Παιγνίδι: Αρσενικό, θηλυκό, ... ουδέτερο 😃

Παιχνίδι με τα επίθετα

Το μάθαμε από ένα παιδάκι 😃

Ο αυλός, η αυλή, το αυλάκι

Ο δρόμος, η δρομέα, το δρομάκι

Ο καιρός, η καίρια, το κεράκι

Ο καρεκλάς, η καρέκλα, το καρεκλάκι

Ο κήπος, η κήπα, το κηπάκι

Ο κουτής, η κούτα, το κουτάκι

Ο μέρας, η μέρα, το μεράκι

Ο πάγος, η πάγα, το παγάκι

Ο τασάκος, η τασάκα, το τασάκι

Ο χάρτης, η χάρτα, το χαρτάκι και...

πάει λέγοντας....

Οι κανόνες όπως μας τους είπε:

Ένα ουσιαστικό να το κάνουμε με τρία γένη αλλά το ένα να είναι βλακεία 😃, 

τα άλλα δυο να μην είναι, δηλαδή να είναι σωστές λέξεις.

Πιο καλά να είναι σωστές και οι τρεις βέβαια 😃

Προλάβετε παθήσεις του καύσωνα

Οι παθήσεις που σχετίζονται με έκθεση σε υψηλές θερμοκρασίες ποικίλουν από τις μυϊκές κράμπες και την επιφανειακή θερινή ιδρώα ως την όχι σπάνια θανατηφόρο θερμοπληξία.

Ποικιλία εμφανίζουν τα αίτια και οι παράγοντες κινδύνου θερμικών παθήσεων, οι οποίες προσβάλλουν τους πολύ νέους αλλά και τους πολύ ηλικιωμένους.

Τα νοσήματα από έκθεση σε υψηλές θερμοκρασίες δεν αποτελούν μία μοναδική ενότητα αλλά μία ποικιλία διαταραχών που προκαλούνται στην προσπάθεια του σώματος να διατηρήσει την θερμοκρασία του αντιμέτωπο με συνθήκες υπερβολικών περιβαλλοντικών θερμοκρασιών ή αυξημένης εσωτερικής παραγωγής θερμότητας.

Η εσωτερική παραγωγή θερμότητας σε συνθήκες βασικού μεταβολισμού είναι περίπου 70 kcal/ώρα. Ένας άνδρας 70kgrθα παρατηρούσε αύξηση 1^ο C στην θερμοκρασία του ανά ώρα, εάν δεν υπήρχε μηχανισμός αποβολής αυτής της ενέργειας. Η άσκηση προκαλεί υπερβολική παραγωγή θερμότητας, 300 έως 1000 kcal/ώρα. Χωρίς αποβολή θερμότητας η θερμοκρασία ενός βαρέως ασκούμενου μπορεί να αυξηθεί από 5 έως 15^ο C/ ώρα. Η αποβολή θερμότητας εξαρτάται με την περιβάλλουσα θερμοκρασία, την σχετική υγρασία και τον βαθμό έκθεσης στον ήλιο.

Θερμικό οίδημα

Το θερμικό οίδημα είναι μία ήπια εκδήλωση, παρατηρούμενη σε μη εγκλιματισμένα άτομα, τα οποία εκτίθενται σε υψηλές θερμοκρασίες και εμφανίζεται ως οίδημα των ποδιών. Προηγείται συνήθως παρατεταμένη ορθοστασία ή ακινησία σε καθιστή θέση. Η αιτιολογία πιστεύεται ότι είναι ο συνδυασμός ορθοστατικής πίεσης, περιφερικής αγγειοδιαστολής και αγγειακής διαφυγής που οδηγεί σε αύξηση του διάμεσου υγρού. Το οίδημα υποχωρεί με τον εγκλιματισμό του ασθενούς αλλά χρειάζεται ως τότε ανύψωση των κάτω άκρων, χρήση υποποδίων (σκαμνιών) αλλά και αποφυγή των διουρητικών.

Θερμική τετανία

Η θερμική τετανία περιγράφεται ως η εμφάνιση σπασμών των καρπών και των ποδιών, που οφείλεται σε υπέρπνοια εκδηλούμενη ως προσαρμογή σε υψηλές θερμοκρασίες. Τα συμπτώματα σχετίζονται περισσότερο με τον ρυθμό ανταλλαγής του διοξειδίου του άνθρακα. Απομάκρυνση από το θερμό περιβάλλον επιτυγχάνει τη λύση των συμπτωμάτων. Η αναπνοή σε χάρτινη σακούλα καλό είναι να γίνεται προσεκτικά για την αποφυγή υποξαιμίας.

