Τα μικρόβια κάνουν καλό!
Σωτηρία Πριμικυρίου
Δεν χρειάζεται να ανησυχείτε πλέον αν το παιδί σας παίζει με τα χώματα και γυρίζει λερωμένο και να τρέχετε να το καθαρίσετε για να γλιτώσει από τα μικρόβια που "απειλούν την υγεία του".
Σωτηρία Πριμικυρίου
Δεν χρειάζεται να ανησυχείτε πλέον αν το παιδί σας παίζει με τα χώματα και γυρίζει λερωμένο και να τρέχετε να το καθαρίσετε για να γλιτώσει από τα μικρόβια που "απειλούν την υγεία του".
Οι ερευνητές αποκαλύπτουν πόσο σημαντικά είναι τα μικρόβια για την υγεία μας και πώς μας βοηθούν να αποφύγουμε μία σειρά από συχνές παθήσεις. Είναι λοιπόν ώρα να λερωθούμε, να τρώμε καλύτερα και να σταματήσουμε να υπερκαταναλώνουμε αντιβιοτικά.
Για το μεγαλύτερο μέρος του προηγούμενου αιώνα θεωρούσαμε τα μικρόβια ως κάτι κακό και όχι άδικα:
Προκαλούν ασθένειες, πανδημίες και θάνατο. Οι περισσότερες ανθρώπινες κοινότητες έχουν βιώσει τα πλεονεκτήματα των ιατρικών επιτευγμάτων, όπως τα αντιβιοτικά, τα εμβόλια και η αποστείρωση, τα οποία έχουν μειώσει δραστικά τον αριθμό και τη σοβαρότητα των μολύνσεων που παθαίνουμε στη ζωή μας.
Ο θάνατος από μικροβιακή λοίμωξη είναι πλέον ένα πολύ σπάνιο φαινόμενο στο Δυτικό κόσμο ενώ στην Αμερική η διάρκεια ζωής έχει αυξηθεί κατά περίπου 30 χρόνια από το 1915, σε μεγάλο βαθμό εξαιτίας της επιτυχίας ενάντια στις μεταδοτικές ασθένειες.Δυστυχώς, αυτή η πρόοδος είχε και το τίμημά της.
Η αντιμικροβιακή αποστολή μας συνοδεύτηκε, στις βιομηχανικές χώρες, από μία έκρηξη στη συχνότητα εμφάνισης χρόνιων μη μολυσματικών ασθενειών και διαταραχών.
Διαβήτης, αλλεργίες, άσθμα, φλεγμονώδης εντερική νόσος, αυτοάνοσα νοσήματα, αυτισμός, παχυσαρκία και ορισμένοι τύποι καρκίνου είναι σε επίπεδο ιστορικά υψηλό. Η συχνότητα κάποιων από αυτές τις διαταραχές διπλασιάζεται κάθε 10 χρόνια και αρχίζουν να εμφανίζονται νωρίτερα ηλικιακά, συχνά και κατά την παιδική ηλικία.
Από τη στιγμή που γεννιόμαστε, βακτήρια σχηματίζουν αποικίες, και ξεκινούν μία σειρά από θεμελιώδεις βιολογικές διαδικασίες, όπως η ανάπτυξη του ανοσοποιητικού μας συστήματος. Πριν τη γέννηση, το εσωτερικό του εντέρου μας είναι γεμάτο ανώριμα κύτταρα του ανοσοποιητικού. Όταν τα βακτήρια εγκαθίστανται, τα κύτταρα του ανοσοποιητικού αντιδρούν, αλλάζουν και πολλαπλασιάζονται. Μεταφέρονται ακόμα και σε άλλα σημεία του σώματος για να εκπαιδεύσουν άλλα κύτταρα με τις πληροφορίες που έχουν αποκτήσει από τους εισβολείς. Αν στερηθεί αυτή την αλληλεπίδραση, το ανοσοποιητικό σύστημα παραμένει πρόχειρο και ανώριμο, ανίκανο να καταπολεμήσει αποτελεσματικά τις ασθένειες.
Μια ακόμη θεμελιώδης λειτουργία των μικροβίων είναι να βοηθούν τη ρύθμιση του μεταβολισμού. Όπως όλα τα ζώα, οι άνθρωποι αποκτούν ενέργεια από το φαγητό που χωνεύουν και απορροφούν στο έντερο. Εκτός από το να μας βοηθούν να χωνέψουμε συγκεκριμένα φαγητά που τα έντερα δεν μπορούν να διαχειριστούν, τα βακτήρια παράγουν ενώσεις που βοηθούν στη χρήση και αποθήκευση ενέργειας στο σώμα μας. Νέες έρευνες δείχνουν ακόμα ότι η μικροχλωρίδα παίζει σημαντικό ρόλο στη νευρολογική ανάπτυξη και στην υγεία των αιμοφόρων αγγείων.
