Όλα τα παιδιά παίζουν δημιουργικά, αλλά κάποια δημιουργούν μέσα από το παιχνίδι νέες πραγματικότητες.
Ας πάρουμε για παράδειγμα τις αδελφές Μπροντέ, συγγραφείς των κλασικών έργων «Τζέιν Έιρ» και «Ανεμοδαρμένα Ύψη», οι οποίες στην παιδική ηλικία τους είχαν επινοήσει στο μυαλό τους έναν κόσμο που αποτελείτο από πολλά βασίλεια.
«Οι ψυχολόγοι σήμερα αναγνωρίζουν το παιχνίδι των αδελφών Μπροντέ ως ένα “εργαστήριο μάθησης” που προετοίμασε το έδαφος για αυτές τις νεαρές ιδιοφυΐες», σχολιάζει η Michele Root-Bernstein του Πολιτειακού Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν στο βιβλίο «The Creation of Imaginary Worlds» («Η δημιουργία φανταστικών κόσμων»).
Για τις αδελφές Μπροντέ, όπως εξηγεί η ακαδημαϊκός και συγγραφέας,
η εξάσκηση της φαντασίας τους στο χτίσιμο κόσμων δεν ήταν απλώς ένα χόμπι, αλλά μια άσκηση δημιουργικής γραφής, ένα πρώιμο δείγμα ιδιοφυΐας που δεν επιδείκνυαν όλα τα κορίτσια της Αγγλίας του δέκατου ενάτου αιώνα.
η εξάσκηση της φαντασίας τους στο χτίσιμο κόσμων δεν ήταν απλώς ένα χόμπι, αλλά μια άσκηση δημιουργικής γραφής, ένα πρώιμο δείγμα ιδιοφυΐας που δεν επιδείκνυαν όλα τα κορίτσια της Αγγλίας του δέκατου ενάτου αιώνα.
Σύμφωνα με έρευνες, μόλις το 10% των παιδιών επιδίδεται σε ένα παιχνίδι παρόμοιο με εκείνο των αδελφών Μπροντέ, στο πλαίσιο του οποίου, δηλαδή, ένα πιτσιρίκι χτίζει τους δικούς του κόσμους.
Και πολλά από τα παιδιά που ανήκουν σε αυτό το ποσοστό αναμένεται να διαπρέψουν, με τη βοήθεια της φαντασίας και της δημιουργικότητάς τους, στις επιστήμες ή στις τέχνες.
Ενδεικτικά μόνο, ανάμεσα στους σπουδαίους δημιουργούς που στην παιδική ηλικία τους είχαν χτίσει στο μυαλό τους ολόκληρους κόσμους ήταν οι συγγραφείς C.S. Lewis και Jack Kerouac, αλλά και ο Νίτσε.
Πώς θα καταλάβουμε όμως ότι το παιδί μας είναι «ξεχωριστό»;
Αυτό μπορεί να συμβαίνει όταν στο παιχνίδι του «ανακαλεί επανειλημμένα ένα ολοκληρωμένο φανταστικό μέρος το οποίο συχνά (αλλά όχι πάντα) κατοικείται από φανταστικά πλάσματα που επιδίδονται σε φανταστικές συμπεριφορές. Μπορεί επίσης αυτός ο κόσμος να χαρακτηρίζεται από φανταστικά συστήματα και φανταστικές κουλτούρες», εξηγεί η Root-Bernstein. Κάπως, δηλαδή, όπως το σύμπαν του Τζορτζ Μάρτιν («Game of Thrones») ή εκείνο του Τόλκιν («Ο άρχοντας των δαχτυλιδιών»).
Επιπλέον, ενώ τα περισσότερα παιδιά φτιάχνουν μέσα από το παιχνίδι τους κόσμους που ξεχνούν στο τέλος της μέρας, ένα παιδί-ιδιοφυΐα επιστρέφει ξανά και ξανά, για μήνες ή ακόμα και για χρόνια, στον κόσμο που έχει δημιουργήσει, εμπλουτίζοντάς τον διαρκώς με καινούριους χαρακτήρες, διαλέκτους ακόμα και ιδεολογίες, προικίζοντάς τον με χάρτες, ζωγραφιές, ιστορίες και με οτιδήποτε συμβάλλει στην καταγραφή ενός πραγματικού κόσμου.