Θερμική συγκοπή

Η θερμική συγκοπή είναι ένα επεισόδιο ορθοστατικής υπότασης που οδηγεί σε απώλεια συνείδησης. Οφείλεται στην περιφερική αγγειοδιαστολή ως μηχανισμό άμυνας στην έκθεση σε υψηλές θερμοκρασίες και συνυπάρχουν συνήθως παρατεταμένη ορθοστασία ή απότομη έγερση σε όρθια θέση.

Η θερμική συγκοπή είναι συνήθως αυτοπεριοριζόμενη καθώς με την πτώση και την οριζόντια θέση του σώματος αποκαθίσταται η ροή αίματος στο κεντρικό νευρικό σύστημα.

Ο ασθενής όμως οφείλει να απομακρυνθεί από το θερμό περιβάλλον και να ενυδατωθεί. Προληπτικά θα πρέπει να αποφεύγει την παρατεταμένη ορθοστασία σε θερμό περιβάλλον, να ενυδατώνεται συχνά και να κάθεται όταν αισθάνεται αδυναμία ή σκοτοδίνη. Ο εγκλιματισμός επίσης ελαττώνει την επίπτωση της θερμικής συγκοπής.

Θερμικές κράμπες

Οι θερμικές κράμπες είναι επώδυνες μυϊκές συσπάσεις των μεγάλων μυϊκών ομάδων που εκλύονται μετά από κοπιώδη άσκηση. Συμβαίνουν λόγω της απώλειας νατρίου που αναπληρώνεται από υποτονικά διαλύματα με αποτέλεσμα την υπονατριαιμία από αραίωση. Συχνότερα προσβάλλονται οι γάμπες, οι γλουτοί, οι κοιλιακοί και οι βραχιόνιοι μύες. Σπάνια συνυπάρχει πυρετός αλλά συχνά οι κράμπες εμφανίζονται ώρες μετά την άσκηση. Σε ένα θερμό περιβάλλον, μη εγκλιματισμένα άτομα εμφανίζουν υψηλό κίνδυνο εμφάνισης κραμπών λόγω της αυξημένης συγκέντρωσης ηλεκτρολυτών στον ιδρώτα τους. Η θεραπεία συνίσταται στην ανάπαυση, στην ενυδάτωση με διαλύματα που περιέχουν ηλεκτρολύτες και στην χορήγηση φυσιολογικού ορού ενδοφλεβίως.

Θερινή ιδρώα

Η θερινή ιδρώα είναι ένα κνησμώδες βλατιδοφυσαλλιδώδες εξάνθημα που αναπτύσσεται στις περιοχές του σώματος που καλύπτονται από ρούχα, όταν εκτίθενται σε πολύ θερμό και υγρό περιβάλλον. Είναι το αποτέλεσμα της απόφραξης των ιδρωτοποιών αδένων βαθιά στο δέρμα, οι οποίοι στη συνέχεια διογκώνονται και ρήγνυνται προκαλώντας έντονα κνησμώδεις πομφολυγώδεις βλάβες.

Η θερινή ιδρώα μπορεί να εξελιχθεί σε βαθεία ιδρώα στην οποία οι προσβεβλημένες περιοχές γίνονται ανιδρωτικές ή μπορούν να επιμολυνθούν από σταφυλόκοκκο. Σε περίπτωση ανιδρωσίας τα προσβεβλημένα άτομα διατρέχουν τον κίνδυνο υπερπυρεξίας. Η θεραπεία συμπεριλαμβάνει την ψύξη και το στέγνωμα του δέρματος για την αποφυγή περαιτέρω εφίδρωσης και την εφαρμογή κρέμας chlorhexidineκαι σαλικυλικού οξέως (1%).

Θερμική εξάντληση

Η θερμική εξάντληση είναι η συχνότερη κλινική εκδήλωση της οξείας έκθεσης σε υψηλές θερμοκρασίες. Εκδηλώνεται με συστηματικά συμπτώματα: εφίδρωση, ζάλη, κόπωση, κεφαλαλγία, ναυτία, έμετο. Στην κλινική εξέταση ανευρίσκεται ταχυκαρδία και ορθοστατική υπόταση. Η θερμοκρασία του σώματος είναι μικρότερη του 40,2^ο C. Δεν ανευρίσκονται διαταραχές του επιπέδου συνειδήσεως, κώμα ή σπασμοί αν και συχνά υπάρχουν ζάλη και συναισθηματική αστάθεια.

