Η συμπεριφορά ενός παιδιού μπορεί να βελτιωθεί- το έχουν αποδείξει πενήντα χρόνια ερευνών. Αυτό δεν σημαίνει, όμως, ότι οι γονείς πρέπει να κάνουν έναν καθημερινό αγώνα δρόμου για να αποκτήσουν τα παιδιά καλούς και σωστούς τρόπους.
Με άλλα λόγια, δεν χρειάζεται να σας πιάνει πανικός αν το δωμάτιό του
θυμίζει βομβαρδισμένο τοπίο...
Φυσικά εάν οι γονείς δουν το παιδί τους να περνάει ώρες μπροστά στο παράθυρό του με μια στολή παραλλαγής, φορώντας τη μάσκα του θλιμμένου κλόουν και κρατώντας ένα αεροβόλο με το οποίο να σημαδεύει τους γείτονες, είναι απολύτως λογικό να σκεφτούν ότι πρέπει να κάνουν κάτι και γρήγορα.
Για πολλές συμπεριφορές ή συνήθειες των παιδιών, όμως, δεν χρειάζεται να σημάνει ο οικογενειακός συναγερμός ακόμη κι αν αυτές είναι ενοχλητικές. Το πιπίλισμα του αντίχειρα, για παράδειγμα, είναι μια συνήθεια που έχουν πάρα πολλά παιδιά έως τα πέντε τους χρόνια. Από εκείνη την ηλικία το φαινόμενο αρχίζει να εξασθενεί.
Εάν λοιπόν ο οδοντίατρος δεν σας πει ότι πρέπει να κάνετε κάτι, μπορείτε να αφήσετε το παιδί σας να πιπιλάει το δάχτυλό του. Η ίδια αρχή ισχύει για το τραύλισμα. Περίπου το 5% των παιδιών τραυλίζουν κάποια περίοδο ανάμεσα στα 2 και τα 5 τους χρόνια. Οι γονείς ανησυχούν όταν συμβαίνει κάτι τέτοιο, αλλά πρέπει να έχουν υπόψη τους ότι σε ποσοστό μεγαλύτερο του 80% αυτά τα παιδιά σταματούν να τραυλίζουν μετά τα έξι τους χρόνια. .
Οι συμπεριφορές.
Στην ίδια κατηγορία περιλαμβάνονται πολλές μορφές συμπεριφοράς που από τους γονείς κρίνονται ενοχλητικές ή απαράδεκτες. Περίπου τα μισά παιδιά ηλικίας 4 και 5 ετών δεν μπορούν να καθήσουν ήσυχα όπως θα ήθελαν οι ενήλικοι και άλλα τόσα κλαψουρίζουν τόσο πολύ ώστε οι γονείς τους το θεωρούν πρόβλημα. Και στις δύο περιπτώσεις, αυτές οι ενοχλητικές συμπεριφορές εξασθενούν με την ηλικία. Με την ίδια ανησυχία αντιμετωπίζουν οι γονείς τα ψέματα που λένε τα παιδιά στην ηλικία των 10 και 11 ετών ή όταν στην εφηβεία κλέβουν καμιά σοκολάτα από το περίπτερο ή κάνουν κάποια πράξη βανδαλισμού (τα μισά αγόρια και ένα στα τρία κορίτσια). Για τα περισσότερα παιδιά, όμως, αυτά δεν είναι προβλήματα που συνεχίζονται στο μέλλον.
.
Η αντίδραση.
Πολλοί γονείς αντιδρούν σε αυτές τις περιπτώσεις τιμωρώντας τα παιδιά τους. Και το κάνουν για διάφορους λόγους: για να διδάξουν στα παιδιά το σωστό και το λάθος, για να ικανοποιήσουν το αίσθημα δικαιοσύνης ή για να αποδείξουν την εξουσία τους. Φυσικά, δεν μπορεί να μην υπάρξουν επιπτώσεις για ένα παιδί που χαρακώνει το αυτοκίνητο του γείτονα. Έχει αποδειχθεί όμως ότι η τιμωρία δεν αλλάζει τη συμπεριφορά των παιδιών. Ειδικά, όσο τα παιδιά μεγαλώνουν και γίνονται πιο ανεξάρτητα και περισσότερο ικανά να διεκδικούν, τόσο οι γονείς πρέπει να προσπαθούν να δώσουν απάντηση σε ένα ερώτημα: υπάρχει λόγος να θέσω όρια εδώ; Ας φανταστούμε για παράδειγμα ένα ακατάστατο δωμάτιο- μια «αιτία πολέμου» ανάμεσα σε γονείς και παιδιά σε πάρα πολλά σπίτια. Αν το ακατάστατο δωμάτιο συνοδεύεται από μιαν ανάλογη συμπεριφορά όσον αφορά τόσο την προσωπική εμφάνιση όσο και τα μαθήματα του σχολείου, τότε η παρέμβαση είναι απαραίτητη. Διαφορετικά, θέστε στον εαυτό σας το εξής ερώτημα: πόσα δωμάτια ενηλίκων θυμίζουν το βομβαρδισμένο τοπίο ενός εφηβικού δωματίου; Είναι βέβαιο ότι θα δυσκολευτείτε να βρείτε έστω και ένα. Ο Άλαν Κάζντιν είναι καθηγητής Ψυχολογίας και Παιδοψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Γέιλ και διευθυντής του Κέντρου Γονικής και Παιδικής Κλινικής Αγωγής στο ίδιο πανεπιστήμιο.
