Ψυχογενής ανορεξία, ψυχογενής βουλιμία και ψυχαναγκαστική πολυφαγία είναι οι πιο συχνές διατροφικές διαταραχές
Ψυχογενής ανορεξία, ψυχογενής βουλιμία, ψυχαναγκαστική πολυφαγία. Αν και οι περισσότεροι γονείς έχουν μια γενική (και μάλλον συγκεχυμένη) ιδέα σχετικά με τις παραπάνω διαταραχές πρόσληψης τροφής, ελάχιστοι θα ήταν σε θέση να αναγνωρίσουν τα συμπτώματά τους. Ακόμα λιγότεροι θα είχαν την οξυδέρκεια να τα εντοπίσουν… στα ίδια τους τα παιδιά.
Διότι πόσοι καταφέρνουν να δουν πίσω από την επιφάνεια του προβλήματος και να αντιληφθούν τις λεπτές διαφορές; Πώς διακρίνουμε αν η 14χρονη μαθήτρια που κάνει συστηματικά δίαιτα οδεύει προς την ανορεξία; Πώς καταλαβαίνουμε αν η φοιτήτρια που έχει φυσιολογικό βάρος, αλλά τρώει υπερβολικές ποσότητες, προκαλεί εμετό μετά από κάθε γεύμα; Εν τέλει, πόσοι γονείς έχουν το θάρρος να αποδεχθούν ότι η διατροφική διαταραχή έχει χτυπήσει την πόρτα τους;
Οι γονείς μπορούν να «σώσουν» τα παιδιά τους Οπως αποκαλύπτουν στο «Βήμα» οι ειδικοί ψυχολόγοι της ΜΚΟ «Ανάσα», η οποία ειδικεύεται στη βοήθεια των ατόμων με διατροφικές διαταραχές, η συντριπτική πλειονότητα των γονέων όχι μόνο δεν αναγνωρίζουν τα συμπτώματα αλλά ακόμα και αν υποψιάζονται ότι κάτι συμβαίνει συχνά… αρνούνται να παραδεχτούν το πρόβλημα. Γι’ αυτό η εν λόγω ΜΚΟ οργανώνει σε δύο διαδοχικές Παρασκευές (27 Μαΐου και 3 Ιουνίου) δωρεάν σεμινάρια για γονείς που επιθυμούν να ενημερωθούν για τα συμπτώματα των διατροφικών διαταραχών που εξελίσσονται ύπουλα και μπορούν να αποβούν μοιραίες.
Οπως εξηγεί η κυρία Ιρις Χατζητζάνου, ψυχολόγος του Κέντρου Ημέρας «Ανάσα» και εισηγήτρια στο αυριανό σεμινάριο, «είναι σημαντικό να διαγνωσθεί έγκαιρα μία διατροφική διαταραχή, γιατί όσο πιο γρήγορα ζητηθεί η βοήθεια του ειδικού, τόσο πιο πολλές είναι οι πιθανότητες να σωθεί ένα παιδί ή ένας έφηβος. Συνεπώς, ο ρόλος του γονιού είναι κομβικός, διότι σε αυτές τις ηλικίες, ο γονιός είναι σχεδόν πάντα αυτός που θα πείσει το παιδί του να μιλήσει στον ψυχολόγο».
Εντοπισμός του προβλήματος Για να γίνει όμως αυτό, ο γονιός πρέπει να είναι σε θέση να εντοπίσει το πρόβλημα. Και αυτό δεν είναι πάντα εύκολο, γιατί οι έφηβες που πάσχουν από ψυχογενή ανορεξία ή βουλιμία σκαρφίζονται δεκάδες τρόπους να εξαπατήσουν το οικογενειακό τους περιβάλλον και να συγκαλύψουν την ασθένειά τους. «Για παράδειγμα, μια κοπέλα με ψυχογενή βουλιμία μπορεί να έχει φυσιολογικό βάρος, να τρώει μεγάλες ποσότητες και στη συνέχεια κρυφά απ’ τους γονείς της να προκαλεί στον εαυτό της εμετό ή να χρησιμοποιεί καθαρτικά. Για να αντιληφθεί ο γονιός ότι υπάρχει πρόβλημα πρέπει να κοιτάξει πίσω από την επιφάνεια, να είναι πραγματικά κοντά στο παιδί και να αναζητεί λεπτές αλλαγές στη συμπεριφορά και στην διάθεσή της», σχολιάζει η κυρία Χατζητζάνου.
