Ενθάρρυνση, επικοινωνία, θετικό παράδειγμα: πως να φροντίσουμε την ψυχική υγεία των παιδιών μας

Συνηθίζουμε να λέμε: ''πάνω από όλα η υγεία μας, η υγεία των παιδιών μας!'' και πράγματι η αξία της είναι ανεκτίμητη. Μαζί όμως με την σωματική υγεία έρχεται και η ψυχική: νους υγιής εν σώματι υγιεί.
Στο κείμενο αυτό θα προσπαθήσουμε να σταθούμε και να αναδείξουμε την αξία της συναισθηματικής υγείας των παιδιών καθώς επίσης να διερευνήσούμε πως θα μπορούσαμε οι γονείς να ευνοήσουμε την συνθήκη αυτή.
Ας μιλήσουμε πρώτα για τα βασικά. Τις βασικές ανάγκες ενός παιδιού τις οποίες οι γονείς καλούνται να φροντίσουν.

Τι έχει ανάγκη ένα παιδί;
-Ένα ζεστό σπιτικό που αποδέχεται όλα τα μέλη της οικογένειας.
-Θετικό παράδειγμα.-Αρκετή Ανεξαρτησία.-Σταθερά και συνεπή όρια.

ΕΝΘΑΡΡΥΝΣΗ:
1. Καλλιεργείστε στο παιδί την αυτοπεποίθηση και την αίσθηση ότι αξίζει. Τονίστε ταθετικά του σημεία αντί να συγκεντρώνετε την προσοχή σας στα λάθη τους.
2. Αποφύγετε να περνάτε στα παιδιά τις δικές σας προσδοκίες, αυτό που εσείςπεριμένετε, γιατί τα παιδιά δεν αποκτούν δικούς τους στόχους, αλλά κάνουν "δικές" τους τις προσδοκίες των μεγάλων.
3. Πολύ συχνά οι γονείς προβάλλουν παράλογες απαιτήσεις που τα παιδιά είναι αδύνατο να πραγματοποιήσουν (πχ να είναι τέλειοι σε ότι μετράει για εμάς — αθλητικά, σχολείο - να έχουν πεντακάθαρο το δωμάτιο τους) και περιμένουν επιτυχίες που είναι πέρα από τις δυνατότητες τους.
4. Συχνά οι γονείς, χωρίς να το συνειδητοποιούν, καλλιεργούν ανταγωνισμό μεταξύ των αδερφών. Π.χ. Μπορεί να επαινούν το παιδί που έχει πετύχει και να αγνοούν ή να επικρίνουν εκείνο που έχει αποτύχει.
5. Συχνά ζητούν την τελειότητα από τα παιδιά τους κι έχουν υπερβολικές φιλοδοξίες για αυτά.
6. Οι γονείς πρώτοι πρέπει να κάνουν πράξη αυτά που ζητούν από τα παιδιά τους. Π.χ. δεν μπορεί ο γονιός να ζητά από τα παιδιά να μαζέψουν τα πράγματα τους ενώ ο ίδιος δεν το κάνει ποτέ.
7. Δεχτείτε τα παιδιά σας όπως είναι, όχι όπως θα έπρεπε να είναι. Δηλαδή με όλες τις ατέλειες τους και τα λάθη τους.
8. Πιστέψτε στα παιδιά σας για να μπορούν να πιστέψουν στον εαυτό τους.
9. Αναγνωρίστε την προσπάθεια και τη βελτίωση, όπως και το τελικό επίτευγμα.

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ:
Τα παιδιά έχουν ανάγκη να επικοινωνήσουμε μαζί τους, να τα ακούσουμε και να τα συντροφέψουμε με τις κουβέντες μας, πολύ περισσότερο από τις υλικές φροντίδες που τους παρέχουμε. Αυτό σημαίνει ότι ακούω τα συναισθήματα του παιδιού μου, ακόμα και του θυμού, της απογοήτευσης και του φόβου και δεν μπαίνω σε διαδικασία κριτικής, κηρύγματος ή επίκρισης. Αφήνω επομένως να εκφράσει τα συναισθήματα του, και ακόμα και αν δεν συμφωνώ, μπορώ να τα δεχτώ.