.
Πώς αντιμετωπίζεται ένας «μικρός τύραννος»;
.
Η ΤΙΜΩΡΙΑ
● Έρευνες έχουν δείξει ότι με την τιμωρία δεν διορθώνεται η κακή συμπεριφορά του παιδιού
● Με την τιμωρία το παιδί δεν μαθαίνει τι να κάνει και σπανίως μαθαίνει τι να μην κάνει
.
Η ΣΥΖΗΤΗΣΗ
● Δεν είναι βέβαιο ότι με τη συζήτηση βελτιώνεται η συμπεριφορά του παιδιού.
Ωστόσο, με τη συζήτηση το παιδί:
α. βελτιώνει τις γλωσσικές δεξιότητές του
● Δεν είναι βέβαιο ότι με τη συζήτηση βελτιώνεται η συμπεριφορά του παιδιού.
Ωστόσο, με τη συζήτηση το παιδί:
α. βελτιώνει τις γλωσσικές δεξιότητές του
β. αναπτύσσει τις ικανότητές του στη λογική σκέψη
γ. αυξάνει τις πιθανότητες να συζητά στην εφηβεία με τους γονείς πράγματα που το απασχολούν
.
Ο ΕΠΑΙΝΟΣ ● Η έστω και μικρή βελτίωση της συμπεριφοράς πρέπει να αναγνωρίζεται από τον γονέα είτε λεκτικά είτε με ένα μικρό «δώρο» (π.χ. να του χαρίσετε 15 λεπτά πριν πάει για ύπνο)
.
ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ
● «Θα σου απαγορεύσω να κάνεις κάτι. Για να δούμε; Μπορείς να παραμείνεις ήρεμος;».
● Αλλάξτε ρόλους. Πολλά παιδιά διασκεδάζουν παίζοντας τους γονείς και λέγοντας «όχι» στον γονέα που υποδύεται το παιδί.
.
Χρειάζεται ηρεμία και υπομονή
.
Γιατί να κινήσετε γη και ουρανό για να αντιμετωπίσετε ένα πρόβλημα που θα διορθωθεί από μόνο του; Αυτή η προσέγγιση, ωστόσο, απαιτεί αρκετή δόση ηρεμίας, πειθαρχίας και υπομονής από τους γονείς. Ακόμη και αυτοί οι γονείς, όμως, που θυμίζουν μοναχούς του Ζεν, πρέπει να έχουν υπόψη τους ότι μια συνήθεια που εγκαταλείπει ένα παιδί με τον καιρό είναι πιθανό να επιστρέψει και μάλιστα σε χειρότερο βαθμό από ποτέ. Παρ΄ ότι στις περισσότερες περιπτώσεις η κακή συμπεριφορά δεν ήρθε για να μείνει, δικαίως κάποιοι γονείς μπορεί να ανησυχήσουν. Είναι φυσιολογικό για ένα 4χρονο παιδί να κλέψει ένα γλειφιτζούρι- τι συμβαίνει όμως όταν κλέβει γλειφιτζούρια ένας 12χρονος; Σε αυτήν την περίπτωση, μάλλον πρέπει να ζητήσετε τη βοήθεια κάποιου ειδικού.
.
Γιατί να κινήσετε γη και ουρανό για να αντιμετωπίσετε ένα πρόβλημα που θα διορθωθεί από μόνο του; Αυτή η προσέγγιση, ωστόσο, απαιτεί αρκετή δόση ηρεμίας, πειθαρχίας και υπομονής από τους γονείς. Ακόμη και αυτοί οι γονείς, όμως, που θυμίζουν μοναχούς του Ζεν, πρέπει να έχουν υπόψη τους ότι μια συνήθεια που εγκαταλείπει ένα παιδί με τον καιρό είναι πιθανό να επιστρέψει και μάλιστα σε χειρότερο βαθμό από ποτέ. Παρ΄ ότι στις περισσότερες περιπτώσεις η κακή συμπεριφορά δεν ήρθε για να μείνει, δικαίως κάποιοι γονείς μπορεί να ανησυχήσουν. Είναι φυσιολογικό για ένα 4χρονο παιδί να κλέψει ένα γλειφιτζούρι- τι συμβαίνει όμως όταν κλέβει γλειφιτζούρια ένας 12χρονος; Σε αυτήν την περίπτωση, μάλλον πρέπει να ζητήσετε τη βοήθεια κάποιου ειδικού.
Του ΑLΑΝ Ε. ΚΑΖDΙΝ