Τη θερμική εξάντληση την διακρίνουμε σε δύο μορφές.

Τη θερμική εξάντληση λόγω απώλειας ύδατος που εμφανίζεται λόγω ανεπαρκούς ενυδάτωσης κατά τη διάρκεια άσκησης σε θερμό περιβάλλον. Η εισβολή της είναι ταχεία και παρατηρείται στους εργαζόμενους, στους στρατιωτικούς και στους αθλητές.

 Τη θερμική εξάντληση λόγω απώλειας άλατος που είναι αποτέλεσμα της αναπλήρωσης του μεγάλου όγκου του ιδρώτα με υπότονα διαλύματα.

Η προκύπτουσα υπονατριαιμία και υποχλωραιμία προκαλεί συστηματικά συμπτώματα σε αντίθεση με τις θερμικές κράμπες. Αν η υπονατριαιμία είναι πολύ σοβαρή μπορεί να προκληθούν σπασμοί και διαταραχή του επιπέδου συνειδήσεως.

Σπάνια οι δύο μορφές της θερμικής εξάντλησης εμφανίζονται ως ξεκάθαρες κλινικές εικόνας, αλλά συχνότερα ως συνδυασμός των δύο.

Η θεραπεία συνίσταται στην απομάκρυνση των πασχόντων από το θερμό περιβάλλον και την ενυδάτωση με την χορήγηση διαλυμάτων ηλεκτρολυτών από το στόμα.

H αποκατάσταση επέρχεται συνήθως εντός 2-3 ωρών. Σε περίπτωση σημαντικών ηλεκτρολυτικών διαταραχών ή ορθοστατικής υπότασης χρειάζεται ενδοφλέβια χορήγηση φυσιολογικού ορού.

Σε σοβαρή υπονατριαιμία (δηλητηρίαση από νερό) χορηγείται υπέρτονος νατριούχος ορός (2-3%) αλλά η διόρθωση της υπονατριαιμίας δεν πρέπει να είναι ταχύτερη των 2mOsm/ώρα για την αποφυγή σπασμών λόγω εγκεφαλικού οιδήματος.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η θερμική εξάντληση μπορεί να εξελιχθεί σε θερμοπληξία αν διακοπεί η εφίδρωση και ότι όχι σπάνια μπορεί να είναι δύσκολη η διαφοροδιάγνωση θερμοπληξίας και θερμικής εξάντλησης και οι θεραπευτικοί χειρισμοί να είναι εξ αρχής επιθετικοί.

Θερμοπληξία

Η βαρύτερη εκδήλωση της έκθεσης σε υψηλές θερμοκρασίες είναι η θερμοπληξία. Ο ορισμός της θερμοπληξίας περιλαμβάνει:

1. Θερμοκρασία σώματος μεγαλύτερη του 40,5^ο όπου συνήθως λαμβάνεται από το ορθό
2. Διαταραχή του επιπέδου συνειδήσεως (ακατάληπτος λόγος, σύγχυση, διέγερση, σπασμοί, κώμα)
3. Έκθεση σε θερμικό stress είτε ενδογενές είτε εξωγενές
4. Αποκλεισμό λοίμωξης του Κ.Ν.Σ., σηψαιμίας, κακοήθους νευροληπτικού συνδρόμου ή κακοήθης υπερθερμίας από λήψη αναισθητικών φαρμάκων.

Η κλασσική (ενδημική) θερμοπληξία σχετίζεται με καύσωνα και προσβάλλει τους ηλικιωμένους και τους ασθενείς με σοβαρά προβλήματα υγείας. Επέρχεται συνήθως εντός ημερών σε αντίθεση με την θερμοπληξία από άσκηση που επέρχεται εντός λεπτών ή ωρών.

Από επιδημιολογικές μελέτες φαίνεται ότι οι ομάδες υψηλού ρίσκου είναι όσοι έχουν σοβαρά προβλήματα υγείας (ανοϊκοί, χρόνια καρδιακή ανεπάρκεια κ.α.), είναι κοινωνικά αποκλεισμένοι, είναι ακινητοποιημένοι στο κρεβάτι, ζουν σε ρετιρέ και δεν διαθέτουν συστήματα κλιματισμού. Άλλοι συχνοί παράγοντες κινδύνου είναι το χαμηλό κοινωνικοοικονομικό επίπεδο, ο αλκοολισμός και η λήψη ψυχιατρικών και άλλων φαρμάκων.