Όλες αυτές οι παθήσεις έχουν ένα στοιχείο γενετικό, αλλά η ανησυχητική ανάπτυξή τους δεν μπορεί να εξηγηθεί μόνο από τη γενετική. Πρόσφατες μελέτες δείχνουν μία άμεση σύνδεση ανάμεσα στην παρουσία και απουσία ορισμένων βακτηρίων και των χρόνιων αυτών παθήσεων. Φαίνεται ότι τα μικρόβια που ζουν μέσα μας είναι κάτι παραπάνω από ήσυχους κατοίκους, είναι εγγενές μέρος της φυσιολογίας μας και η τροποποίησή τους προκαλεί ασθένειες.Σε μελέτη του 2015 παρατηρήθηκε ότι μωρά τριών μηνών που είχαν 4 συγκεκριμένα μικρόβια στα κόπρανά τους ήταν πολύ λιγότερο πιθανό να εκδηλώσουν άσθμα αργότερα στη ζωή τους. Εργαστηριακά πειράματα έδειξαν επίσης ότι παχύσαρκα ποντίκια χάνουν βάρος όταν μεταφέρονται σε αυτά μικρόβια από αδύνατα ποντίκια (και το αντίστροφο ισχύει, με τα αδύνατα ποντίκια να παχαίνουν όταν παίρνουν μικρόβια των παχύσαρκων).
Η πρακτική κατάληξη όλης αυτής της έρευνας είναι καθαρή: Η υγεία μας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη διατήρηση έντονης και ποικιλόμορφης κοινότητας μικροοργανισμών στο σώμα μας και η διαμόρφωση καλής εντερικής υγείας από παιδιά είναι εξαιρετικά σημαντικό.Κατά τους πρώτους μήνες ζωής, η μικροβιακή κοινότητα στο σώμα μας είναι σημαντικά λιγότερο σταθερή σε σχέση με αργότερα. Κάθε δραστική αλλαγή έχει πολύ μεγαλύτερη πιθανότητα να τροποποιήσει μόνιμα τη μικροχλωρίδα μας (τον κόσμο των μικροσκοπικών οργανισμών μέσα μας) και την μακροπρόθεσμη υγεία μας.
Από τη στιγμή που γεννιόμαστε, βακτήρια σχηματίζουν αποικίες, και ξεκινούν μία σειρά από θεμελιώδεις βιολογικές διαδικασίες, όπως η ανάπτυξη του ανοσοποιητικού μας συστήματος. Πριν τη γέννηση, το εσωτερικό του εντέρου μας είναι γεμάτο ανώριμα κύτταρα του ανοσοποιητικού. Όταν τα βακτήρια εγκαθίστανται, τα κύτταρα του ανοσοποιητικού αντιδρούν, αλλάζουν και πολλαπλασιάζονται. Μεταφέρονται ακόμα και σε άλλα σημεία του σώματος για να εκπαιδεύσουν άλλα κύτταρα με τις πληροφορίες που έχουν αποκτήσει από τους εισβολείς. Αν στερηθεί αυτή την αλληλεπίδραση, το ανοσοποιητικό σύστημα παραμένει πρόχειρο και ανώριμο, ανίκανο να καταπολεμήσει αποτελεσματικά τις ασθένειες.
Μια ακόμη θεμελιώδης λειτουργία των μικροβίων είναι να βοηθούν τη ρύθμιση του μεταβολισμού. Όπως όλα τα ζώα, οι άνθρωποι αποκτούν ενέργεια από το φαγητό που χωνεύουν και απορροφούν στο έντερο. Εκτός από το να μας βοηθούν να χωνέψουμε συγκεκριμένα φαγητά που τα έντερα δεν μπορούν να διαχειριστούν, τα βακτήρια παράγουν ενώσεις που βοηθούν στη χρήση και αποθήκευση ενέργειας στο σώμα μας. Νέες έρευνες δείχνουν ακόμα ότι η μικροχλωρίδα παίζει σημαντικό ρόλο στη νευρολογική ανάπτυξη και στην υγεία των αιμοφόρων αγγείων.
Οι φλεγμονώδεις νόσοι (όπως το άσθμα, οι αλλεργίες, η φλεγμονώδης εντερική νόσος) και μεταβολικά νοσήματα (όπως η παχυσαρκία και ο διαβήτης) χαρακτηρίζονται από μεταβολές στο ανοσοποιητικό σύστημα και στη ρύθμιση του μεταβολισμού.
