O Κώστας είναι ένα παιδί 4 ετών. Την πρώτη μέρα που πήγε στον παιδικό
σταθμό, κουλουριάστηκε σε μια γωνιά του διαδρόμου και άρχισε να κλαίει
δυνατά. Ήταν αδύνατο να αποχωριστεί τη μητέρα του, μέχρι που την τρίτη
μέρα ακολούθησε την παιδαγωγό στην τάξη. Κρατούσε το αρκουδάκι του στο
ένα χέρι, κουνούσε επαναλαμβανόμενα τα δάχτυλα του άλλου και έκλαιγε.
Αρχικά, έμεινε κοντά της και έπαιζε με τα κορδόνια που κρέμονταν από τα
ρούχα της. Μετά, κινήθηκε στο χώρο της τάξης, βρήκε ένα κουτί με
τουβλάκια και κάθισε να παίξει με αυτά. Δεν ανταποκρινόταν στο όνομά
του, ούτε στις οδηγίες της παιδαγωγού και δε συμμετείχε σε ομαδικά
παιχνίδια. Το μόνο που τον ενδιέφερε ήταν να βάλει τα τουβλάκια σε
σειρά. Όταν κάποιο παιδί τον πλησίαζε, αυτός το έσπρωχνε να φύγει. Μόνο
την ώρα των ομαδικών τραγουδιών σήκωνε το βλέμμα του από το παιχνίδι,
κουνιόταν ρυθμικά και μουρμούριζε κάτι ακαταλαβίστικα λόγια.
.
Πώς εξηγείται αυτή η περίεργη συμπεριφορά του Κώστα; Θα μπορέσει να
προσαρμοστεί στο νέο περιβάλλον; Με ποιο τρόπο θα ενταχθεί στην ομάδα
των συνομηλίκων του;
.
Αυτισμός: αίνιγμα με απάντηση
Οι δυσκολίες που παρουσιάζει ο Κώστας αποτελούν τα βασικά χαρακτηριστικά
του αυτισμού. Πρόκειται για μια διαταραχή οργανικής αιτιολογίας, η
οποία, σύμφωνα με νεότερες μελέτες, εμφανίζεται με συχνότητα 12,7 ανά
10.000 άτομα και συνδέεται με δυσκολίες στους βασικότερους τομείς της
ανάπτυξης.
.
Πιο συγκεκριμένα, τα αυτιστικά παιδιά:
- παρουσιάζουν σε μεγάλο ποσοστό νοητική υστέρηση, μεγάλες
διακυμάνσεις στην επίδοση μεταξύ πρακτικών και λεκτικών έργων (με τις
πρακτικές να υπερτερούν), ασταθή μάθηση και μαθησιακή παλινδρόμηση.
- σε ποσοστό περίπου 50% δεν αναπτύσσουν λόγο. Τα υπόλοιπα εμφανίζουν
λόγο που παρουσιάζει ιδιομορφίες και δεν είναι πάντα λειτουργικός, όπως
ηχολαλία (επανάληψη λέξεων ή φράσεων που ειπώθηκαν από άλλους),
ασυνάρτητο και επαναληπτικό λόγο, καθώς και ακατάληπτη άρθρωση και
ακατάλληλη προσωδία.
- συνήθως δεν αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες για σωματική και κοινωνική
επαφή, δυσκολεύονται να ακολουθήσουν τους κανόνες που διέπουν την
κοινωνική συναλλαγή, π.χ. διατήρηση κατάλληλης απόστασης από συνομιλητή,
δυσκολεύονται να μπουν στη θέση άλλων και να αποκωδικοποιήσουν τα
συναισθήματα των γύρω τους.
- συχνά χρησιμοποιούν με ιδιόρρυθμο τρόπο τα παιχνίδια, π.χ. μπορεί να
παίζουν μόνο με τις ρόδες του αυτοκινήτου και απέχουν από το συμβολικό
και από το ομαδικό παιχνίδι.
- συνήθως δείχνουν υπερευαισθησία ή αδιαφορία στα ερεθίσματα του
περιβάλλοντος, π.χ. μπορεί να ενοχλούνται από τον ήχο της καφετιέρας και
όχι από το δυνατό κορνάρισμα των αυτοκινήτων. Είναι πιθανό να δείχνουν
προτίμηση σε κάποια φαγητά λόγω της γεύσης τους ή σε συγκεκριμένα
αντικείμενα λόγω του υλικού κατασκευής τους, π.χ. χνουδωτό κουκλάκι,
λαστιχένια μπάλα κλπ.
- συχνά εστιάζουν σε μεμονωμένα χαρακτηριστικά των ερεθισμάτων του
περιβάλλοντος, π.χ. προσέχουν το φόρεμα της δασκάλας και όχι το
περιεχόμενο των λόγων της.
- μπορεί να εκδηλώνουν συχνότερα κρίσεις θυμού, επιθετικότητας, ανυπακοής και να έχουν επεισόδια αυτοτραυματισμών.
- ασχολούνται επίμονα με επαναλαμβανόμενες και μη λειτουργικές
δραστηριότητες, όπως οι ξαφνικές και γρήγορες κινήσεις των δαχτύλων
μπροστά στα μάτια, η τοποθέτηση αντικειμένων σε ευθεία γραμμή και η
παραγωγή ασυνάρτητων ήχων και φράσεων.
Συνεργασία σε πολλά επίπεδα με κοινό στόχο
Η πολιτεία προβλέπει τη φοίτηση των αυτιστικών παιδιών σε νηπιαγωγεία
ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης και τμήματα πρώιμης παρέμβασης εντός των
νηπιαγωγείων μέχρι το 7οέτος της ηλικίας τους. Κάποιες φορές, όμως, αυτό
δε συμβαίνει και τα αυτιστικά παιδιά φοιτούν σε κανονικά νηπιαγωγεία.
Εκεί, ο παιδαγωγός καλείται, χωρίς να έχει πάντα την...
