Καταλυτική η επιρροή του κοινωνικού περίγυρου
Χαμηλότερα κινείται συνεχώς ο μέσος όρος ηλικίας των καταναλωτών αλκοόλ και στη χώρα μας, γεγονός που προβληματίζει επιστήμονες, φορείς Υγείας και κυρίως γονείς. Η εικόνα 11χρονων και 12χρονων μαθητών Δημοτικού να καταναλώνουν οινοπνευματώδη ποτά σε πάρτι ή σε πλατείες σοκάρει ακόμα και τους πιο εξοικειωμένους σε τέτοιες καταστάσεις από εμπειρία σε άλλες κοινωνίες του εξωτερικού. Ωστόσο, φαίνεται ότι μια σειρά παραγόντων έχει συντελέσει στο να υπάρχει πρόσβαση στο αλκοόλ από μικρές ηλικίες.
Οι ανύπαρκτοι έλεγχοι από πλευράς Πολιτείας, ο απογαλακτισμός των νέων από το οικογενειακό περιβάλλον και ο μιμητισμός στη λογική «πίνω, επειδή πίνουν και οι φίλοι μου» έχουν παίξει το ρόλο τους.
Η απαγορευτική σήμανση σε μπαράκια και κλαμπ για την κατανάλωση αλκοόλ από ανήλικους απλά περιορίζει το πρόβλημα. Γιατί ο πρώιμος έφηβος μπορεί να βρει αλκοόλ για το πάρτι που διοργανώνει στο σπίτι του ή να εφοδιαστεί από την «κάβα» του σπιτιού του για τη βόλτα του και το «άραγμα» στην πλατεία.
Το αλκοόλ πρότυπο κοινωνικότητας και… σεξουαλικότητας
Δεδομένου ότι οι σημερινοί νέοι θέλουν να ανεξαρτητοποιηθούν από τη γονεϊκή εξουσία και το γεγονός ότι διακατέχονται από το αίσθημα του να ανήκουν σε κάποια παρέα που θέλει να ζήσει ενδιαφέρουσες εμπειρίες τους κάνει πιο ευάλωτους και επιρρεπείς σε αρνητικές συνήθειες. Μιλώντας στα «Επίκαιρα», η κυρία Ιφιγένεια Μορφύρη, παιδοψυχολόγος, ανέφερε ότι μία από τις κυριότερες αιτίες που καταφεύγει ένα παιδί στην κατανάλωση αλκοόλ είναι οι παρέες του. «Θέλοντας ένας νέος να μιμηθεί τους φίλους του που πίνουν, αρχίζει τη συχνή κατανάλωση αλκοόλ», τονίζει με έμφαση η κυρία Μορφύρη. Επιπλέον, η ίδια επικεντρώνεται σε κοινωνικούς παράγοντες που έχουν να κάνουν με την απομόνωση του νέου από το φιλικό του περίγυρο. «Αν ένα παιδί είναι κοινωνικά αποξενωμένο, ανάλογα και με τα ερεθίσματά του, θα καταφύγει στην κατανάλωση ποτού από απόγνωση», τονίζει χαρακτηριστικά. Όπως επισημαίνει στη συνέχεια, ακόμη ένας σημαντικός παράγοντας είναι η διαφήμιση του αλκοόλ από την τηλεόραση και τους κινηματογράφους μέχρι και τις στάσεις των λεωφορείων. «Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης δεν προβάλλουν την επικίνδυνη εικόνα του αλκοόλ, αλλά καταφέρνουν να συσχετίσουν το αλκοόλ με το ρομαντισμό, τη σεξουαλικότητα, την κοινωνικότητα, στοιχεία δηλαδή που συχνά λείπουν από τη ζωή ενός εφήβου», σχολιάζει σχετικά.