Γνωρίζοντας πλέον το ρόλο της μικροχλωρίδας καταλαβαίνουμε γιατί αυτές οι παθήσεις έχουν γίνει πιο συχνές στα παιδιά. Είναι μια συνέπεια των σχετικά πρόσφατων αλλαγών στον τρόπο ζωής- σύγχρονη διατροφή, υπεραπολύμανση, υπερβολική χρήση αντιβιοτικών- που έχουν τροποποιήσει τα μικρόβια που επηρεάζουν το μεταβολισμό μας.
Τα μωρά και παιδιά μεγαλώνουν με υπερβολική καθαριότητα και η διατροφή μας έχει χάσει πολλά στοιχεία κρίσιμα για την υγεία του εντέρου με αποτέλεσμα να έχουμε γίνει πολύ αφιλόξενοι για τα μικρόβια.Οι γονείς μπορούν να "εκθέτουν" χωρίς φόβο τα παιδιά τους σε μια σειρά μικροβίων, να τα ωθούν να παίζουν σε εξωτερικούς χώρους, στην άμμο και στα χώματα και να μην τρέχουν να τα καθαρίσουν και να αποστειρώσουν το περιβάλλον γύρω τους.
Αν εμποδίζουμε τα παιδιά να ακολουθήσουν την έμφυτη παρόρμηση να λερωθούν, τα προστατεύουμε από τη μικροβιακή έκθεση που είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη υγιούς ανοσοποιητικού συστήματος.
Η διατροφή επίσης παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην υγεία του εντέρου. Η δυτική διατροφή, υψηλή σε λιπαρά, σάκχαρα και επεξεργασμένα δημητριακά, είναι στενά συνδεδεμένη με έναν αριθμό παθήσεων, ειδικά την παχυσαρκία και τον διαβήτη τύπου 2.Η ποικιλία στα φαγητά δημιουργεί ένα φιλικό περιβάλλον για μια σειρά από διαφορετικά μικρόβια και αυξάνει την ποικιλομορφία και το καλύτερο είναι να γίνεται αυτό στα πρώτα χρόνια της ζωής. Όσπρια πλούσια σε πρωτεΐνες, όπως οι φακές, τα φασόλια, ο αρακάς, έχουν μεγάλη περιεκτικότητα σε ίνες και μπορούν εύκολα να πολτοποιηθούν για τα μωρά.
Η διατροφή δεν είναι ο μόνος λόγος που έχει αλλάξει η μικροχλωρίδα. Τα μικρόβια δέχτηκαν το μεγαλύτερο χτύπημα από μία από τις μεγαλύτερες ανακαλύψεις της ανθρωπότητας: τα αντιβιοτικά.Τα αντιβιοτικά δεν καταστρέφουν μόνο τα βακτήρια που προκαλούν λοιμώξεις, αλλά και τα καλά βακτήρια. Έρευνες δείχνουν συσχετισμό μεταξύ της χρήσης αντιβιοτικών σε μικρή ηλικία με προβλήματα όπως η παχυσαρκία, ο διαβήτης, το άσθμα, αλλεργίες και η φλεγμονώδης εντερική νόσος.
Οφείλουμε να γίνουμε περισσότερο αυστηροί με τη χρήση αντιβιοτικών στα παιδιά. Οι γονείς δεν πρέπει να θεωρούν ότι κάθε λοίμωξη πρέπει να αντιμετωπίζεται με αυτόν τον τρόπο. Λοιμώξεις της άνω αναπνευστικής οδού και κρυώματα συχνά προκαλούνται από ιούς, έτσι τα αντιβακτηριακά δεν τα θεραπεύουν. Ο ερεθισμένος λαιμός, ειδικά εάν το παιδί έχει συνάχι και βήχα, προκαλείται από ιούς και δεν χρειάζεται αντιβιοτική θεραπεία.Οι γονείς μπορούν πλέον να πληροφορηθούν για τις επιλογές που έχουν για να βοηθήσουν τα παιδιά τους να αναπτύξουν ακμαία μικροχλωρίδα.
Απέχουμε πολύ από το να κατανοήσουμε πλήρως πώς συμβάλλουν τα μικρόβια στη φυσική μας κατάσταση, αλλά με όσα γνωρίζουμε σήμερα, καταλαβαίνουμε ότι είναι κρίσιμα, ειδικά στα πρώιμα στάδια της ζωής.
