Τρόποι για να δροσιστείτε

Πώς μπορείτε να δροσιστείτε εν μέσω... καύσωνα; 

Ορίστε λύσεις:

Φαίη

Τα αλφαβητάρια της παιδικής μας ηλικίας

Όμορφες εικόνες μιας άλλης εποχής...

O καλλιτέχνης που ζωγράφιζε τα αλφαβητάρια της παιδικής μας ηλικίας.
Ο Κώστας Γραμματόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1916 και καταγόταν από την Κωνσταντινούπολη. Σπούδασε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών κατά τα έτη 1934-1940, έχοντας καθηγητή ζωγραφικής τον Ουμβέρτο Αργυρό και χαρακτικής τον Γιάννη Κεφαλληνό.

Της Κορίνας Φαρμακόρη
Όταν ξέσπασε ο πόλεμος το 1940, ο Κεφαλληνός έθεσε το Εργαστήριο Χαρακτικής και τους μαθητές του στην υπηρεσία του Έθνους. Ο Γραμματόπουλος μαζί με τη Βάσω Κατράκη και τον Τάσσο (Αλεβίζο) τυπώνουν αφίσες με πατριωτικό περιεχόμενο, «εθνικής σκοπιμότητας», όπως τις αποκαλούσε το υπουργείο Στρατιωτικών που τις είχε παραγγείλει. Οι «Γυναίκες της Πίνδου» και «Εμπρός της Ελλάδος παιδιά» είναι από τις πιο γνωστές αφίσες που δημιούργησε.
Το 1944 πραγματοποιεί την πρώτη του εργασία, μία σειρά προσωπογραφιών μεγάλων Ελλήνων λογοτεχνών για το περιοδικό «Νέα Εστία» – ανάμεσά τους ο Σικελιανός, ο Παλαμάς, ο Βενέζης, ο Τερζάκης.
Το 1949 αναλαμβάνει να εικονογραφήσει το Αλφαβητάριο – Τα Καλά Παιδιά του Οργανισμού Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων, για το οποίο πήρε το πρώτο βραβείο, μεταξύ 44 χωρών, στη Διεθνή Έκθεση Διδακτικού Βιβλίου στο Λέκεν του Βελγίου και το 1956 το Αλφαβητάριο, που διδάχτηκε μέχρι το 1978, με εξαίρεση την περίοδο της δικτατορίας.

Η Άννα, η Λόλα, η Έλλη και ο Μίμης θα συντροφέψουν χιλιάδες παιδιά και μέχρι σήμερα παραμένουν οικείοι και αγαπητοί, συνεχίζοντας την πορεία τους στον χρόνο.

Ο ίδιος θα πει στην τελευταία του συνέντευξη στον Ντίνο Γιώτη: 

«… Τα αλφαβητάρια μιλάνε στην ψυχή των ανθρώπων. 

Αν τα ανοίξετε, θα καταλάβετε».

Για το Αλφαβητάριο του 1949 ο Γιάννης Τσαρούχης έγραψε: «Αυτό το βιβλίο και μια αφίσα του ΕΑΜ μου έδωσαν χαρά κι ελπίδα. Ευχαριστώ τον Γραμματόπουλο».

Το 1954 φεύγει με κρατική υποτροφία στο Παρίσι όπου παρακολουθεί μαθήματα στα École Supérieure des Beaux Arts, École Estienne και École Métίers d’ Αrt. 

Πραγματοποιεί την πρώτη του έκθεση στην γκαλερί Σαρλά το 1958 και επιστρέφει στην Ελλάδα το 1959.

Θα πει γι’ αυτήν του την επιλογή: «Βλακεία μου! Δεν το θεωρώ εξυπνάδα που γύρισα. Έπρεπε να μείνω. Στο Παρίσι μου ανοίγονταν μεγάλες προοπτικές. Φυλάω ακόμα τα δημοσιεύματα των εφημερίδων της εποχής. 

Η Σουζάν ντι Κονέ, η τότε μεγαλύτερη γκαλερίστα του Παρισιού, μου ζητούσε επίμονα να μείνω. “Αν σε εμπνέει τόσο πολύ η Ελλάδα, πήγαινε δυο μήνες και ξαναέλα” μου έλεγε. Δεν την άκουσα. Σηκώθηκα κι έφυγα». 