Στην κλασσική θερμοπληξία οι ασθενείς είναι συχνά ανιδρωτικοί και φαίνεται ότι η ανεπάρκεια του μηχανισμού εφίδρωσης παίζει σημαντικό ρόλο σε αντίθεση με την θερμοπληξία μετά από άσκηση. Υπέρπνοια που οδηγεί σε αναπνευστική αλκάλωση με συνοδό μεταβολική οξέωση είναι συχνές στην κλασσική θερμοπληξία. Η ταχυκαρδία είναι σταθερό εύρημα, σε αντίθεση με την υπόταση που ανευρίσκεται σε ποσοστό 25% και χρήζει επιθετικής αγωγής.

Κεφαλαλγία, ακατάληπτος λόγος, διέγερση, αταξία, σύγχυση, σπασμοί και κώμα έχουν αναφερθεί σε ασθενείς με θερμοπληξία. Πιο σπάνια παρατηρούνται εξωπυραμιδικά σύνδρομα και παρεγκεφαλιδικά σύνδρομα ή παράλυση. Καλό είναι να ελέγχονται οι βλεννογόνοι για την ύπαρξη αφυδάτωσης και το δέρμα για μώλωπες η πετέχειες ενδεικτικές διάχυτης ενδοαγγειακής πήξης.

Η θερμοπληξία μετά από άσκηση επέρχεται σε υγιείς νέους αθλούμενους, εργαζόμενους ή ασκούμενους σε θερμό και υγρό περιβάλλον. Συχνά δεν προηγείται εγκλιματισμός και η θερμοπληξία οφείλεται στην παραγωγή εσωτερικής θερμότητας. Τα συχνότερα θύματα είναι αθλητές, αγρότες, πυροσβέστες, νεοσύλλεκτοι. Πιθανώς οι άνδρες να προσβάλλονται συχνότερα λόγω της μεγαλύτερης μυϊκής μάζας.

Οι ασθενείς συνήθως έχουν ακόμα εφίδρωση και παρουσιάζουν ταχυκαρδία και υπόταση. Η θερμοπληξία μετά από άσκηση επιπλέκεται από διάχυτη ενδοαγγειακή πήξη, οξεία νεφρική ανεπάρκεια, γαλακτική οξέωση, υποκαλιαιμία και αφυδάτωση.

Η διαφοροδιάγνωση της θερμοπληξίας περιλαμβάνει επιθετικά νοσήματα όπως τη μηνιγγίτιδα/εγκεφαλίτιδα, την σηψαιμία, την ελονοσία, το κακόηθες νευροληπτικό σύνδρομο, το σεροτονινεργικό σύνδρομο.

Πώς να προλάβουμε τη θερμοπληξία

Είναι σημαντικό τα περιστατικά με σοβαρή θερμική εξάντληση ή θερμοπληξία να μεταφέρονται αμέσως στο εφημερεύον νοσοκομείο. Στις άλλες θερμικές παθήσεις αρκεί να γίνει η διάγνωση τους και αντιμετωπίζονται στο σπίτι.

Η διάγνωση της θερμικής εξάντλησης ή της θερμοπληξίας είναι εύκολη σε ένα μαραθωνοδρόμο, που έχει τρέξει κάτω από το καυτό ήλιο και η εμβάπτισή του σε παγωμένο νερό να είναι συχνά αρκετή για να συνέλθει, αλλά είναι πολύ δυσκολότερη σε ένα ηλικιωμένο συγχυτικό η διεγερτικό.

Με την επίσκεψη στο σπίτι γίνεται εκτίμηση των συνθηκών διαβίωσης (Θερμοκρασία του χώρου, συστήματα κλιματισμού ) και τη συστηματική θερμομέτρηση η διάγνωση είναι ευκολότερη, όπως και η πρόληψη εξέλιξης μιας θερμικής εξάντλησης σε θερμοπληξία.

Με την έλευση της θερμοπληξίας ο ασθενής χάνει την ευθυκρισία του και δεν μπορεί να προστατευτεί. Για κάθε εμπύρετο σε ηλικιωμένους σε περιόδους καύσωνα είναι καλό να ενημερώνεται αμέσως ο θεράπων γιατρός. Άλλωστε η παραμονή των ηλικιωμένων στις περιόδους καύσωνα έστω για 2-3 ώρες σε κλιματιζόμενο περιβάλλον αποτρέπει την εμφάνιση θερμοπληξίας.

