Οι λέξεις στιγματίζουν τα παιδιά

Συ είπας.
κατά Ματθαίον ‐ κς’ 25

Ο λόγος στηλώνει την ψυχή
και λόγος την κρημνίζει.
Πολύβιος Δημητρακόπουλος, 1864-1922, 
Έλληνας θεατρικός συγγραφέας

Το να ξεστομίζεις μια λέξη είναι σαν να χτυπάς μια νότα 
στο πληκτρολόγιο της φαντασίας.
Ludwig Wittgenstein, 1889-1951, 
Αυστριακός φιλόσοφος

........................

Ψυχική μόλυνση: Πώς οι λέξεις στιγματίζουν τα παιδιά, 

από την Ελένη Λιούτα

.....................
Δεν χρειάζεται να είναι κανείς αναίσθητος, φύσει κακός ή ανεύθυνος για να πληγώσει αυτούς που αγαπάει και οι γονείς, δεν εξαιρούνται από αυτόν τον κανόνα. 

Παρ’ όλη την αγάπη και την ανησυχία τους –και, καμιά φορά, ακριβώς λόγω της αγάπης και της ανησυχίας τους- οι μπαμπάδες και οι μαμάδες αυτού του κόσμου πληγώνουν τα παιδιά τους, με απλές, καθημερινές επιλογές και συμπεριφορές, που μοιάζουν ασήμαντες

Παρακάτω παρατίθενται 8 φράσεις που χρησιμοποιούνται συχνά σε μια συνομιλία με ένα παιδί, φαινομενικά αθώες, οι οποίες εντούτοις θα μπορούσαν να θεωρηθούν επιζήμιες για την ψυχοσυναισθηματική του ανάπτυξη.

Παιδική κακοποίηση 3.0 Συναισθηματική -- hamomilaki.gr

1. Γιατί ντρέπεσαι;
Το μικρό παιδί δεν αναγνωρίζει τα συναισθήματά του παρά μόνο αφού τα κατονομάσουν ως τέτοια οι ενήλικες. Συνεπώς, η φυσιολογική αμηχανία ενός παιδιού απέναντι σε ένα άγνωστο άτομο ή περιβάλλον, εκλαμβάνεται από τους μεγάλους ως ντροπή και το παιδί οικειοποιείται ένα συναίσθημα που υπό άλλες συνθήκες δε θα αποκτούσε.
2. Μη φοβάσαι / μη στενοχωριέσαι/ μην κλαις κλπ
Η έκφραση των συναισθημάτων αποτελεί βασικό θεμέλιο μιας υγιούς προσωπικότητας. Λέγοντας σε ένα παιδί να απαρνηθεί το φόβο, το θυμό ή τη στενοχώρια του, του αφαιρούμε τη δυνατότητα ανάπτυξης δεξιοτήτων που σχετίζονται με τη διαχείριση των συναισθημάτων του και άρα τη διαχείριση του ίδιου του εαυτού του.
3. Δεν μπορείς/ δεν θα τα καταφέρεις/ είσαι μικρός ακόμα
Το παιδί, από τη φύση του, έχει την τάση να προσπαθεί, να επιμένει και να πειραματίζεται. Κι ενώ η ενθάρρυνση το βοηθά να κατακτήσει νέες δεξιότητες, οι αποτρεπτικές φράσεις το ακινητοποιούν και μειώνουν την αυταξία του.
4. Γιατί έτσι σου λέω εγώ
Ο βίαιος τερματισμός μιας συζήτησης με την επιβολή εξουσίας δημιουργεί ανισότητα στη σχέση, θυμό και καταπίεση. Όταν ο γονιός επιβάλει την άποψή του και δεν δίνει την ευκαιρία για γόνιμο διάλογο, το παιδί δεν μαθαίνει την αξία των επιχειρημάτων και τη διαδικασία επίλυσης προβλημάτων.
5. Να προσέχεις τη μαμά τώρα που λείπει ο μπαμπάς
Η αναστροφή των ρόλων οδηγεί σε γονεοποιημένα παιδιά, που δεν ζουν την ηλικιακή τους φάση και αναλαμβάνουν ευθύνες που δεν τους αναλογούν. Αυτά τα παιδιά χάνουν από νωρίς την ανεμελιά τους, παραγκωνίζουν τις συναισθηματικές τους ανάγκες και δεν μαθαίνουν να απολαμβάνουν τη ζωή τους.
6. Είσαι κακός /τεμπέλης/ …
Οι χαρακτηρισμοί και οι ετικέτες δεν συνετίζουν το παιδί, αντιθέτως, μέσω της αυτοεκπληρούμενης προφητείας, το παιδί γίνεται αυτό που απεύχεται ο γονιός. Οι απαξιωτικές ταμπέλες εσωτερικεύονται και μετατρέπονται σε βαθιές πεποιθήσεις μειωμένης αξίας, που ακολουθούν το παιδί στην ενήλικη ζωή του.
7. Κοίτα πόσο ήσυχο είναι το παιδάκι
Η σύγκριση καταρρακώνει την αυτοπεποίθηση και δημιουργεί αισθήματα μειονεξίας. Κάνει το παιδί ανταγωνιστικό, να επιζητά επιβεβαίωση της αξίας του μέσα από την αντιπαλότητα και συνεπώς ανικανοποίητο από τον εαυτό του.
8. Άφησέ το, θα το κάνω εγώ
Ο γονιός που αναλαμβάνει να κάνει τα πάντα για το παιδί του, του δίνει το μήνυμα ότι είναι ανήμπορο και ανίκανο. Με αυτό τον τρόπο το παιδί «αναπηροποιείται» και υπονομεύεται η αυτονόμησή του, παραμένοντας εξαρτημένο από τον παντοδύναμο γονιό.