Επίσης πολλές φορές τα παιδιά χρειάζονται βοήθεια για να σκεφτούν διάφορους τρόπους που μπορούν να δράσουν. Οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν στην αναζήτηση εναλλακτικών λύσεων κι αυτά να διαλέξουν τις λύσεις που τους ταιριάζουν. Δεν πρέπει να συγχέουμε τη διαδικασία για την αναζήτηση εναλλακτικών λύσεων με τη συμβουλή.

Για παράδειγμα, όταν λέμε "κάνε αυτό", 1) δε βοηθάει τα παιδιά να μάθουν να λύνουν τα προβλήματα τους αλλά συνεχίζουν να εξαρτώνται από τους γονείς, 2) πολλά παιδιά αντιδρούν στη συμβουλή είτε αμφιβάλλουν είτε δεν κάνουν αυτό που τους λένε οι γονείς, 3) αν η συμβουλή σας δεν φέρει αποτέλεσμα, τότε ποιος θα θεωρηθεί υπεύθυνος;

ΦΥΣΙΚΕΣ ΚΑΙ ΛΟΓΙΚΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ (αντί τιμωρίας):
Μια από τις πιο συνηθισμένες μεθόδους που ακολουθούμε για να πειθαρχήσουμε τα παιδιά είναι να τα αμείβουμε όταν υπακούουν και να τα τιμωρούμε όταν δείχνουν ανυπακοή. Αυτή είναι μια μέθοδος με την οποία πολλοί σημερινοί γονείς έχουν μεγαλώσει, όμως έχει τα εξής μειονεκτήματα: Εμποδίζει τα παιδιά να παίρνουν τις δικές τους αποφάσεις και κατά συνέπεια να υιοθετούν κανόνες θετικής συμπεριφοράς, υπονοεί ότι περιμένουμε την παραδεκτή συμπεριφορά μόνο στα άτομα που εκπροσωπούν την εξουσία, προκαλεί την αντίδραση γιατί προσπαθεί να υποχρεώσει τα παιδιά να συμμορφωθούν.

Αντί για αμοιβή και τιμωρία, η εναλλακτική πρόταση είναι οι Φυσικές και Λογικές συνέπειες, η οποία είναι μια μέθοδος που παρουσιάζει ορισμένα πλεονεκτήματα σε σχέση με την προηγούμενη.

Ποια η διαφορά; Εξηγούμε στο παιδί γιατί κάτι δεν μπορεί να γίνει, ώστε να είναι καθαρό το "γιατί", και το συνδέουμε μόνο με αυτό που συμβαίνει τη δεδομένη στιγμή.
Π.χ. δεν μπορείς να δεις τηλεόραση δυνατά γιατί είναι μεσημέρι και η μητέρα σου κι εγώ θέλουμε να κοιμηθούμε, αντί για ...δε θα δεις τηλεόραση επειδή προχθές δεν έφαγες το φαΐ σου. Αυτό βοηθάει το παιδί να σέβεται και να αντιληφθεί πως υπάρχουν κάποιες λογικές και φυσικές συνέπειες για τα πράγματα που κάνουμε.

