Σε έναν κόσμο που η μέση κοινωνική άποψη συνοψίζεται στο αντίθετο του ανθρωπισμού και κάνει παντιέρα της μεγαλόψυχα τσιτάτα όπως «Ρε, μην είσαι κορόιδο!» ή «Οι άνθρωποι θα σε πατήσουν, γι’ αυτό πρέπει να τους πατάς κι εσύ», η αποστολή των γονιών να μεγαλώσουν παιδιά καλόψυχα, γενναιόδωρα και δοτικά είναι εξαιρετικά δύσκολη.
Πώς μπορούμε, λοιπόν, να μεγαλώσουμε παιδιά που ξέρουν να δίνουν κι όχι μόνο να παίρνουν;
Παιδιά με ανοιχτή καρδιά κι αγκαλιά, χαμογελαστά και δοτικά;
Επαινέστε την γενναιόδωρη συμπεριφορά των τρίτων
Ένας αρκετά απλός κι άμεσος τρόπος να δώσετε έμφαση στη σημασία της γενναιοδωρίας, αποφεύγοντας παράλληλα και το ενοχλητικό κήρυγμα, είναι να επισημαίνετε πόσο ευγενική ή συμπαθής είναι η συμπεριφορά των «καλοσυνάτων» τρίτων.
Πώς να το κάνετε:
Αποφύγετε συγκρίσεις με άλλα παιδιά του τύπου «Είδες ο Κωστάκης που έδωσε το χαρτζιλίκι του για το Τάδε;», γιατί μόνο στεναχώρια και αντιδραστικότητα θα επιφέρουν. Αν, όμως, δείτε μια τυχαία γενναιόδωρη πράξη –έστω και πολύ μικρή- υπογραμμίστε την. Πείτε, για παράδειγμα, «Τι συμπαθητική αυτή η κυρία που μας έδωσε τη σειρά της στο σούπερ μάρκετ!» κι αυτό θα επιδράσει αργά κι ουσιαστικά στο μυαλό του παιδιού.
Εσείς είστε το πρότυπο τους
Τα παιδιά μιμούνται συμπεριφορές, μικρές συνήθεις και στάσεις ζωής. Η κοινωνία μας είναι πλήρης ατόμων και μικρό-κοινωνιών που επαναλαμβάνουν λάθη που είδαν ή υπέστησαν. Είναι αναγκαίο οι γονείς, για χάρη των παιδιών τους, να έχουν την ωριμότητα να κάνουν το σωστό, ανεξάρτητα με το τι έχουν υποστεί ή βιώσει. Ακόμη, λοιπόν, κι αν οι στερήσεις έκαναν τους δικούς σας γονείς λίγο «σφιχτούς» ή εγωιστές, προσπαθήστε να ενσαρκώσετε οι ίδιοι το πρότυπο του ανιδιοτελούς, δοτικού ανθρώπου.
Πώς να το κάνετε:
Μην πετάξετε τα ρούχα που ξεδιαλέξετε ως «άχρηστα», αλλά δώστε τα σε οικογένειες που το έχουν ανάγκη. Θυσιάστε λίγο απ’ τον χρόνο σας για να ακούσετε το πρόβλημα αυτού που σας χρειάζεται. Χαρίστε την παλιά κούνια αντί να την πουλήσετε και ξεκινήστε να συζητάτε για ζητήματα κοινωνικά –κι όχι για το τι φόρεσε η Ρούλα στον γάμο της.
Ας μιλήσουμε για την ενσυναίσθηση
H ενσυναίσθηση είναι η συναισθηματική και κοινωνική δεξιότητα να μπαίνεις στη θέση του άλλου. Να βλέπεις και να νιώθεις πώς νιώθει και να αγκαλιάζεις τον πόνο ή τη χαρά του με ειλικρίνεια και «δόσιμο». Το να μοιράζεται τα ίδια συναισθήματα με τους ανθρώπους που αγαπά ή νοιάζεται είναι στοιχείο θεμελιακό για να αποκτήσει το παιδί την ιδιοσυγκρασία του ανθρώπου που θέλει να δίνει και όχι μόνο να παίρνει.
Πώς να το κάνετε:
Για να ενισχύσετε την ενσυναίσθηση στο παιδί, δείξτε του κατ’ αρχάς ότι αντιλαμβάνεστε πώς νιώθει. Μην πείτε «Είσαι άντρας, τι φοβάσαι;», αλλά «Δεν χρειάζεται να φοβάσαι το σκοτάδι. Κι εγώ φοβόμουν μικρή –καταλαβαίνω. Έλα να δεις. Δεν έχει τίποτα στην ντουλάπα.». Μιλήστε για τα συναισθήματα των άλλων, ζητήστε συγγνώμη και διδάξτε το να ζητάει κι αυτό, αγαπήστε τα ελαττώματά του και μάθετέ το να αγαπάει κι εκείνο τα ελαττώματα των άλλων.
…Και για τους λιγότερο προνομιούχους από εμάς
Ακόμη κι αν δεν μεγαλώνετε το παιδί σας σαν να είναι ο Διάδοχος του Θρόνου, είναι βέβαιο ότι έχει μια ζωή πιο προνομιακή από πολλά παιδιά αυτού του κόσμου. Χωρίς να το φορτώσετε με ενοχές που ανήκει στους «έχοντες» ή με μίζερο κι ατελέσφορο οίκτο για «τα παιδάκια στην Αφρική που πεινάνε», ενημερώστε το για την κατάσταση στους προσφυγικούς καταυλισμούς ή για τις συνθήκες που επικρατούν στις αναπτυσσόμενες (όπως τις λέμε πια) χώρες.
