Ήταν τόσο εκνευριστική η ερώτηση που ο Piaget την ονόμασε η “ερώτηση των Αμερικανών”. Ο Piaget φυσικά εξηγούσε ότι δεν υπάρχει απολύτως κανένα πλεονέκτημα για την επιτάχυνση της εξέλιξης του παιδιού. Τόνιζε δε ότι είναι σημαντικό να γνωρίζουμε σε ποιο στάδιο εξέλιξης είναι το παιδί μας, ώστε να δημιουργήσουμε τις συνθήκες και να προσφέρουμε την καθοδήγηση για να το βοηθήσουμε να εξελιχθεί.
Αυτή η μόδα να προσπαθούμε να μεγαλώνουμε τα παιδιά πριν την ώρα τους μας έχει κατακυριεύσει. Προχθές σε παραλιακή καφετέρια ένα 6χρόνο κοριτσάκι υποβαλλόταν σε κανονική στρατιωτική ανάκριση. Οι ερωτήσεις αριθμητικής προπαίδειας βροχή για να κορυφωθούν με την ερώτηση «Πόσες μέρες είναι από σήμερα μέχρι την 4η Ιουνίου;».
Το κοριτσάκι μαζεμένο στην καρέκλα του ήταν σε προφανή σύγχυση.
Στο σημερινό σημείωμα παραθέτω μια μικρή επιλογή από ευρήματα που αφορούν τη γνωστική ανάπτυξη παιδιών και εφήβων. Επίσης, τη μοναδική αταξία που έχουμε στη νομοθεσία μας σχετικά με το τι επιτρέπεται ή απαγορεύεται να κάνει ένας έφηβος.
Πέρα από τον Piaget
Οι έρευνες στη Γνωστική Ψυχολογία έχουν ξεπεράσει τα θεωρητικά στάδια ανάπτυξης του Piaget, κι έχουν πλέον προσδιορίσει τις δυνατότητες των παιδιών.
Έτσι, πολλά 7χρονα δυσκολεύονται να κάνουν εναλλαγή σε εργασίες, όπως γινόταν με το κοριτσάκι της καφετέριας. Επικεντρώνονται στην απλή διεκπεραίωση μιας εργασίας χωρίς να συγκρατούν στοιχεία στη βραχεία τους μνήμη.
Η κατοχύρωση αυτών των λειτουργιών γίνεται βαθμιαία με τέτοιο ρυθμό ώστε η απόδοση των 14χρόνων να είναι διπλάσια από αυτή των 8χρόνων. Γι’ αυτό κι η διδασκαλία της εναλλαγής πρέπει να γίνεται όταν τα παιδιά είναι αναπτυγμένα.
Τα ευρήματα αυτά επιβεβαιώνουμε σε μια σειρά ασκήσεις που κάνουμε για ενίσχυση της μνήμης εργασίας των παιδιών. Γνωρίζουμε ότι η μνήμη εργασίας των παιδιών που εγκαθίσταται στην ηλικία των 6 ετών περίπου είναι σε εντελώς απλοϊκή μορφή. Έτσι, δεν μπορούμε να ζητάμε από τα πρωτάκια του Δημοτικού να αποστηθίζουν.
Επίσης, τα 8χρόνα δεν έχουν αναπτύξει στρατηγικές λύσης πραγματικών προβλημάτων που συνδυάζουν αντίληψη του χώρου και απλή αριθμητική.
Ένα νέο εύρημα (2005) που αφορά τους έφηβους είναι ότι η μνήμη εργασίας τους αναπτύσσεται μέχρι την ηλικία των 17 ετών. Τι σημαίνει αυτό; Θα το δούμε παρακάτω.
Η συνολική ανάπτυξη της μακρόχρονης μνήμης στους εφήβους γίνεται αποκλειστικά μέσω της εκπαίδευσής τους “πώς να εφαρμόζουν αποτελεσματικές στρατηγικές παγίωσης και ανάκλησης”.