Στο ίδιο μήκος κύματος είναι και οι δηλώσεις της κυρίας Άννας Κοκκέβα, ψυχολόγου και καθηγήτριας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Αθήνας, η οποία αναφέρει ότι το φαινόμενο του αλκοολισμού, παρόλο που είναι σε ύφεση τα τελευταία χρόνια στο σύνολο του πληθυσμού της Ευρώπης, φαίνεται να γνωρίζει έξαρση στις νεαρές ηλικίες. «Τα νέα παιδιά, επηρεασμένα από τον τρόπο διασκέδασης της εποχής τους και με τεράστιες διαφορές από τις προηγούμενες γενιές, συνδυάζουν πλήρως το ποτό με κλαμπ και μπαράκια». Το ποσοστό των νέων που θα πιει λόγω κάποιων ιδιαίτερων περιστάσεων ή κάποιας συναισθηματικής φόρτισης είναι μικρό σε σχέση με εκείνους που ακολουθούν το μοτίβο «ποτό – διασκέδαση», αφού, όπως δηλώνει η κυρία Κοκκέβα, «μόνο το 10% των νέων θα θελήσει να πιει λόγω κάποιου προβλήματος που πιθανότατα αντιμετωπίζει».
Σωματικές και ψυχολογικές παρενέργειες
Ποιες είναι, όμως, οι παρενέργειες που δημιουργούνται από την κατανάλωση αλκοόλ κυρίως από μικρές ηλικίες; Όπως μας πληροφορεί η κυρία Κοκκέβα, το αλκοόλ είναι υπαίτιο για μεγάλο αριθμό τραυματισμών στους εφήβους σε ό,τι αφορά τις ξαφνικές λιποθυμίες στη μέση του δρόμου, αλλά και πιο ακραίες μορφές, όπως τα ατυχήματα από την οδήγηση υπό την επήρεια μέθης. Η κατάχρηση αλκοόλ από μικρή ηλικία αναμένεται να δημιουργήσει σοβαρά σωματικά αλλά και ψυχολογικά προβλήματα, καθώς έχει παρατηρηθεί σταδιακή αλλαγή της συμπεριφοράς των νέων που έχει ως αποτέλεσμα να γίνονται ιδιαίτερα βίαιοι, επιθετικοί και ασταθείς.
Από την άλλη πλευρά, η κατάχρηση αλκοόλ είναι επιβλαβής για τον οργανισμό τους, αφού μπορεί να βλάψει ζωτικά όργανα, όπως το συκώτι, ή, σε πιο ακραίες περιπτώσεις, να τους οδηγήσει ακόμα και στο θάνατο.
Μία ακόμη σημαντική παρατήρηση της κυρίας Κοκκέβα είναι ότι τα τελευταία χρόνια έχει αλλάξει πλήρως το πορτρέτο του αλκοολικού σε σχέση με τις προηγούμενες δεκαετίες. Στην Ελλάδα, καθώς και στις περισσότερες χώρες του εξωτερικού, η χρήση μεγάλων ποσοτήτων αλκοόλ από νέους έχει διαφορετικά αίτια, ανάλογα με τις περιστάσεις. Όπως σημειώνει η κυρία Κοκκέβα, «αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μην μιλάμε πλέον για μια μικρή μερίδα ατόμων που καταφεύγει στο αλκοόλ για συγκεκριμένους λόγους, αλλά για μια αρκετά μεγάλη μερίδα εφήβων που το αλκοόλ είναι κομμάτι της ζωής τους σε καθημερινή βάση».
Πρόληψη και αντιμετώπιση
Η κυρία Ντ. Καρβούνη, υπεύθυνη στο τμήμα Εφήβων – Νέων, δηλώνει στα «Επίκαιρα» ότι το πρόβλημα ξεκινά από την ίδια την οικογένεια αλλά και την Πολιτεία. Η οικογένεια θεωρεί ότι είναι ακίνδυνο εάν το παιδί καταναλώνει μία φορά την εβδομάδα μικρή ποσότητα αλκοόλ. Παρ’ όλ’ αυτά, η κυρία Καρβούνη κρούει τον κώδωνα του κινδύνου διευκρινίζοντας πως το αλκοόλ δεν είναι τόσο αθώο, όσο το θεωρούμε. Με την πολυετή εμπειρία της στο χώρο γνωρίζει πως είναι ιδιαίτερα συνηθισμένα τα περιστατικά εφήβων αλλά και ενηλίκων, οι οποίοι, προκειμένου να σταματήσουν τη χρήση ναρκωτικών ουσιών, στρέφονται προς το αλκοόλ. Η σωστή ενημέρωση της οικογένειας, καθώς και η ευαισθητοποίηση της κοινωνίας για την καταπολέμηση του φαινομένου είναι οι λύσεις τις οποίες προκρίνει η ίδια.