ΛΙΟΥΤΑ ΕΛΕΝΗ-ΕΙΔΙΚΗ ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΣ

trikalakids

Πώς να προσφέρετε βοήθεια στα παιδιά που τη χρειάζονται Talking to Kids When They Need Help

Η παιδική ηλικία είναι μια περίοδος πολύπλοκη για τα παιδιά που τη βιώνουν αλλά και για τους ενήλικες που βρίσκονται κοντά τους. Τα παιδιά αφομοιώνουν όλα τα συναισθήματα έντονα και αυτό κρύβει ορισμένες παγίδες, διότι σε αρκετές περιπτώσεις χρειάζονται βοήθεια για να ξεπεράσουν δύσκολες στιγμές και βιώματα. 

Talking to Kids When They Need Help

Και ποιοι είναι εκείνοι που βρίσκονται πιο κοντά στα παιδιά, ώστε να μπορέσουν με τα κατάλληλα εργαλεία και «επικοινωνιακά όπλα» να τα βοηθήσουν; 

Μα φυσικά, οι γονείς και οι δάσκαλοι.

Oι γονείς και οι δάσκαλοι, βρίσκονται στην πρώτη γραμμή υποστήριξης των παιδιών και των εφήβων. Είναι σημαντικό να διατηρούν ανοιχτή την επικοινωνία μαζί τους και να χτίζουν ένα αίσθημα ασφάλειας. Όταν τα παιδιά και οι έφηβοι έχουν δυσκολίες, θέλετε να αισθάνονται άνετα να έρθουν σε εσάς για να βρουν βοήθεια.

Ένα επίσης σημαντικό στοιχείο είναι η ικανότητά σας να διακρίνετε πότε τα παιδιά αντιμετωπίζουν κάποια συναισθηματική δυσκολία. Τα παιδιά και οι έφηβοι έχουν την τάση να εσωτερικεύουν τα συναισθήματά τους. Αν κάτι τους απασχολεί μπορεί να μην το αναφέρουν, να μην ζητήσουν βοήθεια. Μερικές φορές μάλιστα δεν αντιλαμβάνονται ότι υπάρχει διαθέσιμη βοήθεια. Έτσι είναι σημαντικό για τους γονείς και τους δασκάλους να είναι σε θέση να αναγνωρίζουν πότε κάτι δεν πάει καλά και πως να προσεγγίσουν τα παιδιά και τους εφήβους.