Στην Ελλάδα τον καλούν «το ελληνικό τοπίο, το φως, οι θάλασσες, και ακόμα η ελληνική μυθολογία».

Τη δεκαετία του ’50 η ελληνική χαρακτική γνωρίζει μεγάλη άνθηση, ακολουθώντας την ανάπτυξη της τυπογραφίας. 

Ο Γραμματόπουλος αρχίζει να εγκαταλείπει τις ασπρόμαυρες χαλκογραφίες και ξυλογραφίες, δημιουργώντας έγχρωμες ξυλογραφίες μεγάλων διαστάσεων. Τα χρώματά του είναι γαλάζια, γκρίζα και γεώδη, «χρώματα εγκεφαλικά» κατά τον Παντελή Πρεβελάκη, αυτό όμως που χαρακτηρίζει τα έργα του είναι η χρήση του λευκού. 

«Η καινοτομία στη δουλειά μου και στη ζωγραφική και στην ξυλογραφία είναι η ανακάλυψη του λευκού χρώματος. Ως τότε το χρησιμοποιούσαν σε ανάμειξη μαζί με άλλα χρώματα. Εγώ το χρησιμοποιώ αυτούσιο για πρώτη φορά στην Ελλάδα και στην Ευρώπη για να εκφράσω το ελληνικό φως και το ελληνικό τοπίο» λέει.

Ο «λυρικός-αναλυτικός κυβισμός» του, όπως τον ονομάζει η Μαριλένα Κασιμάτη, εκφράζεται απόλυτα, όταν αντικαθιστά τις πλάκες από λειασμένο ξύλο με σανίδα, ένα φτηνό και μαλακό υλικό που του επιτρέπει να φτιάχνει ξυλογραφίες σε ασυνήθιστα μεγάλες διαστάσεις. 

«Με τις έγχρωμες χαράξεις κατάργησε τον διαχωρισμό ανάμεσα στη ζωγραφική και τη χαρακτική. Έκαμε έγχρωμες χαράξεις που είναι πραγματικοί ζωγραφικοί πίνακες» σημειώνει ο Νίκος Αλεξίου. 

Η μυθολογία και το ελληνικό τοπίο κυριαρχούν στο έργο του Γραμματόπουλου, ο οποίος δίνει, σύμφωνα με τη διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης, Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα, μια «πρωτότυπη εκδοχή της νεότερης ελληνικής τοπιογραφίας», από την οποία δεν απομένει «παρά μονάχα το απόσταγμα της αίσθησης, της συγκίνησης, μετουσιωμένο σε αφηρημένες γραμμές, ρυθμούς και χρώματα».
Ο Γραμματόπουλος, παράλληλα με τη χαρακτική, ζωγραφίζει ελαιογραφίες, οι οποίες συνομιλούν άμεσα με το χαρακτικό του έργο. «Χαράκτη και ζωγράφο του Αιγαίου με ονειρικά πλάνα που αλληλοκαλύπτονται σαν πέπλα πάνω από τη θάλασσα μαζί με μυθικές μορφές» τον έχουν χαρακτηρίσει και, σύμφωνα με τον ίδιο, «το Αιγαίο ήταν μια πολύ μεγάλη πηγή έμπνευσης…». Γράφει ο Νίκος Αλεξίου: 

«Ο Γραμματόπουλος ψεύδεται όταν φιλοτεχνεί εκείνους τους απίθανους πίνακες που αποκαλεί “Αιγαίο”. Μέσα σε αυτό τον περιεκτικό τίτλο θέλησε να περικλείσει τον μυθοπλαστικό απόηχο τούτης της θάλασσας που προσδιόρισε τη μοίρα του τόπου μας και των ανθρώπων της. Να συλλάβει την αισθητική της συγκίνηση, από τους αιωνόβιους δρόμους που περπάτησαν περίλαμπρες μορφές τέχνης, πρωτόγνωροι φιλοσοφικοί στοχασμοί και διασταυρώθηκαν λαοί και πολιτισμοί. Εμπνεύστηκε ο Γραμματόπουλος από τα αιγαιοπελαγίτικα νησιά που ουσιαστικά ήταν πατήματα στη διακίνηση της Ιστορίας, που μετέφερε ρυθμούς και αρμονίες, στοχασμούς και θρησκείες, ανατάσεις και καταπτώσεις».

