Η είσοδος του παιδιού στο σχολείο

Γράφει η Αποστολία Ντέκοβα

(κλινική ψυχολόγος)

Η είσοδος του παιδιού στο σχολείο είναι ένα χαρμόσυνο γεγονός, αλλά συχνά αντιμετωπίζεται με δισταγμό, φόβο, ανησυχία και άγχος τόσο από την πλευρά του παιδιού όσο και των γονιών. Το παιδί καλείται να απομακρυνθεί από τη θαλπωρή της οικογένειάς του και να αντεπεξέλθει μόνο του σε νέες καταστάσεις. 

Οι γονείς, από την άλλη πλευρά, ανησυχούν αν το παιδί τους θα έχει επαρκή φροντίδα και προσοχή στο σχολείο, αλλά ταυτόχρονα έρχονται σε επαφή, συνειδητά ή ασυνείδητα, με τις δικές τους εμπειρίες αποχωρισμού από την οικογένειά τους. Το άγχος το οποίο βιώνουν συχνά μεταφέρεται στο παιδί, με αποτέλεσμα να δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος.

Είναι σύνηθες φαινόμενο το παιδί τις πρώτες μέρες να αρνείται να αποχωριστεί τους γονείς του ή τα άτομα που το φροντίζουν και να πάει στο σχολείο. Αυτή η άρνηση εκφράζεται με ποικίλες αντιδράσεις: ντροπαλότητα, συστολή, ονυχοφαγία, τικ, έντονο κλάμα που μπορεί να συνοδεύεται και από σωματικές ενοχλήσεις (κοιλιακό άλγος, πόνους στο στομάχι, πονοκεφάλους, εμετούς κ.ά.), επαναλαμβανόμενοι εφιάλτες, αϋπνία, υπερβολική ανησυχία ότι κάτι κακό θα πάθουν οι γονείς του ή εκείνο, διατροφικές διαταραχές, παλινδρόμηση σε προηγούμενες συνήθειες (π.χ. ενούρηση ή εγκόπριση), άρνηση να κοιμηθεί μόνο του κ.ά. Στις περισσότερες περιπτώσεις τα συμπτώματα αυτά υποχωρούν όταν το παιδί προσαρμοστεί ικανοποιητικά στο νέο περιβάλλον.

Η άμεση προσαρμογή του παιδιού στο σχολικό πλαίσιο εξαρτάται από την προσωπικότητά, τη σωματική και ψυχική του υγεία, την κοινωνικότητά του και φυσικά από τη στάση του οικογενειακού περιβάλλοντος. Σε περίπτωση που η άρνηση για το σχολείο εμμένει και δε μειωθεί σε σύντομο χρονικό διάστημα, οι γονείς θα χρειαστεί να απευθυνθούν σε κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας. Η έγκαιρη αντιμετώπιση θα το βοηθήσει να αναπτύξει μια υγιή προσωπικότητα, απαλλαγμένη από φόβους.

Συμβουλές για τους γονείς

● Ο πρωινός αποχαιρετισμός θα πρέπει να είναι ζεστός, τρυφερός, ευχάριστος, ακόμη και όταν το παιδί παραπονιέται για σωματικούς πόνους. Τέτοιες περιπτώσεις θα πρέπει αντιμετωπίζονται με ψυχραιμία, αποφασιστικότητα και σταθερότητα, αποφεύγοντας τον πειρασμό να αφήσουν το παιδί να παραμείνει στο σπίτι.

● Ο διάλογος παιδιού-γονιού είναι ιδιαίτερα ωφέλιμος, διότι παρέχεται η δυνατότητα στο παιδί να επεξεργαστεί το φόβο και τα αρνητικά του συναισθήματα.

● Η ένταξη στο σχολικό πλαίσιο δεν πρέπει να παρουσιάζεται ως τιμωρία ή εγκατάλειψη άλλα ως μια εμπειρία αυτονομίας και ωρίμανσης της προσωπικότητας, απαλλαγμένη από φόβους και αναστολές.

● Οι γονείς θα χρειαστεί να επιδείξουν εμπιστοσύνη στις ικανότητες του παιδιού και να πιστέψουν ότι θα μπορέσει να αντεπεξέλθει μόνο του.