Σε υποψία θερμοπληξίας πρέπει να κινητοποιείται αμέσως η διαδικασία μεταφοράς του ασθενή σε εφημερεύον νοσοκομείο. Παράλληλα γίνονται προσπάθειες ψύξης(μείωσης της θερμοκρασίας του σώματος) με τη μεταφορά του σε δροσερό χώρο, το γδύσιμο του ασθενή, την τοποθέτηση του σε μπανιέρα ή και λεκάνη με παγωμένο νερό, το ράντισμά του με νερό, τη δημιουργία ρεύματος με ανεμιστήρες, την τοποθέτηση παγοθηκών στις βουβωνικές χώρες , στις μασχάλες και στον αυχένα.

Γιώργος Θεοχάρης, ειδικός παθολόγος

TA NEA

«Πώς να μαλώνω το παιδί μου;» Ένας πατέρας ρωτάει και μαθαίνει

Parenting is a BIG responsibility. 

Every child is born with a unique personality, and every parent must determine the best way to raise their child. 

Most parents use the same type of methods that were used on them as a child, but this may not always be the best way.

Through my reading and studying I've developed the following quiz to determine what type of parenting style you were raised with.

Parenting Quiz

 .

Την «παλιά καλή εποχή» τα πράγματα ήταν απλά. πειθαρχία στα παιδιά επιβαλλόταν «διά ροπάλου». Κάθε αταξία είχε και την ποινή της και ανάλογα με τη σοβαρότητα του παραπτώματος υπήρχαν και οι… διαβαθμίσεις στο ξύλο. Στις μέρες μας όμως τα πράγματα έχουν αλλάξει.
Τα χαστούκια, οι βέργες, ακόμη και οι ζώνες, οι «λωρίδες», χρησιμοποιούνταν κάποτε για το σωφρονισμό των «άτακτων» παιδιών. «Έτσι γίναμε άνθρωποι» έλεγαν οι παλιότεροι. 
Και για να πούμε την αλήθεια, για όλους τους γονείς υπάρχουν στιγμές που σκέφτονται με νοσταλγία εκείνη την εποχή: όταν τα αγγελούδια τους ξεπερνούν κάθε όριο και η «δύναμη του λόγου» πέφτει πάνω σε ένα τείχος αντίδρασης και αδιαφορίας. 
Οι προειδοποιήσεις και οι απειλές, ακόμη και οι διάφορες «ποινές» της σύγχρονης εποχής –«δεν θα πάμε σινεμά», «δεν θα παίξεις με τον Κωνσταντίνο», «δεν θα σου αγοράσω την καινούργια κασέτα για το Gameboy» και άλλα παρόμοια– φαίνεται να μην αποδίδουν καθόλου. Αναγκάζεσαι να ανεβάζεις τον τόνο της φωνής για να μπορέσεις να (εισ)ακουστείς και ελάχιστα πράγματα πετυχαίνεις.
 
Σενάρια καθημερινής τρέλας
Όχι, πείτε μου εσείς όταν π.χ ο μεγάλος σας γιος πειράζει τη μικρή του αδερφή, εφαρμόζοντας όλη την γκάμα των βασανιστηρίων, με ποιον τρόπο θα τον σταματήσετε – αν ξέρετε τον τρόπο, στείλτε μου παρακαλώ ένα e-mail. Όταν ο μικρός σας γιος ανοίγει το ντουλάπι για να πάρει κάτι και σπάει όλο το καινούργιο σετ των μπολ παγωτού, πώς θα τον κάνετε να καταλάβει ότι δεν πρέπει να υπάρξει επόμενη φορά; Όταν η γλυκιά σας κορούλα πετάει το φαγητό που της βάζετε και ουρλιάζει πως θέλει κάτι άλλο, ενώ εσείς προσπαθείτε με ηρεμία να της εξηγήσετε πως αυτό είναι το μοναδικό φαγητό για σήμερα και εκείνη αρνείται να το αποδεχθεί ουρλιάζοντας ακόμη περισσότερο, εσείς τι κάνετε;
Όταν λέτε στον μεγάλο σας γιο πως πρέπει να διαβάσει κι αυτός μουρμουράει, στριφογυρίζει, λέει κοροϊδευτικά τραγουδάκια και, παρά τις επικλήσεις σας, δεν πηγαίνει στο γραφείο του, ποια τιμωρία θα του επιβάλετε για να τον πείσετε;