«Με τόλμη και ευρηματικότητα προκαλεί την κοινή οπτική αίσθηση για να αγγίξει τον ήλιο, τη σοφία, τον ρυθμό, την αρμονία και το κάλλος. Παράλληλα, οι αιθέριες γυναικείες μορφές του, με την προσεκτική και ευαισθητοποιημένη απλοποίηση, αναδίδουν ένα δυνατό ερωτικό και τρυφερό ύφος, μια αισθησιακή γλυκύτητα. Η ζωγραφική και η χαρακτική του, λουσμένες από το μεσογειακό φως, το γαλάζιο του αιθέρα και τον ρόγχο του πελάγους αποκαλύπτουν το προσωπικό του αλφάβητο, μια εικονογραφία, η οποία προκαλεί το όνειρο της ποιητικής ενατένισης του πραγματικού» αναφέρει ο Τάκης Μαυρωτάς.

Διορίστηκε καθηγητής του Εργαστηρίου Χαρακτικής στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών το 1959, διαδεχόμενος τον δάσκαλό του και ανανεωτή της χαρακτικής, Γιάννη Κεφαλληνό. Θα παραμείνει καθηγητής ως το 1985. Σε αντίθεση με τη διδασκαλία του Κεφαλληνού, ο Γραμματόπουλος θεωρούσε ότι η ύλη και η τεχνική ενός έργου πρέπει να φαίνονται. 

«Εκείνο που θέλησα ήταν να ελευθερώσω τους μαθητές μου. Να τους δώσω να καταλάβουν ότι σε κάθε ύλη που θα επιλέγουμε θα πρέπει να εκφράζονται. Και όχι μ’ αυτή την ύλη αλλά να απομιμηθούν μια άλλη ύλη». 

Αντικατέστησε τον τίτλο «σπουδαστής» της Σχολής με αυτόν του «νέου καλλιτέχνη». Όπως έλεγε ,«καλλιτέχνης είναι κανείς από τη στιγμή που θα πιάσει το μολύβι στο χέρι του και σπουδαστής ως το τέλος της ζωής του». Το καλοκαίρι ο Γραμματόπουλος, με τη βοήθεια χορηγών, συνήθιζε να πηγαίνει με τους σπουδαστές του Εργαστηρίου του στον Μόλυβο, όπου περνούσαν την περίοδο των διακοπών ζωγραφίζοντας. Μαθητές του υπήρξαν σπουδαίοι ζωγράφοι και χαράκτες όπως ο Αχιλλέας Δρούγκας, ο Γιάννης Ψυχοπαίδης, ο Βασίλης Χάρος και η Άρια Κομιανού.

Λέει για τον Γραμματόπουλο η Άρια Κομιανού στον Εμμανουήλ Μαυρομμάτη: «Μπήκα (σ.σ. στην ΑΣΚΤ) το ’60. Το ’59 μπήκε εκείνος – γινόταν γι’ αυτόν τότε πολύ μεγάλος ντόρος. Οι μαθητές του, που είχανε μπει πρώτοι, ήτανε κατενθουσιασμένοι, μιλούσανε με τα καλύτερα λόγια, ήτανε το καινούργιο πνεύμα. 

Ήτανε γλυκύτατος και στη διδασκαλία και στη συμπεριφορά απέναντί μας, διάβαζε, μας μετέφερε βιβλία γαλλικά, είχε πολύ μεγάλο ενδιαφέρον… Τελικά, δεν φεύγαμε ούτε ώρα από το εργαστήριο. Λατρεύαμε τη χαρακτική, απόδειξη ότι όλη αυτή η φουρνιά, η δική μου φουρνιά, όλοι έχουν δουλέψει, δεν εγκατέλειψε κανένας. Επειδή ο ίδιος ήτανε πολύ κοντά μας, όλοι διδαχθήκαμε, όλοι μάθαμε».

Ανάμεσα στα έργα του Γραμματόπουλου θα συναντήσουμε και την εικονογράφηση εκατό και πλέον βιβλίων, όπως αυτά της Πηνελόπης Δέλτα, του Παντελή Πρεβελάκη και του Νικηφόρου Βρεττάκου. Φιλοτέχνησε και αρκετά από τα δημοφιλή, ακόμα και σήμερα, «Κλασσικά Εικονογραφημένα, όπως τα «Περσέας και Ανδρομέδα» και «Θησέας και Μινώταυρος». 