Τέλος, είναι γνωστό ότι το τελευταίο γνωστικό παράθυρο ανάπτυξής μας κλείνει κάπου ανάμεσα στα 20-25 έτη.
Οι συνέπειες και το αλαλούμ
Ο μέσος έφηβος ωριμάζει γνωστικά στην ηλικία των 17 ετών. Όσο απομακρυνόμαστε από αυτό το κατώφλι δεν μπορούμε να απαιτούμε να επεξεργάζονται όγκο πληροφοριών, να απορρίπτουν τις άσχετες και να παίρνουν αποφάσεις ζωής.
Σήμερα στη χώρα μας επικρατεί η τάση να χαμηλώνουμε τα ηλικιακά όρια που αφορούν μια σειρά πράξεων των εφήβων.
Έτσι 16χρόνοι μπορούν να κάνουν αίτηση στο δικαστήριο να τους επιτρέψει να παντρευτούν, τα ηλικιακά όρια συναίνεσης για προγαμιαίες σχέσεις κατεβαίνουν στα 15, η ψήφος είναι ήδη στα 17 και ετοιμάζεται να δοθεί άδεια οδήγησης στους 17χρόνους.
Ο κατάλογος συνεχίζεται. Ένας 14χρονος μπορεί να διαθέτει ελεύθερα κάθε τι που κερδίζει από την προσωπική του εργασία ή που του δόθηκε. Για τη νόμιμη απασχόληση υπάρχει σύγχυση κι άφθονα παράθυρα στη νομοθεσία μας. Ενας 15χρόνος με τη συναίνεση των γονιών του ή με δικαστική απόφαση μπορεί να συνάψει σύμβαση εργασίας. Μετά ανοίγει ο δρόμος. Ενας ανήλικος 15-17 χρόνων, έχει τη δυνατότητα να κάνει αυτενεργώντας ασφάλιση ζωής και υγείας και να αλλάξει φύλο.
Κι αφού προβλέπονται όλα τα παραπάνω απαγορεύουμε στους ανήλικους να καπνίσουν, να πιουν μια μπύρα και να παίξουν ΚΙΝΟ.
Ερωτήματα
Μετά από αυτή τη σύγχυση της πολυνομίας, ας αναρωτηθούμε με νηφαλιότητα:
- Με τι τρόπο οι έφηβοΊ μας ωριμάζουν γνωστικά και συναισθηματικά;
- Μήπως παρακολουθούν ειδικά μαθήματα-σεμινάρια-εργαστήρια σε ιδιωτικούς οργανισμούς;
- Μήπως γίνεται εκπαίδευση σε γνωστικές δεξιότητες και σε λύση σύνθετων προβλημάτων (δεν εννοώ τα μαθήματά τους) των εφήβων μας στη Δημόσια Εκπαίδευση και δεν το γνωρίζουμε;
- Τέλος, μήπως υπάρχουν ειδικές ενημερωτικές εκπομπές στα δημόσια ή στα ιδιωτικά κανάλια τις οποίες παρακολουθούν με ευλάβεια;
- Ερευνητές συμφωνούν ότι στα 18 τους οι νέοι πολίτες έχουν στην φαρέτρα τους μόνο ένα κλάσμα των στρατηγικών που θα μπορούσαν να είχαν αποκτήσει.
- Να ενθαρρύνουμε τα παιδιά μας να απολαμβάνουν την παιδική τους ηλικία, το παιχνίδι και να αγαπήσουν το Σχολείο τους. Οι Ιθάκες τους μπορεί να περιμένουν.
- Το ερωτήματα που οφείλουν να μας απασχολούν είναι αν οι νομοθέτες μας γνωρίζουν τα στοιχεία για την γνωστική ανάπτυξη των εφήβων κι αν λαβαίνουν υπόψη τους αυτά τα στοιχεία όταν ψηφίζουν νόμους που αφορούν αυτή την ευαίσθητη περίοδο.
Φιλοξενία: Το Χαμομηλάκι