ΟΡΙΑ:
Τα όρια δίνουν στο παιδί την αίσθηση της ασφάλειας. Θέστε δίκαια όρια και φροντίστε αυτά να τηρούνται. Χρειάζεται να είστε συνεπείς (τηρείτε την ίδια στάση κάθε φορά που το όριο παραβιάζεται) και σταθεροί (ένα όριο δεν αλλάζει παρά μόνο όταν αυτό απαιτείται, επειδή το παιδί μεγαλώνει), αλλά ποτέ υπερβολικοί.
Αγάπη, εμπιστοσύνη, επικοινωνία, ζεστασιά... λέξεις, έννοιες, αξίες, που αποκτούν τεράστια σημασία στην εφαρμογή τους, στην έμπρακτη μετουσίωσή τους, ενώ παραμένουν όμορφα λόγια όταν είναι μόνο θεωρίες...
Ας το προσπαθήσουμε, ας το κάνουμε πράξη!
--------------------
Γράφει ο Ψυχολόγος Γιάννης Ξηντάρας, 

www.paidi-efivos.gr

«Εσύ είσαι δυνατός!» «Εσύ θα τα καταφέρεις!» «Δεν σε φοβάμαι εσένα!»

Φράσεις οικείες και πολυ-χρησιμοποιημένες… που απευθύνονται στο παιδί και πραγματικά γεμίζουν καμάρι και περηφάνια το γονιό. Για να δούμε, όμως, τι κρύβεται πίσω από τον περήφανο γονιό και το δυνατό αυτό παιδί.

Οι γονείς οφείλουν να πιστεύουν στα παιδιά τους, να τα ενθαρρύνουν και να προσπαθούν όσο είναι δυνατό να τα ενδυναμώσουν, δίνοντάς τους ψυχικά, συναισθηματικά και υλικά εφόδια για να γίνουν δυνατά. 

Τι σημαίνει όμως δυνατό παιδί; 

Ποιο είναι το προφίλ αυτού του παιδιού που “δεν έχει ανάγκη” και “που θα τα καταφέρει”; 

Μήπως αυτές οι φράσεις είναι γροθιά στο στομάχι και ακούγονται όταν το παιδί χρειάζεται πιο πολύ από ποτέ λίγη στήριξη και μια αγκαλιά;

Οι γονείς θεωρούν πως με αυτές τις φράσεις ενθαρρύνουν τα παιδιά όταν περνούν ή πρόκειται να περάσουν μια δοκιμασία. Εάν τα παιδιά ετοιμάζονται να δώσουν εξετάσεις, εάν έχουν στενοχωρηθεί με κάτι που δεν μπορούν να διευθετήσουν ή ακόμη και σε μεγαλύτερη ηλικία, όταν κάνουν τα πρώτα επαγγελματικά τους βήματα ή βιώνουν τον πρώτο τους χωρισμό, τότε είναι πιθανό να ακούσουν τη φράση «Δεν σε φοβάμαι εσένα».

Κι όμως! Το παιδί ή ο έφηβος τη στιγμή που είναι ευάλωτος θέλει να δει τον γονιό του να μεταμορφώνεται και πάλι σε προστατευτικό φρούριο, έστω για λίγο και με ουσιαστική και υποστηρικτική συζήτηση να ακούσει και να αφουγκραστεί πως νιώθει το παιδί του. 

Καλό είναι να δίνουμε τη δέουσα σημασία όταν το παιδί μας διανύει μια κρίσιμη φάση που μετράει τον εαυτό του και τις δυνάμεις του, να μην υποτιμήσουμε όλα όσα νιώθει και βιώνει και να μην το “ξεπετάξουμε” με το «Είσαι δυνατός, δεν σε φοβάμαι».

Γιατί κανένα παιδί δεν είναι πάντα άτρωτο και δυνατό σαν ατσάλι, ιδίως μπροστά στους γονείς του. Στη δύσκολη στιγμή, αυτό που χρειάζεται είναι να επιστρέψει για λίγο στην στοργική μήτρα, να βρει τη δύναμη που-ναι- δεν έχει μόνιμα και να βγει και πάλι στη ζωή. 

Για αυτό την επόμενη φορά, καλό θα είναι να σκεφτούμε διπλά, πριν φορτώσουμε στο παιδί μας με μια φράση την αίσθηση του μοναχικού μα επιβεβλημένα δυνατού μονομάχου. Είμαστε κι εμείς εκεί και πρέπει να του το πούμε!4moms team