Ποια «τιμωρία»;
Αφοπλισμένοι οι γονείς από «βαριά» και «συμβατικά» όπλα, δυσκολεύονται απίστευτα να επιβάλουν κάποιους κανόνες πειθαρχίας, αδυνατούν να θέσουν αυτά τα όρια που όλοι οι ειδικοί επισημαίνουν ότι είναι απαραίτητα για τα παιδιά. Κινούνται απελπισμένοι, πειραματίζονται, προσπαθούν στα τυφλά να βρουν το δρόμο τους κάνοντας συχνά λάθη.
Άλλες φορές αντιμετωπίζουμε τις καταστάσεις με υπερβολική ελαστικότητα και άλλες με τρομερή αυστηρότητα, προσπαθώντας να βρούμε με ποιον τρόπο θα καταφέρουμε να κάνουμε τα παιδιά να μας ακούσουν ή να σταματήσουν τις αταξίες τους…
Προσπαθώντας να βρω κάποιες πειστικές (και όχι θεωρητικές) απαντήσεις, απευθύνθηκα στην παιδοψυχολόγο Κατερίνα Κωνσταντίνου, MSc Σχολικής & Εξελικτικής Ψυχολογίας Α.Π.Θ. Πριν φτάσουμε στις «τιμωρίες» και τις ποινές, θεώρησε σωστό να βάλουμε τις βάσεις πάνω στις οποίες πρέπει να κινηθούμε γονείς και παιδιά, που δεν είναι άλλες από τις βασικές αρχές πειθαρχίας. Ας δούμε λοιπόν σχηματικά από πού πρέπει να ξεκινήσουμε:

Βασικές αρχές πειθαρχίας των παιδιών
 
1. Το σημαντικότερο είναι να κάνουμε το παιδί να καταλάβει πότε και γιατί θεωρούμε τη συμπεριφορά του προβληματική. Αρκετά είναι τα παιδιά που δεν συνειδητοποιούν τον τρόπο με τον οποίο συμπεριφέρονται και δεν μπορούν να κατανοήσουν τις συνέπειες. Το πρώτο βήμα λοιπόν είναι να περιγράψουμε στο παιδί την προβληματική συμπεριφορά με σταθερό αλλά όχι έντονο τόνο. Μερικά παιδιά αντιδρούν καλύτερα σε μια χαμηλόφωνη υπενθύμιση παρά σε μια δυνατή φωνή. Πρέπει να του εξηγήσουμε τι μας ενοχλεί στη συμπεριφορά του με συγκεκριμένους όρους που το παιδί θα καταλάβει. Επίσης πρέπει να του εξηγήσουμε ποιες αρνητικές συνέπειες μπορεί να έχει αυτή η συμπεριφορά του. Π.χ. θα πρέπει να πούμε: «Όταν παίζεις με τη μπάλα μέσα στο σπίτι, μπορεί να χτυπήσεις κάποιον ή να σπάσεις κάτι». Και όχι: «Σταμάτα επιτέλους με αυτήν τη μπάλα!»

2. Πρέπει να ορίσουμε σαφώς και με απλά λόγια τα προβλήματα που προκαλούνται από τη συμπεριφορά του παιδιού και να του προτείνουμε μια λύση. Θα πρέπει να πούμε: «Δεν μπορείς να βρεις το παιχνίδι που ψάχνεις, επειδή δεν συμμάζεψες τα παιχνίδια σου χθες». Και όχι: «Εάν δεν συμμαζέψεις τα ρούχα και τα παιχνίδια σου, δεν θα σου πάρω άλλα».

3. Πρέπει κι εμείς να δώσουμε το παράδειγμα με τη δική μας συμπεριφορά, προσπαθώντας να μείνουμε ήρεμοι ακόμη και στα «δύσκολα». Αντί να αντιδράσουμε άμεσα και χωρίς να το σκεφτούμε, μια καλή ιδέα είναι να πάρουμε μια-δυο βαθιές αναπνοές για να χαλαρώσουμε και στο μεταξύ να σκεφτούμε ποια είναι η καταλληλότερη αντίδραση σε αυτό που συμβαίνει εκείνη τη στιγμή. Ήρεμα αλλά σταθερά, πρέπει να εξηγήσουμε στο παιδί τι μας ενόχλησε και με ποιον τρόπο θα θέλαμε να έχει συμπεριφερθεί ή να συμπεριφέρεται γενικότερα. Θα πρέπει να πούμε: «Μίλα πιο σιγά και ήρεμα όταν είμαστε μέσα στο εστιατόριο». Και όχι: «Να συμπεριφέρεσαι όπως όλα τα παιδιά της ηλικίας σου».

