«ἄνθρωπος,
ὡσεὶ χόρτος αἱ ἡμέραι αὐτοῦ·
ὡσεὶ ἄνθος τοῦ ἀγροῦ,
οὕτως ἐξανθήσει·»
Ψαλμός 102, 15, Τῷ Δαυΐδ.
«Περὶ τὸν Ὕπανιν ποταμόν, τὸν περὶ Βόσπορον Κιμμέριον, ὑπὸ τροπὰς θερινὰς καταφέρονται ὑπὸ τοῦ ποταμοῦ οἷον θύλακοι μείζους ῥωγῶν, ἐξ ὧν ῥηγνυμένων ἐξέρχεται ζῷον πτερωτὸν τετράπουν· ζῇ δὲ καὶ πέτεται μέχρι δειλῆς, καταφερομένου δὲ τοῦ ἡλίου ἀπομαραίνεται καὶ ἅμα δυομένου ἀποθνῄσκει, βιῶσαν ἡμέραν μίαν, διὸ καὶ καλεῖται ἐφήμερον».
(Περὶ τὰ ζῷα Ἱστορ. E´, ιθ´).
Εὔκολος ὑπῆρξεν ἡ ἰκανοποίησις τῆς περιεργείας μου, διότι τὸ χωρίον τοῦτο τοῦ Σταγειρίτου εἶχεν ἑλκύσει ἀπὸ πολλοῦ πλὴν τῆς ἐμῆς τὴν προσοχὴν πλήθους φυσιοδιφῶν. Κατὰ τὰς ἐρεύνας αὐτῶν τὰ ἐφήμερα πράγματι ὑπάρχουσι, καὶ μάλιστα ἀφθονοῦσιν ὄχι μόνον εἰς τὸν Ὕπανιν τοῦ Κιμμερίου Βοσπόρου, ἀλλὰ καὶ εἰς πάντα σχεδὸν ἄλλον τῆς Εὐρώπης ποταμόν. Εἶναι δὲ ταῦτα τετράπτερα ἔντομα τοῦ εἴδους τῶν νευροπτέρων, διανύοντα ἐντὸς τοῦ ὕδατος τὴν ἐμβρυώδη περίοδον τοῦ βίου των, ἐξερχόμενα ἔπειτα τέλεια ἐξ αὐτοῦ καὶ ἐπὶ τίνας μόνον ὥρας ζῶντα.
Μέχρι τοῦ Ῥεωμύρου ἐπιστεύετο, ὅτι τὰ ἔντομα ταῦτα δὲν συζεύγονται, μὴ ἔχοντα καιρὸν πρὸς τοῦτο, ἀλλ᾿ ὁ φυσιοδίφης οὗτος ἀπέδειξε, καὶ ἔπειτα παρὰ τῶν ἄλλων ἐβεβαιώθη, ὅτι ὁ ἔρως εἶναι ἀπεναντίας ἡ μόνη του βραχυτάτου βίου των ἀσχολία. Ἀφ᾿ ἑτέρου ὅμως δὲν περισσεύει εἰς ταῦτα καιρὸς πρὸς φαγητόν, καὶ διὰ τοῦτο ἴσως ἐθεώρησε περιττὸν ἡ Θεία Πρόνοια νὰ τὰ προικίσῃ διὰ στόματος καταλλήλου πρὸς κατάποσιν τροφῆς.
Τὰ ἔντομα ταῦτα διήρεσαν οἱ ἐπιστήμονες εἰς γένῃ καὶ εἴδη, κατεμέτρησαν τὸ μῆκος τῆς νευρικῆς ἁλύσου τῶν γαγγλίων των, διέκριναν τοὺς ταρσοὺς αὐτῶν καὶ ἠρίθμησαν τὰ ἐν τῇ κοιλίᾳ των ᾠά, τὰ ὁποῖα εὑρέθησαν ὀκτακόσια.
Τὰ ἐφήμερα δύναταί τις νὰ παρατηρήσῃ πρὸ πάντων τὰς μεσημβρινὰς ὥρας τοῦ θέρους, ἐξορμῶντα ἐκ τοῦ ὕδατος ἀνὰ πυκνὰ σμήνη καὶ ὁμοιάζοντα μικρὰς καταλεύκους πεταλούδας δύο περίπου ἐκατοστομέτρων μήκους. Εἰς τίνας χώρας καὶ ἰδίως ἐν Βελγίῳ καὶ ἐνιαχοῦ τῆς Γαλλίας εἶναι κατὰ τὰς ὑγρὰς ἡμέρας τοῦ θέρους τόσον πολλά, ὥστε σχηματίζουσι νεφελώδη θόλον ὑπεράνω τοῦ ῥύακος ἢ τῆς λίμνης. Τὰ νέφη ταῦτα μένουσι μετέωρα ἐπὶ τρεῖς ὥρας, ὅσον δηλ. διαρκεῖ ὁ βίος τῶν ἀποτελούντων ταῦτα ζωυφίων, περὶ δὲ τὴν δύσιν τῆς μόνης αὐτῶν ἡμέρας τὰ πτώματα αὐτῶν ἀρχίζουσι νὰ καταπίπτωσιν ὡς μικραὶ νιφάδες χιόνος, τὰς ὁποίας καταπίνουσιν ἀπλήστως οἱ ἰχθύες. Τὰ ἐφήμερα οὐδέποτε ἀναπαύονται, ἀλλ᾿ ἡ ζωὴ αὐτῶν συνοψίζεται εἰς ἓν μόνον τρίωρον ἢ τετράωρον πτερύγισμα. Ὀλίγας δὲ στιγμὰς πρὸ τοῦ θανάτου, καταπίπτουσιν ἐκ τῆς γαστρὸς τῆς θηλείας ἐν σχήματι βότρυος τὰ ᾠά, τὰ ἐπὶ τίνας στιγμὰς ἐπιπλέοντα καὶ ἔπειτα βυθιζόμενα εἰς τὸ ὕδωρ τοῦ ποταμοῦ.
