλιπ Τζ. Στιρ, ομότιμος καθηγητής Μαιευτικής στο Ιmperial College του Λονδίνου. «Τώρα πια όμως, η προσέγγισή μας έχει αλλάξει και πολλές από αυτές μπορούν να αποκτήσουν παιδιά- με την κατάλληλη φροντίδα και παρακολούθηση βέβαια».
Μια υγιής γυναίκα έχει 1 στις 20.000 πιθανότητες να πεθάνει στην εγκυμοσύνη, κατά τον δρα Στιρ. Εάν όμως πάσχει από συγγενή καρδιοπάθεια, οι πιθανότητες αυτές γίνονται 1 στις 1.000 ή ακόμα και 1 στις 100, εάν δεν τύχει της απαιτούμενης φροντίδας.
Τι είναι η πατρίδα μας; Μην είν' οι κάμποι; Μην είναι τ' άσπαρτα ψηλά βουνά;
Μην είναι ο ήλιος της, που χρυσολάμπει; Μην είν' τα δάση της που δεν υπάρχουν πιά;
Μην είναι τάχατε τα ερειπωμένα αρχαία μνημεία της και κάθε χώρα της με τα χωριά; Όλα πατρίδα μας! Κι αυτά κι εκείνα, και κάτι που 'χουμε μες την καρδιά και λάμπει αθώρητο σαν ήλιου αχτίνα και κράζει μέσα μας: Εμπρός παιδιά! Ψηλά το κεφάλι ωρέ έλληνες. Οι πατεράδες μας κάναν το έπος του σαράντα και οι προπαππούδες μας εκείνο του εικοσιένα κατατροπώνοντας τους εχθρούς του έθνους. Ηρθε η ώρα της δικής μας γενιάς να δείξουμε οτι υπάρχουμε.
Μιας γενιάς ερμαφρόδιτης, που ήταν αγέννητη το σαράντα, που δεν έλαβε μέρος στον εμφύλιο, που λαγοκοιμόταν την περίοδο της χούντας. Που δεν ήταν καν μες στην αυλή του Πολυτεχνείου τότε, αλλά αργότερα για να μοχθήσει φοιτητιώσα…
Που όμως τώρα καλείται να πει «παρών» και «παρούσα»! Σε άλλες περιστάσεις, καθόλου εύκολες, καθόλου ευκαταφρόνητες. Όπου κι εδώ απαιτείται να μη λείψει κανείς.
Εμπρός ωρέ Έλληνες. Εμπρός Ελληνίδες. Ναι χωρίς σπίτια, χωρίς δάση, χωρίς κτήματα. Αλλά με ηθικό, με πίστη, με ελπίδα.
Τίποτε δεν χάθηκε ακόμη. Γιατί δεν χάθηκε αυτό το κάτι πού ’χουμε μες την καρδιά.. και λάμπει αθώρητο σαν ήλιου αχτίνα και κράζει μέσα μας..
Θα τα καταφέρουμε… εμπρός παιδιά! Εμπρός, για τα παιδιά μας που πρέπει να έχουν και μέλλον και πατρίδα! [Τζεφέρης Πέτρος]