4. Πρέπει να επιβραβεύουμε την καλή συμπεριφορά. Συχνά, ενώ ζητάμε από το παιδί να αλλάξει συμπεριφορά και αυτό πραγματικά ακολουθεί όσα του είπαμε, θεωρώντας το ως κάτι δεδομένο δεν επιβραβεύουμε την επιθυμητή συμπεριφορά, δίνοντας το μήνυμα στο παιδί πως δεν έχει μεγάλη σημασία το να κάνει το «σωστό». Καθώς η αλλαγή μιας ανεπιθύμητης συμπεριφοράς μπορεί να πάρει χρόνο, η επιβράβευση κάθε βήματος προς το καλύτερο μπορεί να βοηθήσει. Πρέπει συνεπώς να αναγνωρίσουμε και να επιβραβεύσουμε με συγκεκριμένο έπαινο οποιαδήποτε προσπάθεια και βήμα κάνει το παιδί προς το στόχο του.

5. Το σημαντικότερο είναι να δείξουμε σταθερότητα στη δική μας συμπεριφορά και στις αντιδράσεις μας μετά την αρνητική συμπεριφορά του παιδιού. Σταθερότητα δεν σημαίνει αυστηρότητα, ούτε σκληρότητα, ούτε τιμωρία. Η σταθερότητα έχει σχέση με τη συνεργασία μεταξύ των γονέων και με τη συνέπεια ανάμεσα στα λόγια και τις πράξεις τους. Είναι απαραίτητο οι γονείς να συμφωνούν μεταξύ τους και να στηρίζουν ο ένας τον άλλο. Είναι επίσης σημαντικό να πραγματοποιούν αυτά που λένε, δηλαδή να μη λένε άλλα και να κάνουν άλλα, ούτε να υπόσχονται ή να απειλούν το παιδί για πράγματα που τελικά δεν πρόκειται να κάνουν ποτέ.
Αφού θέσαμε τις βάσεις, ήρθε η ώρα να περάσουμε στο «πρακτέον», αυτό που μας ενδιαφέρει όλους. Ποιες είναι οι εναλλακτικές προτάσεις «τιμωρίας» ώστε τελικά να μπορέσουμε να επιβάλουμε κάποια όρια στα παιδιά;

Εναλλακτικές μορφές τιμωρίας

Στέρηση προνομίων
Η στέρηση προνομίων θεωρείται από τους ειδικούς ως ένας αποτελεσματικός τρόπος πειθαρχίας. Για παράδειγμα, μπορούμε να απαγορεύσουμε στο παιδί να δει τηλεόραση ή να παίξει με κάποιο αγαπημένο του παιχνίδι. Μπορούμε ακόμη να του στερήσουμε κάποια άλλη μορφή διασκέδασης που του αρέσει. Πρέπει ωστόσο να μη χρησιμοποιούμε συχνά τη «στέρηση προνομίων», γιατί θα γίνει αναποτελεσματική. Ακόμη, οι όποιοι περιορισμοί και «στερήσεις προνομίων» δεν πρέπει να διαρκούν μεγάλο χρονικό διάστημα, γιατί το παιδί ξεχνάει ποια ήταν η αρχική αιτία αυτής της «τιμωρίας». Ακόμη πρέπει πάντοτε να γίνεται σαφές ότι αυτή η στέρηση συνδέεται άμεσα με την ανεπιθύμητη συμπεριφορά. Να εξηγείται δηλαδή ξεκάθαρα πως ό,τι συμβαίνει είναι συνέπεια της συμπεριφοράς του παιδιού.

Η τεχνική του «διαλείμματος» (time out)
Η τεχνική του «time out» είναι η απομάκρυνση του παιδιού από το «ακροατήριό του» ύστερα από κάποιο επεισόδιο ανεπιθύμητης συμπεριφοράς. Σε ορισμένες περιπτώσεις τα παιδιά, για να τραβήξουν την προσοχή μας, δίνουν «παραστάσεις» κακής συμπεριφοράς. Η απομάκρυνση του παιδιού σε άλλο χώρο γίνεται για να μείνει μακριά από την εστία της έντασης και να ηρεμήσει. Εκεί συζητάμε τους λόγους και τις συνέπειες αυτών που έκανε.
Π.χ. αν μια παρέα παιδιών παίζει ένα επιτραπέζιο παιχνίδι και ένα από τα παιδιά το χαλάει με φωνές και άσχημες λέξεις κάθε φορά που χάνει, μπορούμε να το απομακρύνουμε και να το αφήσουμε να συμμετέχει ξανά στο παιχνίδι μόνο όταν νιώσει ότι μπορεί να ακολουθήσει τους κανόνες και σταματήσει να παραφέρεται.
Η τεχνική αυτή χρησιμοποιείται με ιδιαίτερη επιτυχία σε παιδιά προσχολικής και σχολικής ηλικίας. Το νόημα της τιμωρίας αυτής είναι να καταλάβει το παιδί πως για να συμμετέχει σε μια δραστηριότητα πρέπει να έχει την κατάλληλη συμπεριφορά, διαφορετικά η συμμετοχή του είναι αδύνατη. Είναι σημαντικό να εξηγήσουμε στο παιδί ώστε να καταλάβει ότι έχει δικαίωμα επιλογής, ότι από εκείνο, δηλαδή από τη νέα συμπεριφορά του, εξαρτάται αν τελικά θα επιστρέψει στη δραστηριότητα ή όχι. Το «διάλειμμα» έχει στόχο να ηρεμήσει το παιδί αλλά και να το βοηθήσει να σκεφτεί τις συνέπειες των πράξεών του. Γι’ αυτό επιβάλλεται να γίνεται σε κάποιο χώρο χωρίς παιχνίδια και χωρίς ενδιαφέρον για το παιδί, για μικρό χρονικό διάστημα (περίπου 5 λεπτά).