Το πρόβλημα αφορά την οικογένεια «Τι έκανα λάθος;» Το εν λόγω ερώτημα ταλανίζει κάθε γονιό, όταν η κόρη του (διότι στη συντριπτική πλειονότητα πρόκειται για κορίτσια) πάσχει από διατροφική διαταραχή. Αυτός άλλωστε είναι και ο λόγος για τον οποίο εκατοντάδες γονείς επιλέγουν να αγνοούν το πρόβλημα, καθώς αισθάνονται ότι δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν συναισθηματικά στις ενοχές και στο ψυχικό βάρος που η παραδοχή της διαταραχής συνεπάγεται. «Η αποδοχή της ψυχογενούς ανορεξίας ή βουλιμίας είναι πολύ δύσκολη διαδικασία για τους γονείς. Τους βασανίζουν ερωτήματα. “Πώς συνέβη; Γιατί συνέβη; Ποιος φταίει;” Η ελλιπής τους ενημέρωση συνδέεται με το φόβο, καθώς βλέπουν το παιδί τους να χάνει βάρος ή να παίρνει πολύ βάρος, καταστρέφοντας το σώμα του. Τα πράγματα χειροτερεύουν όταν ο γονιός ακολουθεί μια “επιφανειακή” αντιμετώπιση στο πρόβλημα, όπως για παράδειγμα λέγοντας στην κόρη του να φάει περισσότερο ή να σταματήσει να τρώει», εξηγεί η κλινική ψυχολόγος του Κέντρου Ημέρας «Ανάσα», κυρία Σοφία Σέρρα.
«Παράλληλες συνεδρίες» Οπως τονίζει, για να ξεπεράσει μία έφηβη τη διατροφική διαταραχή, πρέπει ολόκληρη η οικογένεια να αποτελέσει τμήμα της θεραπείας. «Η παρουσία και των δύο γονέων είναι σημαντική. Γίνονται οικογενειακές θεραπείες ή παράλληλες συνεδρίες με το παιδί και τους γονείς. Το παιδί αλλά και οι γονείς πρέπει να έρθουν σε επαφή με όσα δυσκολεύονται να διαχειριστούν και να ανακαλύψουν νέους τρόπους συνύπαρξης. Αυτή η διαδικασία δεν είναι εύκολη, αλλά είναι απαραίτητη για να υπάρξει ουσιαστική θεραπεία του παιδιού. Το θετικό είναι ότι αν ο γονιός έχει τη διάθεση να έρθει σε επαφή με τα δικά του “δύσκολα” συναισθήματα, μπορεί να ενισχύσει την ανάρρωση του παιδιού του», καταλήγει η κυρία Σέρρα.
Όλα γύρω μας κινούνται αδιάκοπα, τόσοι άνθρωποι άγνωστοι να περνούν
πλάι μας, αυτοκίνητα, τηλέφωνα και τόσες σκέψεις και συναισθήματα να μας
κατακλύζουν στην καθημερινότητά μας. Ενίοτε αφηνόμαστε και όλα τούτα
μας απορροφούν τελείως και μας προκαλούν μια λίγο πολύ πρόσκαιρη
εξάντληση.
Όπως είναι αναμενόμενο τότε γίνεται δύσκολο να ανταποκριθούμε
στις ψυχικές και πρακτικές απαιτήσεις και επιθυμίες του παιδιού μας (με
το να τις ικανοποιήσουμε ή όχι, όπως εμείς το κρίνουμε), οι οποίες εκ
των πραγμάτων είναι συνεχείς.
Ακόμα, μπορεί να είναι δύσκολο ακόμα και απλά το να αισθανόμαστε
κοντά μας αυτή την διαρκή σωματική κίνηση του παιδιού, φυσική για εκείνο
αλλά για εμάς όντας βυθισμένοι στην ενήλικη ζωή, δύσκολο να
εναρμονιστούμε μαζί της όλες τις στιγμές και να την
κατανοήσουμε. Εκείνες τις φορές της δυσκολίας μας ν’ αντλήσουμε δύναμη
από μέσα μας και να συντονιστούμε με τα δημιουργικά μας στοιχεία, η
επιλογή να ανοίξουμε την τηλεόραση στο παιδί μας, φαντάζει η μόνη λύση
για λίγες στιγμές ησυχίας, απομόνωσης ή απόστασης.