Είναι χαρακτηριστικό ότι οι μελετητές εξετάζουν μέχρι σήμερα τις γραπτές ιστορίες, τους χάρτες και τις ζωγραφιές που συνοδεύουν τον φανταστικό κόσμο των αδελφών Μπροντέ.
Λέγεται, επίσης, ότι ο Μότσαρτ στην παιδική ηλικία του επιδιδόταν σε έθιμα μιας εξωτικής χώρας που ο ίδιος είχε επινοήσει στο μυαλό του.
Τα παιδιά που μέσα από το παιχνίδι τους επινοούν φανταστικούς κόσμους, αυτές οι υποψήφιες ιδιοφυΐες, γύρω στην ηλικία των 2 ετών αρχίζουν ήδη να αποδίδουν ανθρώπινες ιδιότητες και προσωπικότητες στα παιχνίδια τους, καθώς μεγαλώνουν εμπλουτίζουν διαρκώς το «σύμπαν» της φαντασίας τους και μέχρι την ηλικία των 9 είναι πλέον σε θέση να δημιουργήσουν ντοκουμέντα για τον φανταστικό τους κόσμο, όπως επιστολές και χάρτες.
Γιατί όμως ένα παιδί-ιδιοφυΐα επιλέγει να «δραπετεύσει» στο φανταστικό κόσμο του μυαλού του;
Αυτός ο κόσμος ίσως λειτουργεί ως διέξοδος από τη μονότονη καθημερινότητά του, σύμφωνα με τους ειδικούς. Παράλληλα, φυσικά, του προσφέρει ψυχαγωγία και μια αίσθηση δύναμης και εξουσίας.
Γιατί ακόμα και αν ένα παιδί-ιδιοφυΐα ασκεί ελάχιστη επιρροή στους συνομηλίκους του, είναι ο απόλυτος κυρίαρχος του κόσμου που έχει δημιουργήσει.
Πώς μπορούμε όμως ως γονείς να ενθαρρύνουμε το παιδί μας να αναπτύξει τη φαντασία του;
Σύμφωνα με την Amber Ankowski, καθηγήτρια παιδοψυχολογίας στο UCLA,
η ανάγνωση βιβλίων, η αφήγηση ιστοριών, τα παιχνίδια ρόλων και οι μεταμφιέσεις είναι μερικοί από τους τρόπους με τους οποίους μπορούμε να δώσουμε ερεθίσματα στο παιδί μας να καλλιεργήσει τη δημιουργικότητα και τη φαντασία του.
η ανάγνωση βιβλίων, η αφήγηση ιστοριών, τα παιχνίδια ρόλων και οι μεταμφιέσεις είναι μερικοί από τους τρόπους με τους οποίους μπορούμε να δώσουμε ερεθίσματα στο παιδί μας να καλλιεργήσει τη δημιουργικότητα και τη φαντασία του.
Το ίδιο αποτέλεσμα έχουν και οι βόλτες παρέα με το παιδί σε ενδιαφέροντα και διαφορετικά μεταξύ τους μέρη όπως μουσεία, πάρκα, παραθαλάσσιους και ορεινούς προορισμούς.
Όλα αυτά προσφέρουν στα παιδιά ένα μεγάλο εύρος εμπειριών πάνω στις οποίες μπορούν να πατήσουν για να αναπτύξουν τη φαντασία τους.
Δεν είναι απαραίτητο, όμως, να ξεκινήσουμε για το γύρο του κόσμου με το παιδί μας. Αρκεί να περάσουμε λίγο ελεύθερο χρόνο μαζί του, παίζοντας με υλικά όπως τουβλάκια, χαρτί, μαρκαδόρους ή πηλό, για να αρχίσει να καλπάζει η φαντασία του.
«Τα παιδιά ανατρέχουν στη φαντασία τους κυρίως στις στιγμές που δεν έχουν τίποτα άλλο να κάνουν», λέει η Ankowski και προσθέτει: «Ας προσφέρουμε λοιπόν στις πολυάσχολες μελισσούλες μας διαλείμματα από το υπερφορτωμένο πρόγραμμά τους.
Ας τις αφήσουμε να παίξουν ανεξαρτήτως από δομημένες δραστηριότητες, μακριά από παιχνίδια υψηλής τεχνολογίας και οθόνες που τα αποσπούν. Θα εντυπωσιαστούμε από το τι μπορεί να επινοήσουν, τότε, με τη φαντασία τους».
Το Χαμομηλάκι