Ο φόβος, ο κοινωνικός στιγματισμός, αλλά και η υποσυνείδητη ταύτιση του αλκοολικού με το χρήση ναρκωτικών αποτελούν τις κύριες αιτίες που τον εμποδίζουν να επισκεφθεί τα ιδρύματα απεξάρτησης από το αλκοόλ. «Ο χώρος των ιδρυμάτων είναι ταυτισμένος με τη χρήση παράνομων ουσιών και ένας αλκοολικός, ακόμα και σε τέτοια ηλικία, δεν θέλει να ταυτιστεί με αυτή την ομάδα», υπογραμμίζει χαρακτηριστικά η κυρία Καρβούνη. Βέβαια, είναι ιδιαίτερα συχνό το φαινόμενο τοξικομανών που παράλληλα είναι και αλκοολικοί.
Τι μερίδιο ευθύνης έχει τελικά η Πολιτεία απέναντι στο πρόβλημα; Η αύξηση του ποσοστού των νέων που καταφεύγει στο αλκοόλ καταδεικνύει ότι υφίστανται σοβαρά κενά στον τομέα της πρόληψης. Ένα από τα μέτρα που όφειλε να είχε πάρει Πολιτεία είναι ο περιορισμός διαφημίσεων που σχετίζονται με το αλκοόλ και μπορούν να επηρεάσουν με το περιεχόμενό τους έντονα νεαρά παιδιά. Ακόμη, όπως μας αναφέρει η κυρία Κοκκέβη, ένα σημαντικό πρόβλημα για το οποίο δεν έχει μεριμνήσει η Πολιτεία είναι ότι, παρόλο που απαγορεύεται η κατανάλωση αλκοόλ σε ανηλίκους χωρίς την παρουσία των γονιών τους, διάφοροι επιτήδειοι ιδιοκτήτες κλαμπ τους προσφέρουν αλκοόλ για να αυξήσουν τα κέρδη τους.
Εκστρατεία κατά του αλκοολισμού στη Βρετανία
Ο αλκοολισμός, μαζί με την κατανάλωση παραισθησιογόνων ουσιών και χαπιών, έχει εξελιχθεί σε μάστιγα για τους νέους στη Βρετανία. Στο φως της δημοσιότητας ήρθαν αποκαλυπτικά στοιχεία σχετικά με την κατανάλωση αλκοόλ σε ηλικίες από 11 έως 16 ετών, μετά από εκστρατεία του Βρετανικού Ερυθρού Σταυρού κατά το αλκοολισμού στους νέους. Πιο συγκεκριμένα, το 10% των έφηβων ερωτηθέντων ανέφερε ότι υπήρξε μάρτυρας σοβαρού περιστατικού που συνέβη σε φιλικό του πρόσωπο και προήλθε από κατανάλωση μεγάλης ποσότητας αλκοόλ. Παράλληλα, οι μισοί εκ των ερωτηθέντων έχουν δει φίλο τους να λιποθυμά ή ακόμη και να τραυματίζεται σοβαρά από πτώση εξαιτίας της υπερβολικής χρήσης αλκοόλ. Σημαντικότερο όλων των στοιχείων που αποκάλυψε η έρευνα ήταν το γεγονός ότι το 23% των εφήβων, ηλικίας από 11 έως 16 χρόνων, έχει μεθύσει δύο ή τρεις φορές τους τελευταίους έξι μήνες. Το πρόβλημα, ωστόσο, δεν υπάρχει μόνο στη Βρετανία, αλλά επεκτείνεται και σε άλλες χώρες της Ευρώπης.