Άλλοτε η ανάγκη εκπλήρωσης διαφόρων εργασιών μέσα στο σπίτι, όπως το
μαγείρεμα και γενικότερα το νοικοκυριό μπορεί να καθιστούν πιο εύκολη
την επιλογή της απασχόλησης του παιδιού με την τηλεόραση. Εντούτοις,
ακόμα και όταν νομίζουμε ότι οι αντοχές μας και η καλή μας διάθεση μας
έχουν εγκαταλείψει, ίσως θα μπορούσαμε να αναζητήσουμε για λίγα λεπτά
την αυτοσυγκέντρωσή μας και την σύνδεση με το μέσα μας με βαθειές
εισπνοές, κλείνοντας κυριολεκτικά τα αυτιά μας ή αφήνοντας την σκέψη μας
λίγο να περιπλανηθεί κάπου αλλού, οπουδήποτε χαλαρώνει τον καθένα μας,
παίρνοντας έτσι απόσταση απ’ ότι διαδραματίζεται στο εσωτερικό του
σπιτιού μας. Τότε μπορούμε να επιστρέψουμε στο «εσωτερικό» του εαυτού
μας και ν’ αναζητήσουμε άλλες λύσεις πιο γόνιμες και δημιουργικές από
την παρακολούθηση της τηλεόρασης για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Για παράδειγμα, όσον αφορά τις καθημερινές εργασίες που πρέπει να
γίνουν, μπορούμε να ζητήσουμε από το παιδί να συμμετέχει στις δουλειές,
αφήνοντάς το να πάρει πρωτοβουλίες, κάνοντάς το σαν παιχνίδι,
τραγουδώντας ή βάζοντας μουσική παράλληλα. Έτσι, του δείχνουμε ότι ακόμα
και κάτι πρακτικό μέσα στο σπίτι έχει νόημα αφού εμπεριέχει την έννοια
της φροντίδας, του νοιαξίματος για τον χώρο του σπιτιού και ότι το
απαρτίζει και κατ’ επέκταση και εμάς τους ίδιους, γονείς και παιδιά, που
ζούμε μέσα σε αυτό και γίνεται πιο αρμονική η εξέλιξή μας για
παράδειγμα σ΄έναν χώρο καθαρό, απλό και όμορφο. Το ίδιο συμβαίνει όταν κάνουμε ένα φαγητό θρεπτικό και νόστιμο και
αυτό ετοιμάζεται με αγάπη και δημιουργία γιατί όντως δημιουργούμε όταν
μαγειρεύουμε αφού βάζουμε κάτι από εμάς, από την σκέψη μας και την
φροντίδας μας. Το παιδί λοιπόν γίνεται μέρος όλης αυτής της διαδικασίας,
το βιώνει και εκείνο ως κάτι δημιουργικό αφού όντως είναι, απλά έχουμε
την τάση να θεωρούμε ότι η ζωή είναι κυρίως μόνο έξω από το σπίτι μας
και να νοούμε τις εργασίες για την φροντίδα του σπιτιού ως αγγαρείες και
ανώφελες.
Έτσι, με απλές δραστηριότητες μέσα στο σπίτι, το παιδί συμμετέχοντας,
παρατηρώντας και αργότερα σκεπτόμενο πάνω σε αυτά γίνεται ενεργητικό,
δραστηριοποιείται και κινείται διοχετεύοντας την ενέργειά του και
επενδύοντας ουσιαστικό χρόνο σε κάτι χρήσιμο και παράλληλα παίρνει
απόσταση από την παθητικότητα που εκ των πραγμάτων επιφέρει η
παρακολούθηση της τηλεόρασης.
Άλλωστε την ώρα που παρακολουθεί τηλεόραση μας δημιουργείται η
αίσθηση ότι είναι ήρεμο, όμως η κίνηση σε ψυχικό και σωματικό επίπεδο
απλώς αδρανοποιείται σαν να παραλύει σχεδόν. Αφού κλείσει η τηλεόραση αν
παρατηρήσει κάποιος προσεκτικά το παιδί, μάλλον θα διαπιστώσει ότι
δείχνει να έχει ένταση, να είναι αρκετά υπερδιεγερμένο, ίσως φαίνεται
ελαφρώς μπερδεμένος ο ειρμός της σκέψης του και άρα και ο λόγος του,
μπορεί να είναι πιο ανυπόμονο ή απαιτητικό απ’ ότι συνήθως ή ακόμα και
επιθετικό. Επιπλέον, μπορεί να παρουσιάζει δυσκολία στην έλευση του
ύπνου, να είναι ανήσυχο ή να έχει συχνές αφυπνίσεις κατά την διάρκεια
της νύχτας, ιδίως αν είναι κοντά η ώρα παρακολούθησης τηλεόρασης με την
ώρα του ύπνου.