Το να κάνεις τα παιδιά να ανοιχτούν και να μιλήσουν είναι κάτι σαν δοκιμασία. Οι ακόλουθες συμβουλές μπορεί να είναι χρήσιμες για την αρχή μια συζήτησης και μιας βαθύτερης κατανόησης στο τι συμβαίνει στη ζωή τους

Κάντε τα να αισθανθούν ασφάλεια
Θέλετε να διευκολύνετε τα παιδιά ή τους εφήβους να αισθανθούν άνετα για να σας μιλήσουν. Είναι βασικό να ξεκαθαρίσετε γιατί μιλάτε μαζί τους. Ειδικά τα παιδιά φοβούνται ότι μπορεί να μπλέξουν ή να τιμωρηθούν αν σας πλησιάσουν για να συζητήσετε. Επιβεβαιώστε τους ότι το θέμα δεν είναι η τιμωρία αλλά η υποστήριξη. Οι γονείς θα μπορούσαν να ορίσουν ένα πρόγραμμα για να μιλάν κατ’ ιδίαν σε τακτική βάση, όπως για παράδειγμα να καθορίσουν ένα γεύμα με το παιδί ή τον έφηβο την βδομάδα ή το δεκαπενθήμερο.
Ακούστε τα
Αφιερώστε χρόνο στο να ακούσετε τι έχει να πει το παιδί ή ο έφηβος. Πολλές φορές όλα τα παιδιά ή οι έφηβοι θέλουν κάποιον που θα τους ακούσει. Προσπαθήστε να καταλάβετε την οπτική τους πριν αρχίσετε να προσφέρετε συμβουλές. Μερικές φορές το άγχος σας μπορεί να σας ωθεί στην προσπάθεια να διορθώσετε τα πάντα. Ωστόσο, σε πολλές περιπτώσεις η καλύτερη βοήθεια που μπορείτε να προσφέρετε είναι να ακούτε προσεχτικά.

Επιβεβαιώστε και υποστηρίξτε την ανάγκη τους για βοήθεια
Αν ένα παιδί ή ένας έφηβος σας πει ότι αισθάνεται λυπημένος ή αναστατωμένος, μπορείτε να του πείτε για παράδειγμα ότι νιώθετε περήφανοι για εκείνον που μοιράζεται τα συναισθήματά του. Δείξτε τους ότι εκτιμάτε το κουράγιο που έχουν για να σας μιλήσουν και το αίσθημα της εμπιστοσύνης τους προς εσάς και τη βοήθειά σας. Αν το παιδί σας χρειάζεται περισσότερη βοήθεια από αυτή που μπορείτε να του προσφέρετε, συμβουλευτείτε κάποιον αρμόδιο ειδικό. Ίσως, είναι καλό να ξεκινήσετε από τον ψυχολόγο του σχολείου.
Να είστε ειλικρινείς
Προσπαθήστε να αποφύγετε να μιλάτε ως ειδικός. Οι έφηβοι μπορούν να σας πουν πότε δεν είστε ειλικρινείς. Αν είστε ανοιχτοί, αυθεντικοί και χαλαροί, θα τους βοηθήσετε να είναι το ίδιο με εσάς.
Μην φοβάστε να πείτε «Δεν ξέρω»
Ως γονέας ή δάσκαλος, είναι καλό να αποδεχτείτε ότι δεν έχετε όλες τις απαντήσεις. Ωστόσο, αν ένα παιδί ή ένας έφηβος σας ρωτήσει κάτι, θα πρέπει να καταβάλετε κάθε δυνατή προσπάθεια να βρείτε μια απάντηση ή κάποιον που θα μπορεί να βοηθήσει.
Προειδοποιητικά σημάδια αυτοκτονίας
Τα δύο πιο βασικά βήματα για την πρόληψη της αυτοκτονίας είναι η αναγνώριση των προειδοποιητικών συμπτωμάτων και η προσφορά βοήθειας. Τα προειδοποιητικά σημάδια μπορεί να συμπεριλαμβάνουν προεξέχουσα χρήση αλκοόλ ή ουσιών, μια ξαφνική πτώση της σχολικής επίδοσης ή ιδέες/δηλώσεις για τον θάνατο ή την βλάβη κάποιου. Αν πιστεύετε ότι το παιδί ή ο μαθητής βρίσκετε σε κρίση, καλέστε αμέσως βοήθεια και μείνετε μαζί του/της ενώ η βοήθεια είναι καθ’ οδόν.

Απόδοση – Επιμέλεια: Στέλλα Κοσμά 
για το www.psychologynow.gr
enallaktikidrasi