Η «αδιαφορία»
Καμιά φορά η καλύτερη τιμωρία είναι η μη-τιμωρία! Η αδιαφορία. Η παράσταση χωρίς θεατές δεν έχει νόημα και ματαιώνεται… Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορούμε ακόμη και να αγνοήσουμε την κακή ή ακόμη και την επιθετική συμπεριφορά των παιδιών. Η «αδιαφορία» κάνει την αταξία να μην έχει νόημα όταν οι αποδέκτες είμαστε εμείς. Μερικές φορές –ιδίως σε μικρότερα παιδιά– αν αρχίσουμε το διάλογο και τις συμβουλές για το τι πρέπει και τι δεν πρέπει, μπλέκουμε σε μια χωρίς νόημα συζήτηση, η οποία συχνά φέρνει τα ακριβώς αντίθετα αποτελέσματα. Η κατάσταση χειροτερεύει αντί αν καλυτερέψει! Τα μικρά παραπτώματα μπορεί να μειωθούν αν τα αγνοήσουμε. Όταν το παιδί διαπιστώσει ότι δεν πετυχαίνει τίποτε με αυτές τις συμπεριφορές, τις εγκαταλείπει.
Με τους εναλλακτικούς τρόπους «διαχείρισης κρίσεων» ενθαρρύνεται η οριοθέτηση της σχέσης γονιού και παιδιού, ενώ παράλληλα ενισχύεται η αυτοεκτίμηση και η αυτοπειθαρχία του χωρίς να τιμωρείται σωματικά.

«Εμφύλιος» πόλεμος
Ένα πιο ειδικό θέμα αφορά στους καβγάδες ανάμεσα στα αδέλφια. Εκεί η πιο αποτελεσματική μέθοδος είναι του… Πιλάτου! Με λίγα λόγια, «νίπτουμε τας χείρας μας» και έχουμε τη λιγότερη δυνατή εμπλοκή. Η διαφωνίες και οι τσακωμοί ανάμεσα στα αδέλφια έχουν και τις θετικές τους πλευρές, όσο κι αν φαίνεται παράξενο. Πρόκειται για μια προσπάθεια να βρουν μεταξύ τους τα όρια και την ισορροπία. Είναι ένα παιχνίδι εξουσίας και επιβολής. Τα παιδιά χάνουν και κερδίζουν πολλές φορές κάθε μέρα. Και μη νομίζετε ότι τα μικρότερα πάντα υποτάσσονται.
Όταν οι γονείς εμπλέκονται αμέσως σ’ αυτό παιχνίδι των ορίων, στερούν από τα παιδιά τη δυνατότητα να βρουν λύση μόνα τους και να θέσουν τα δικά τους όρια. Η καλύτερη λύση είναι η λιγότερη δυνατή εμπλοκή. Η παρέμβαση επιτρέπεται μόνο όταν υπάρχει πιθανότητα η κατάσταση να γίνει επικίνδυνη ή όταν δούμε ότι τα παιδιά πράγματι αδυνατούν να λύσουν τη διαφορά τους. Και τότε παρεμβαίνουμε όχι για να δώσουμε τη λύση ή το δίκαιο σε κάποιον, αλλά απλά και μόνον για να σταματήσουν.

Του Κώστα Στοφόρου
ΜΕ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΚΑΤΕΡΙΝΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ, ΠΑΙΔΟΨΥΧΟΛΟΓΟΥ, MSC ΣΧΟΛΙΚΗΣ & ΕΞΕΛΙΚΤΙΚΗΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ Α.Π.Θ.