● Η επαφή με το σχολείο και με το δάσκαλο είναι ζωτικής σημασίας. Μέσω του δασκάλου ο γονιός έχει τη δυνατότητα να ενημερώνεται για την καθημερινή εξέλιξη του παιδιού ή για τυχόν προβλήματα που μπορεί να αντιμετωπίζει. Αν για κάποιο λόγο ο γονιός δεν είναι ευχαριστημένος με το δάσκαλο, δε θα πρέπει να εκφράσει τη δυσαρέσκειά του μπροστά στο παιδί. Αυτή η αρνητική προδιάθεση θα επηρεάσει και το ίδιο, με αποτέλεσμα να μην αισθάνεται ασφάλεια στο νέο περιβάλλον.

Το κείμενο δημοσιεύθηκε στο http://www.healthview.gr (13.09.2010). Πρωτότυπος τίτλος: «Η πρώτη μέρα στο σχολείο»

Τα SOS πριν από το πρώτο κουδούνι

Η σωστή προετοιμασία του παιδιού είναι το «κλειδί» για την καλή προσαρμογή του στο σχολείο και μια επιτυχημένη σχολική χρονιά.

Η καθηγήτρια Παιδιατρικής

Το παιδί πρέπει να είναι πανέτοιμο τουλάχιστον δύο εικοσιτετράωρα πριν χτυπήσει το σχολικό κουδούνι. Αυτό τονίζει η επίκουρη καθηγήτρια Παιδιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών Πόπη Αναστασέα-Βλάχου και εξηγεί: «Εάν είστε ακόμη σε διακοπές, θα πρέπει να επιστρέψετε λίγες μέρες νωρίτερα και όχι την προηγουμένη της έναρξης του σχολείου. Επίσης, θα πρέπει να αρχίσετε σιγά σιγά να προσαρμόζετε τα ωράρια ύπνου του παιδιού σε εκείνα της σχολικής χρονιάς, π.χ. πηγαίνοντάς το στο κρεβάτι μία ώρα πιο νωρίς κάθε βράδυ».

Παράλληλα, θα πρέπει να ασχοληθείτε έγκαιρα με τις απαραίτητες ιατρικές εξετάσεις. «Να ελέγξετε το βιβλιάριο του παιδιού για να δείτε ποια εμβόλια πρέπει να κάνει», συνιστά η κ. Βλάχου. «Εάν το παιδί πηγαίνει για πρώτη φορά στο σχολείο, πρέπει να το πάτε στους ειδικούς γιατρούς για τον έλεγχο της όρασης και της ακοής του. Εάν πρόκειται να ασχοληθεί με κάποιο άθλημα, είναι αναγκαία και η καρδιολογική εξέταση».

Μην ξεχνάτε ποτέ πόσο σημαντικό είναι για την καλή απόδοση ένα καλό πρωινό. Πρέπει να περιλαμβάνει γάλα, γιαούρτι ή τυρί, ψωμί με μέλι ή σπιτική μαρμελάδα και φρέσκο χυμό ή φρούτο.

Η καθηγήτρια Σχολικής Ψυχολογίας

«Οι γονείς πρέπει πρώτα απ’ όλα να βοηθήσουν τα παιδιά να οργανωθούν για το σχολείο, όχι μόνο την πρώτη μέρα, αλλά τον πρώτο καιρό», τονίζει η καθηγήτρια Σχολικής Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Φρόσω Μόττη-Στεφανίδη. «Από τη σχολική τσάντα (που είναι σημαντικό κομμάτι αυτής της οργάνωσης) έως τη μελέτη στο σπίτι. Ένα δυο μήνες μετά την έναρξη της χρονιάς πρέπει να επισκεφθούν το σχολείο για να ενημερωθούν για το παιδί, αλλά και να βοηθήσουν το δάσκαλο να το καταλάβει. Καλό είναι επίσης να προσκαλέσουν ύστερα από μια δυο βδομάδες μερικά παιδιά από το σχολείο στο σπίτι, ώστε να υπάρχει μια κοινωνική αλληλεπίδραση. Τέλος, είναι απαραίτητο να βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί στο σπίτι μια φορά την ημέρα για ένα γεύμα, κατά τη διάρκεια του οποίου οι γονείς θα ακούν το παιδί για τη ζωή του στο σχολείο, ώστε να βρίσκουν λύσεις στα προβλήματα προτού αυτά εδραιωθούν».

Τα λάθη που κάνουν συνήθως οι γονείς, όπως επισημαίνει η κ. Μόττη, είναι τα εξής:

● Πιέζουν το παιδί να ανταποκριθεί αμέσως στις υποχρεώσεις του στο σχολείο, ενώ χρειάζεται μια σταδιακή προσαρμογή.

