09/03/1941: Η εαρινή επίθεση του Μουσολίνι
Όνομα: Ευριπίδης Χρυσάφης,
ο 29χρονος εφοριακός από τη Θεσσαλονίκη στάθηκε πενήντα μέτρα από τα
χαρακώματα. Μόλις είχε φτάσει: Έφεδρος λοχαγός και η μοίρα τον έταξε
διοικητή του 9ου λόχου του 19ου συντάγματος της
1ης μεραρχίας του Β’ Σώματος στρατού.
Ύψωμα 731, το όνομα του λόφου μεταξύ Αώου και Άψου.
Ευριπίδης Χρυσάφης, το όνομα του 29χρονου Θεσσαλονικιού.
Το κακό ξεκίνησε στις εξήμισι το πρωί, 9 Μαρτίου, όταν πενήντα
ιταλικές οβίδες έπεσαν μαζεμένες πάνω στις γυμνές καστανιές. Εκατό
χιλιάδες βλήματα σε όλο το μέτωπο. Ήταν η αρχή. Δεκαεπτά ημέρες
αργότερα, στις 26 Μαρτίου, ο έφεδρος Ευριπίδης Χρυσάφης ζητούσε να
αντικατασταθεί. Το ύψωμα 731 είχε περάσει στον χώρο του θρύλου. Δεν
υπήρχαν πια καστανιές να ανθίσουν την άνοιξη που ερχόταν. Το αίμα είχε
ποτίσει βαθιά τη γη. Στην πλαγιά του, η ιταλική μεραρχία Πούλιε είχε
εξοντωθεί μέσα σε τρεις μόλις μέρες. Τα πτώματα των Ιταλών χρησίμευαν
για προπύργιο του ρημαγμένου λόφου.
Το ύψωμα 731 έγινε το σύμβολο της ελληνικής αντοχής στα μανιασμένα
κύματα της εαρινής επίθεσης του Μουσολίνι που ξεκίνησε στις 9 Μαρτίου
κι έσβησε στις 25 του ίδιου μήνα.
Η μεγάλη ιταλική εαρινή επίθεση προετοιμάστηκε συστηματικά από τα
μέσα Ιανουαρίου. Ήταν η μεγάλη ελπίδα του Μουσολίνι. Σε έκθεσή του
προς τον βασιλιά της Ιταλίας, έγραφε: «Οφείλουμε να έχουμε τουλάχιστο
μία στρατιωτική επιτυχία, πριν να αρχίσουν οι Γερμανοί την επίθεσή
τους, τον Απρίλιο».
Στις 23 Φεβρουαρίου, σε λόγο του στη Ρώμη, έλεγε: «Το τελευταίο έρεισμα
της Μεγάλης Βρετανίας στην Ευρώπη ήταν και είναι η Ελλάδα. Ήταν
απαραίτητο να αντιμετωπίσουμε την Ελλάδα. Σε λίγο, θα έρθει η άνοιξη και
επειδή η άνοιξη είναι η δική μας (δηλαδή, των φασιστών) εποχή, όλα θα
μας έρθουν ρόδινα».
Στις αρχές Μαρτίου, έφτασε ο ίδιος στην Αλβανία για να παρακολουθήσει
από κοντά τις επιχειρήσεις. Κύριος στόχος ήταν η διάσπαση του μετώπου
σε μια γραμμή έξι χιλιομέτρων, από την Γκλάβα στο Μπούμπεσι. Κυρίαρχος στόχος, το ύψωμα 731.
Αν το έπαιρναν, θα προκαλούσαν ρήγμα.
Όμως, δεν το πήραν.
Ήταν εκεί ο Ευριπίδης Χρυσάφης με
τη μεραρχία του.
Την επιχείρηση είχε αναλάβει το 8ο ιταλικό σώμα στρατού που
έριξε στη μάχη τέσσερις μεραρχίες και δυο τάγματα μελανοχιτώνων,
κρατώντας άλλες δύο σε εφεδρεία. Απέναντί του, η πρώτη ελληνική μεραρχία
που πολεμούσε συνεχώς, χωρίς σταματημό, από την αρχή της εκστρατείας.
Στις 26 Μαρτίου, ο απολογισμός ήταν τραγικός: Δώδεκα ιταλικές μεραρχίες
με άφθονα εφόδια είχαν ριχτεί σε έξι πεινασμένες και ξεθεωμένες
ελληνικές και δεν πήραν ούτε μια σπιθαμή.
Διάβασα το γεγονός στην Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, (τόμος ΙΕ, σελ.
441-442), μα πουθενά το όνομα του έφεδρου.
Οι ακαδημαϊκοί μας βλέπετε, δεν έκριναν σκόπιμο να το αναφέρουν... δεν
ήταν υψηλόβαθμος ο
Ευριπίδης Χρυσάφης, ένας απλός
λοχαγός ήταν και μάλιστα έφεδρος...
Και κάτι άλλο που πρέπει να μας πονάει:
Στο ύψωμα 731 ύψωσαν οι Ιταλοί το γενικό μνημείο των πεσόντων στην
Αλβανία μαχητών τους και το ονόμασαν “Ιερή ζώνη”, και καλά
έκαναν.
Τα κόκαλα των δικών μας παιδιών ακόμα βρίσκονται διάσπαρτα στον 731
λόφο, το λόφο με τις καστανιές…