Το 1972 του απονέμεται το Χρυσό Μετάλλιο Χαρακτικής για το «Αιγαίο» στην Μπιενάλε της Φλωρεντίας,. Το 1974 φιλοτεχνεί το Εθνόσημο της Ελληνικής Δημοκρατίας, το οποίο εξακολουθεί να χρησιμοποιείται στις σφραγίδες των δημόσιων υπηρεσιών. Ένας από τους τελευταίους κορυφαίους Έλληνες καλλιτέχνες της γενιάς του ’30, ο Κώστας Γραμματόπουλος έφυγε από τη ζωή τον Οκτώβριο του 2003, σε ηλικία 87 ετών, ύστερα από πολύχρονη ασθένεια. Άφησε πίσω του σπουδαίο καλλιτεχνικό έργο και γενιές χαρακτών στις οποίες, όπως λέει η Άρια Κομιανού: «Εκείνος έδινε την πραγματική έννοια του δημιουργού…».
dinfo.gr Jim Jimmy (Κλεισθένης)

Να μάθεις να ενηλικιώνεσαι, όχι απλά να μεγαλώνεις Μαθήματα ζωής για μας και τα παιδιά μας

Θυμάσαι τότε που ήσουν παιδί, τις στιγμές που ζούσες με την επιθυμία να μεγαλώσεις; 

Που κοίταζες τους μεγάλους γύρω σου και τους ζήλευες;
Θυμάσαι τότε εκείνες τις στιγμές που το μόνο που ευχόσουν ξαπλωμένος στο κρεβάτι σου μετά από μια ακόμη γενέθλια μέρα, ήταν να μεγαλώσεις, να μεγαλώσεις πολύ και να γίνεις… να γίνεις επιτέλους ένας γοητευτικός ενήλικος- σου φαίνονταν τόσο συναρπαστική η ενήλικη άλλωστε ζωή, εμπρός στους περιορισμούς και τους κανόνες της παιδικής ηλικίας! 

Και μισόκλεινες τα μάτια, και αρχίναγες το μέτρημα.., στα 12 προσπαθούσες να δεις τον εαυτό σου στα 16, 18, 20 , 22 και συνέχιζες, συνέχιζες μέχρι η εικόνα του μελλοντικού σου εαυτού να γίνεται μακρινή- και αναρωτιόσουν στα 16, πώς θα΄σαι άραγε, στα 20, στα 23 ή στα 25; 

Και έπλαθες ακαταπόνητα τις μελλοντικές εκδοχές του εαυτού σου…

Και να λοιπόν, που έφτασε ο καιρός που τόσο επιθυμούσες να ζήσεις- είσαι ενήλικος πια! 

Μόνο που, τελικά, δεν είναι ακριβώς όπως το φανταζόταν το παιδικό σου κάποτε μυαλό.... 

Γιατί η ενηλικίωσή σου αυτή κουβαλά μαζί της τις πρώτες άσπρες τρίχες στον καθρέφτη του μπάνιου, τα πρώτα βήματα της ανεξαρτησίας μαζί με τις πρώτες ματαιώσεις και απογοητεύσεις, τις πρώτες συνειδητοποιήσεις και ανακαλύψεις, καθώς εκείνα τα πράγματα που δεν μπορούσες να δεις προστατευμένος απ΄ των μεγάλων τη σκιά, τα βλέπεις για πρώτη φορά τώρα, και εκείνες τις ευθύνες ή και τα καθήκοντα τα σημαντικά απέναντι στους άλλους, μα πρώτιστα απέναντι σε εσένα ως ύπαρξη, και ακόμη, εκείνες οι απρόσμενες απ΄ το πουθενά ή ίσως από ένα μη ακριβώς ορατό κάπου, ανατροπές… ανατροπές που ποτέ σου δε συμπεριέλαβες στα αθώα και σίγουρα σχέδιά που έκανες γερμένος στο παιδικό σου μαξιλάρι!