Επίσης, όταν το παιδί παρακολουθεί τηλεόραση είναι ακίνητο, κάτι που
δεν είναι χαρακτηριστική κατάσταση για το παιδί του οποίου φυσική
δραστηριότητα είναι η κίνηση μέσω της οποίας αναπτύσσονται οι
λειτουργίες του σώματος και του εγκεφάλου. Επιπλέον και η ακτινοβολία
που εκπέμπεται από την τηλεόραση επιδρά στις λειτουργίες του εγκεφάλου
του παιδιού τρέφοντάς τον μέσω ενός τεχνητού τρόπου και σε αντίθεση με
το φυσικό φως του ήλιου που θρέφει τον οργανισμό, η ακτινοβολία της
τηλεόρασης οδηγεί σε ενοχλήσεις, μειωμένη ζωτικότητα, εξασθενημένο
ανοσοποιητικό σύστημα και υπερκινητικότητα.
Η Marie Winn στο βιβλίο της «The plug-in drug» τονίζει ότι «δεν είναι
το τι παρακολουθούν τα παιδιά στην τηλεόραση αλλά η ίδια η διαδικασία
της παρακολούθησης είναι που τα βλάπτει»! Αναφέρει ότι βλέποντας
τηλεόραση το δεξί ημισφαίριο του εγκεφάλου αναπτύσσεται εις βάρος τους
αριστερού. Το αριστερό ημισφαίριο ελέγχει τον προφορικό λόγο, την
ικανότητα ανάγνωσης και γραφής, της λογικής, της οργάνωσης, των ιδεών
και της έκφρασης στην ομιλία και στην γραφή. Το παιδί βομβαρδίζεται από
εικόνες που δεν απαιτούν σκέψη, ούτε του δίνεται ο χρόνος να το κάνει. Αφού οι εικόνες προβάλλονται στο παιδί γρηγορότερα απ’ ότι θα
μπορούσε να συλλάβει συνειδητά εμποδίζεται η κατανόηση του περιεχομένου
μέσω των συμβολικών διαδικασιών στην δομή της γλώσσας και της φαντασίας
απαραίτητης για την εξέλιξη των ψυχικών λειτουργιών, η οποία τελικά
αδρανοποιείται και το παιδί τοποθετείται σε μια παθητική κατάσταση.
Σε καθαρά ψυχικό επίπεδο, η παρακολούθηση της τηλεόρασης θα μπορούσε
να χαρακτηριστεί ως μια συνεχής ματαίωση αφού διακόπτονται οι
προσπάθειες για απορρόφηση από το ίδιο ή το περιβάλλον του, πέρα του
νοήματος των νοητικών εικόνων αλλά και των ψυχικών εντάσεων, του άγχους,
των φόβων και γενικότερα δυσχεραίνονται οι προσπάθειες για κατανόηση
και βίωση της ζωής όπου το παιδί τόσο θέλει να ρουφήξει τα πάντα!
Το παιδί ασυνείδητα γνωρίζει ότι με το να κάθεται και να κοιτά κάτι
τόσο τεχνητό, τόσο παθητικά και συχνά χωρίς καμιά ιδιαίτερη αισθητική,
δεν εκπληρώνει καμιά ανάγκη του για ανθρώπινη επαφή, για
δημιουργικότητα, για καλλιέργεια φαντασίας, για ανακάλυψη του κόσμου με
όλες τις αισθήσεις του αφυπνισμένες αλλά μαθαίνει να αφήνεται σε κάτι
που δεν το βοηθάει στο να εξελίσσεται και να αναπτύσσει τον αληθινό του
εαυτό που είναι και σκοπός της ζωής του.
Εκ των πραγμάτων η τηλεόραση είναι μέσα στην ζωή του σύγχρονου
ανθρώπου και το ζητούμενο δεν είναι να δημιουργήσει κανείς ένα
αποστειρωμένο περιβάλλον για το παιδί του και να δαιμονοποιήσει την
τεχνολογία, τις μηχανές και πιο συγκεκριμένα την τηλεόραση στην
προκειμένη περίπτωση.