● Δεν καταλαβαίνουν ότι κάθε παιδί είναι διαφορετικό και ότι η βοήθεια που χρειάζεται να του δώσουν είναι ανάλογη με την ηλικία, την προσωπικότητα και τις προηγούμενες εμπειρίες του.

Ειδικότερες οδηγίες

Η Αμερικανική Εταιρεία Παιδιατρικής δίνει στους γονείς τις εξής συμβουλές:

Η πρώτη μέρα

Για να κάνετε ευκολότερη την πρώτη μέρα στο σχολείο, θυμίστε στο παιδί σας ότι δεν είναι ο μόνος μαθητής που θα αισθάνεται λίγο δύσκολα.

● Τονίστε του τις θετικές όψεις της έναρξης του σχολείου, όπως π.χ. ότι θα δει όλους τους παλιούς του φίλους και θα συναντήσει καινούργιους. Ανανεώστε τις θετικές μνήμες παλαιότερων ετών στο σχολείο ή στο νηπιαγωγείο.

● Αναζητήστε ένα άλλο παιδί από τη γειτονιά που πάει στο ίδιο σχολείο για να πάνε μαζί.

● Περπατήστε μαζί του ή πηγαίνετέ το την πρώτη μέρα ώς το σχολείο με το αυτοκίνητο, εάν αισθάνεστε ότι το παιδί το θέλει.

Η σωστή τσάντα

● Διαλέξτε μια τσάντα πλάτης, με φαρδείς και παχείς ιμάντες ώμου.

● Βοηθήστε το παιδί να οργανώσει το γέμισμα της τσάντας, χρησιμοποιώντας όλα τα διαμερίσματά της. Μάθετέ του να βάζει τα βαριά βιβλία πιο κοντά στο κέντρο της πλάτης.

● Η τσάντα δεν πρέπει να ζυγίζει ποτέ παραπάνω από το 10%-20% του σωματικού βάρους του.

● Μάθετε στο παιδί να χρησιμοποιεί πάντα και τους δύο ιμάντες ώμου (η ανάρτηση από τον έναν ώμο κουράζει τους μυς).

● Αν το παιδί μεταφέρει πολλά βιβλία, αγοράστε του μια τσάντα πλάτης με ροδάκια, εφόσον το σχολείο το επιτρέπει.

Στο δρόμο προς το σχολείο

● Αν το σχολικό λεωφορείο έχει ζώνες ασφαλείας, βεβαιωθείτε ότι το παιδί τις χρησιμοποιεί πάντα. Αν δεν έχει, ζητήστε από το σχολείο να φροντίσει για την τοποθέτησή τους.

● Μάθετε στο παιδί να περιμένει να σταματήσει το σχολικό πριν το πλησιάσει, καθώς και να μην κινείται γύρω από το λεωφορείο.

● Βεβαιωθείτε ότι το σχολικό παίρνει το παιδί από μέρος με ασφαλή πρόσβαση, τόσο στο σπίτι όσο και στο σχολείο.

● Εάν πηγαίνετε το παιδί στο σχολείο με το αυτοκίνητό σας, φροντίστε να φορά πάντα ζώνη ασφαλείας κατάλληλη για την ηλικία του.

● Εάν το παιδί είναι μεγάλο και πηγαίνει με τα πόδια, βρείτε την πιο ασφαλή διαδρομή και θυμίστε του να περιμένει πάντα να αδειάζει ο δρόμος από αυτοκίνητα πριν τον περάσει.

Οι συνήθειες μελέτης

● Δημιουργήστε στο σπίτι περιβάλλον ευνοϊκό για μελέτη χωρίς θόρυβο, λογομαχίες κ.ά.

● Διαμορφώστε (τουλάχιστον για τους μεγαλύτερους μαθητές) ένα μόνιμο χώρο μελέτης στο δωμάτιό τους ή σε άλλο ήσυχο μέρος του σπιτιού.

● Να βάζετε ως κανόνα ότι η τηλεόραση δεν πρέπει να είναι ποτέ ανοικτή κατά την ώρα της μελέτης.

● Προσπαθήστε να είστε διαθέσιμοι για να απαντάτε στις ερωτήσεις τους και να προσφέρετε βοήθεια· ποτέ όμως μην κάνετε τη δουλειά τους.

Απόσπασμα από κείμενο που δημοσιεύθηκε στο ένθετο «Υγεία» της εφημερίδας ΤΑ ΝΕΑ (01.09.2011) με την υπογραφή της Μαίρης Κατσανοπούλου και τον ίδιο τίτλο.

δάσκαλος98