Και να που τώρα, βρίσκεσαι λοιπόν με τα χέρια γεμάτα προγράμματα και σχέδια και στόχους που θες να υλοποιήσεις, και γενικά, θα΄λεγε κανείς, βρίσκεσαι να παλεύεις διαρκώς να δώσεις μορφή και υπόσταση στο εσωτερικό σου χάος, να δημιουργήσεις, διαλέγοντας το αμέσως επόμενο βήμα σου στο μονοπάτι που εν τέλει, θα ακολουθήσεις.

Κοντοστέκεσαι μια στιγμή να πάρεις μιαν ανάσα, και μέσα σου γεννιέται η σκέψη πως κανείς, μα κανείς δε σε προετοίμασε για αυτήν την πρωτόγνωρη λαίλαπα… και πως η παιδική σου ευχή τώρα γυρνά από την ανάποδη, και φορές, αρχίζεις να νοσταλγείς την παιδική σου εκδοχή, να συλλογίζεσαι πώς θα 'θελες να ήσουν και πάλι, για μια ακόμη φορά, ένα μικρό παιδί!

Θες να πατήσεις για λίγο φρένο, να σου πω τι ίσως και να συμβαίνει; 

Φταίει που, ίσως σαν ήσουν εσύ το παιδί, κανείς ενήλικος δε σε άφησε να βαδίσεις πέρα από την προστατευτική και απαγορευτική σκιά του… 

φταίει που φρόντισε να περιβάλλει την έννοια μεγάλος με υπερβάλλον δέος και σοβαροφάνεια, συχνά με προνόμια υποκριτικά και, ακόμη, καλλιεργώντας για το άτομό του έναν δήθεν σεβασμό που ποτέ δεν υπήρξε, όλα απόπειρες να κρύψει το φόβο, την αβεβαιότητα, τον πανικό μπρος στις απαιτήσεις της ζωής ή και τις ελλείψεις που διαπίστωσε στην ενήλικη πια, ύπαρξή του.
Και φταίει που, ίσως τώρα που εσύ είσαι ο ενήλικας, διστάζεις και στέκεσαι έντρομος μπροστά στην υλοποίηση των ονείρων σου, μα το χειρότερο, αγωνίζεσαι να κρυφτείς πίσω από τη στεναχώρια και την αδράνεια, για τα λάθη και τις αποτυχίες σου, φοβούμενος την επιτυχία! 

Και φταίει που, αντί να τολμήσεις να χτίσεις όσα ονειρεύτηκες και βαθιά μέσα σου αγαπάς, αμφιβάλλεις για την αξία σου και προτιμάς να βολεύεσαι σε κάτι λίγο, πρόσκαιρο και μικρό!

Ξαναπιάσε το νήμα της ζωής σου, λοιπόν! Kαι μάθε να ενηλικιώνεσαι, όχι απλά να μεγαλώνεις! 

Γιατί, το να ενηλικιώνεσαι ισοδυναμεί με το να αποτυγχάνεις, με την ευκαιρία να τα κάνεις θάλασσα με τον εαυτό σου μα και με τους άλλους, να ανατρέπεσαι περίτρανα από τις συνθήκες και να σκοντάφτεις γενναία σε άλλες τόσες ενδόμυχες επιθυμίες και ανασφάλειές σου, μα πάντοτε να συνεχίζεις ακάθεκτος!

Και όχι, δεν υπάρχει κανείς μεγάλος πια να σου εγγυηθεί για το σωστό και το λάθος, ούτε μπορείς να αποφύγεις τις συνέπειες για τις επιλογές σου, όπως και ούτε να κλαίγεσαι, να κρύβεσαι ή να προσποιείσαι!

Γιατί, η ενηλικίωση είναι μια επίπονη, μακρόχρονη και οδυνηρή μεταμόρφωση, που απαιτεί θάρρος, αυθεντικότητα, ειλικρίνεια και αποφασιστικότητα, αποφασιστικότητα πως, απάνω ακριβώς στις γκρεμισμένες με οδύνη πεποιθήσεις και αξίες σου, εκεί πάνω θα οικοδομήσεις τις νέες, εκείνες που θα σφυρηλατήσουν σιγά- σιγά, αυτήν τη νέα εκδοχή του εαυτού σου! 

Αντλώντας τις πρώτες ύλες, από τις αποτυχίες, τα λάθη και τις ελλείψεις σου.

enallaktikidrasi