Καλό είναι όμως να έχουμε γνώση και να παρατηρούμε
τις συνέπειες της τηλεόρασης πρωτίστως σε εμάς τους ίδιους ως ενήλικες
και να μην αποτελεί η τηλεόραση ένα αναπόσπαστο κομμάτι της
καθημερινότητάς μας, ως το φόντο μιας μονίμως σε λειτουργία πηγής ήχου,
εικόνας, πληροφορίας και διασκέδασης μέσα στην ζωή της οικογένειάς μας.
Μαθαίνουμε έτσι στα παιδιά μας ότι η τηλεόραση μπορεί κάπου κάπου, αν
δεν γίνεται καθόλου, να υπάρχει στην ζωή μας αλλά ότι δεν είναι
σημαντική ούτε μας προσφέρει ιδιαίτερες ευκαιρίες για επικοινωνία και
επαφή απαραίτητα για μια ζωή με ποιότητα.
Με την τηλεόραση εμείς οι ενήλικες μπορούμε να επιλέξουμε να ησυχάσει
κάποιες στιγμές η σκέψη μας, να ξεφύγει το μυαλό μας αλλά το επιλέγουμε
λίγο πολύ συνειδητά έχοντας συνήθως αποκτήσει ήδη τα ψυχικά και νοητικά
εργαλεία να επεξεργαζόμαστε τα διάφορα ερεθίσματα και να πετούμε ή να
κρατάμε ό,τι θέλουμε.
Το παιδί όμως δεν έχει φτάσει ακόμα σε ένα τέτοιο
σημείο και η επαφή με τον άλλο και το παιχνίδι είναι τα καλύτερα για
εκείνο! Όταν αφηνόμαστε να μας πλημμυρίσει η διάθεση για ζωή και
ανακάλυψη που το παιδί έμφυτα διαθέτει, η έμπνευση και η φαντασία
επιστρατεύονται στον άνθρωπο κάθε ηλικίας και τότε δεν μπορούν παρά
αλλαγές να επέλθουν!
Έγραψε η Λήδα Πασαλή, Κλινική Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια, ledapas@gmail.com Εναλλακτική Δράση
Η ιστορία του ανθρώπου είναι μεγάλη και συναρπαστική. Μάθε και διασκέδασε ανακαλύπτοντας όλα τα μυστικά της! M’
αυτή την έξοχη συλλογή θα ανακαλύψεις τη συναρπαστική πορεία του
ανθρώπου μέσα στους αιώνες. Θα γνωρίσεις τις μεγάλες προσωπικότητες και
πάνω απ’ όλα τους λαούς, τον πολιτισμό τους, την καθημερινή τους ζωή… Ο
σοφός Δάσκαλος θα είναι ο οδηγός που θα σου δείξει πώς ζούσαν οι
πρόγονοί μας και θα απαντήσει στις απορίες σου. Ένας νέος τρόπος να
γνωρίσεις το παρελθόν!
Οι
ήρωες των κινουμένων σχεδίων θα σε συντροφεύσουν στην εξερεύνηση του
παρελθόντος: μαζί τους θα ζήσεις ανάμεσα στους αρχαίους Ρωμαίους, θα
ταξιδέψεις με τον Μάρκο Πόλο, θα επισκεφθείς την αυλή του Μεγάλου Πέτρου
στη Ρωσία, θα ανακατευτείς με τα πλήθη στις μέρες της Γαλλικής
Επανάστασης.
Μια
αυστηρά επιστημονική συλλογή. Δημιουργήθηκε από μια ομάδα ειδικευμένων
ανθρωπολόγων, ιστορικών και παιδαγωγών, υπό την εποπτεία του Albert
Barille. Το «Μια φορά κι έναν καιρό ήταν… ο άνθρωπος» προσφέρει
πολύτιμες πληροφορίες για θέματα που συχνά αναφέρονται σε παλαιότατες
εποχές. Ωστόσο, οι διάλογοι και οι εικόνες χαρακτηρίζονται από ζωντάνια,
προκαλώντας σε μικρούς και μεγάλους ιδιαίτερο ενδιαφέρον, κερδίζοντας
παράλληλα την προσοχή. Μια συλλογή που, με ανάλαφρο και χαρούμενο τόνο,
συνδυάζει ιδανικά την επιστήμη με τη φαντασία, την Ιστορία και τα έθιμα.