Πώς να το κάνετε:
Δείτε παρέα ντοκιμαντέρ, διαβάστε βιβλία ή δείτε ταινίες με πρωταγωνιστές λιγότερο καλοζωισμένους απ’ αυτό που το μικρό σας έχει συνηθίσει. Αν η ιδιοσυγκρασία σας και η ηλικία του παιδιού το «σηκώνουν», επισκεφτείτε έναν χώρο φιλοξενίας προσφύγων και προσφέρετε μερικά παιχνίδια, ρούχα, κουβέρτες ή τρόφιμα.
Δώστε πολλά, αλλά όχι τα πάντα
Είναι ενάντια στη φύση του γονιού να μην παρέχει ό,τι μπορεί στο παιδί του σε κάθε ευκαιρία, γι’ αυτό κι εμείς δεν μπορούμε να προτείνουμε να λέτε στεγνά κι απάνθρωπα «όχι», αλλά να προσπαθήσετε να δείχνετε στο παιδί πού και πού τη διαφορά του «θέλω» απ’ το «χρειάζομαι». Ένας άνθρωπος που μεγαλώνει θεωρώντας ότι ο κόσμος του ανήκει ή οφείλει να του ανήκει είναι μάλλον αδύνατο να εξελιχθεί σε ένα τρυφερό πλάσμα με αγνή καρδιά.
Πώς να το κάνετε:
Μετρήστε τα «ναι» σας, χωρίς να είστε τσιγγούνηδες πρακτικά και συναισθηματικά. Εξηγήστε ότι «Έχουμε ένα ίδιο παιχνίδι σπίτι, γι’ αυτό δεν θα το αγοράσουμε αυτό» και μην πέφτετε στο σφάλμα να εξαργυρώνετε με δώρα την αγάπη σας ή να μετριάζετε τις ενοχές για την απουσία προσοχής και χρόνου με υλικά αγαθά.
Να δίνεις, δεν σημαίνει μόνο να κάνεις φιλανθρωπίες
Έχει σημασία να αποδεικνύουμε στα παιδιά με μικρές, καθημερινές πράξεις την αξία της ευγένειας και της προσφοράς, πέρα από «ταρατατζούμ» και γιορτινά bazaar. Το να βοηθάς δεν σημαίνει μόνο να δωρίζεις αντικείμενα.
Πώς να το κάνετε:
Αφήστε τον πεζό να διασχίσει τον δρόμο κι ας βιάζεστε, χαμογελάστε στον κύριο που σας σκούντησε κατά λάθος στο μετρό, μιλήστε ευγενικά στους σερβιτόρους και τους υπαλλήλους των καταστημάτων, δώστε τη θέση σας στο λεωφορείο και αποδείξτε στα παιδιά, ότι δεν πειράζει πού και πού να θυσιάζουμε τη βολή μας.
Κάντε προτεραιότητα το ενδιαφέρον σας για τους άλλους
Οι περισσότεροι γονείς τοποθετούν στο κέντρο της ζωής και των ενδιαφερόντων τους τα παιδιά τους –και είναι απόλυτα λογικό. Πρέπει όμως να διδάξουμε στα παιδιά, ότι το να νοιαζόμαστε για τους άλλους και, κυρίως, για όσους το χρειάζονται πραγματικά είναι προτεραιότητα.
Πώς να το κάνετε:
Μην λέτε στα παιδιά ατάκες όπως «Το πιο σημαντικό είναι να είσαι χαρούμενος», αλλά «Το σημαντικότερο είναι να είσαι καλός άνθρωπος». Προσπαθήστε να μάθετε στα παιδιά να μιλούν με σεβασμό στους συνανθρώπους τους και δείξτε εσείς πρώτοι ότι σημασία δεν έχει μόνο ο εαυτός και η οικογένειά σας.
…Και κάντε το παιδί να ενδιαφερθεί για περισσότερους ανθρώπους
Τα παιδιά, όπως όλοι μας, τείνουν να νοιάζονται για έναν μικρό αριθμό ανθρώπων. Για να μεγαλώσετε έναν άνθρωπο που ξέρει να δίνει και θέλει να το κάνει χωρίς όφελος, πρέπει να διδάξετε στο παιδί από μικρή ηλικία ότι σημασία δεν έχουν μόνο εκείνοι που αγαπάμε, διευρύνοντας τον κύκλο των ατόμων για τα οποία ενδιαφέρεται.
Πώς να το κάνετε:
Φροντίστε να είστε οι ίδιοι πρώτα ευγενικοί με τους αγνώστους ή τους απλούς γνωστούς και διδάξτε το ίδιο στα παιδιά -ασχοληθείτε με το πρόβλημα κάποιου και δείξτε κατανόηση στην άσχημη συμπεριφορά του εξηγώντας παράλληλα στο παιδί ότι «Ο Τάδε μιλάει έτσι γιατί είναι πολύ κουρασμένος, δεν σημαίνει ότι είναι κακός».
Μάθετέ του να δίνει την μπάλα του και στα ξένα παιδιά, στο πάρκο και παροτρύνετέ το να κάνει παρέα στο παιδάκι που μένει μόνο στα διαλείμματα.
από Φοίβη Γλύστρα