Σοφός τις φυσιοδίφης, ὁ Μαρέσιος (Desmarets), ἂν ἐνθυμοῦμαι καλῶς, ὠθούμενος ὑπὸ τῆς περιεργείας, ἐπεχείρησε καὶ κατώρθωσε νὰ χωρίσῃ τὰ ἄῤῥενα ἐφήμερα ἀπὸ τῶν θηλέων, καὶ τότε ὁ βίος αὐτῶν παρετάθη ἀπὸ τεσσάρων εἰς εἰκοσιτέσσαρας ὥρας, μετὰ τὰς ὁποίας τὰ θύματα ταῦτα τῆς ἐπιστήμης ἀπέθαναν παρθένα, ἐκ τῆς λύπης πιθανῶς καὶ τῆς πλήξεως, ἀντὶ ν᾿ ἀποθάνωσιν ἐξ ὑπερβολῆς ἔρωτος καὶ ἡδυπαθείας, ὡς ὥρισεν αὐτοῖς ὁ πανάγαθος Θεός. Τοιαύτη εἶναι ἡ ἀνελλιπὴς τῶν ἐφημέρων βιογραφία, ἡ ὅσον καὶ ὁ βίος αὐτῶν βραχεῖα.
Θερινὴν τίνα ἡμέραν, πρὸ ἐτῶν πολλῶν, δὲν ἐνθυμοῦμαι ἀκριβῶς πόσων, ἀφοῦ ἐπρογευμάτισα εὐθύμως μετὰ τίνων φίλων εἰς τὸ παρὰ τὴν ὄχθην τοῦ Κηφισοῦ, τοῦ ἔχοντος τότε ὕδωρ, ἑστιατόριον τῆς Κολοκυνθοῦς, ἀφῆκα αὐτοὺς παραδιδομένους εἰς τὴν μακαριότητα τοῦ μεσημβρινοῦ ὕπνου καὶ ἠκολούθησα μόνος τὴν ἄγουσαν εἰς τὰ Σεπόλια παρὰ τὴν ὄχθην τοῦ ῥύακος ὁδόν. Ἀφοῦ ἐπὶ τίνα ὥραν ἐπεριπάτησα, κατέφυγα πρὸς ἀνάπαυσιν ὑπὸ τὴν σκιὰν ὑπερκειμένου τοῦ ῥεύματος δένδρου. Ἦτο ἡμέρα Κυριακή, ὥρα περὶ τὴν δευτέραν μετὰ μεσημβρίαν, καὶ ἐκ τούτου ἀπόλυτος ἐπεκράτει περὶ ἐμὲ σιωπὴ καὶ ἐρημία.
Ὁ καύσων δὲν ἦτο ὑπερβολικός· τὸν ἥλιον ἐσκίαζον λευκὰ τίνα νέφη καὶ ἐλαφρὰ ἐκ διαλειμμάτων πνοὴ ἀνέμου ἔσειε τὰ καλάμια καὶ τὰ ἔκαμνε νὰ συγκύπτωσι πρὸς ἀλλῆλα, ὡς νὰ ἐκρυφομίλουν.
Ἀλλὰ τὴν προσοχήν μου εἵλκυσε πρὸ πάντων τὸ πλῆθος τῶν ὑπεράνω τοῦ ὕδατος ἱπταμένων ἐντόμων καὶ ἰδίως αἱ ἀπειράριθμοι χρυσαλλίδες. Οὐδαμοῦ ἔτυχε νὰ ἴδω τόσον πολλάς, τόσον μικρὰς καὶ τόσον ὁμοιομόρφως λευκάς. Τὸ πλῆθος...
Ἀλλὰ τὴν προσοχήν μου εἵλκυσε πρὸ πάντων τὸ πλῆθος τῶν ὑπεράνω τοῦ ὕδατος ἱπταμένων ἐντόμων καὶ ἰδίως αἱ ἀπειράριθμοι χρυσαλλίδες. Οὐδαμοῦ ἔτυχε νὰ ἴδω τόσον πολλάς, τόσον μικρὰς καὶ τόσον ὁμοιομόρφως λευκάς. Τὸ πλῆθος...
