Βήμα-βήμα οι εξετάσεις που είναι αναγκαίες σε βρέφη,
παιδιά προσχολικής και σχολικής ηλικίας καθώς και στους εφήβους Πώς
φροντίζουμε τα παιδιά μας για να έχουν καλή υγεία
Πολλές
φορές οι γονείς στο πλαίσιο της συζήτησης για την πρόληψη και διαφύλαξη
της καλής υγείας των παιδιών τους αναρωτιούνται αν και ποιες πρέπει να
είναι οι προληπτικές εξετάσεις που θα πρέπει να κάνουν τα παιδιά τους.
Προτεινόμενοι έλεγχοι ανά ηλικίες:
Βρέφη
Για τα βρέφη που τρέφονται σωστά και δεν συντρέχουν ειδικοί λόγοι, δεν χρειάζεται να προγραμματίζονται κάποιοι ειδικοί έλεγχοι. Στα θηλάζοντα μόνο βρέφη υπάρχει περίπτωση σχετικής ένδειας σιδήρου και βιταμίνης D, οπότε το δεύτερο εξάμηνο ζωής συστήνεται από αρκετούς ο έλεγχος αυτών των συστατικών για την πιθανή χορήγησή τους αν διαπιστωθούν μειωμένα τα επίπεδά του στον οργανισμό.
Παιδιά βρεφονηπιακής και προσχολικής ηλικίας
Τα παιδιά, όπως είναι γνωστό, έχουν ανώριμο ανοσοποιητικό σύστημα και είναι πιο επιρρεπή στις λοιμώξεις. Το φθινόπωρο και ο χειμώνας από την άλλη, κάνουν την εμφάνισή τους πληθώρα από λοιμώξεις που ταλαιπωρούν το ανώριμο και ευάλωτο ανοσοποιητικό σύστημα των παιδιών, ιδιαίτερα των πολύ νεαρών σε ηλικία που παρακολουθούν για πρώτη φορά βρεφονηπιακούς σταθμούς.
Ο έλεγχος της καλής υγείας τους καθώς και της εμβολιαστικής τους κάλυψης, ιδανικά στην έναρξη της σχολικής χρονιάς, είναι εξαιρετικά απαραίτητος! Φροντίζουμε λοιπόν να προγραμματίσουμε και να συμπληρώσουμε τυχόν εμβολιαστικές ελλείψεις, θεωρώντας το μια καλή αρχή του λεγομένου «τσεκ απ» υγείας του παιδιού.
Επιπλέον σε αυτή την ηλικιακή περίοδο είναι καλό να ξεκινούν οι περιοδικοί έλεγχοι που περιλαμβάνουν: τον οφθαλμολογικό, τον οδοντιατρικό, τον καρδιολογικό έλεγχο. Πριν την έναρξη του βρεφονηπιακού σταθμού ένα βασικό αιματολογικό προφίλ θα βοηθούσε στην καλύτερη αντιμετώπιση της δύσκολης, από πλευράς συχνότητας λοιμώξεων, περιόδου που ακολουθεί και ενδεχομένως να διορθωθούν έγκαιρα καταστάσεις που συνδέονται με την άμυνα του οργανισμού όπως η ύπαρξη αναιμιών και η ανεπάρκεια βιταμίνης D.
Ακουολογικός έλεγχος: Καθώς η καλή εξέλιξη του λόγου και της ομιλίας μας σαφώς εξαρτάται και από την καλή ακοή!
Παιδιά σχολικής ηλικίας
Το Ατομικό Δελτίο Υγείας Μαθητή (ΑΔΥΜ) καθιερώθηκε κατά τη δεκαετία του 1980 με την επιστημονική ευθύνη του Ινστιτούτου Υγείας του Παιδιού. Στην έναρξη της σχολικής χρονιάς τα υπουργεία Παιδείας και Υγείας έχουν θέσει ως υποχρεωτική τη συμπλήρωσή του μαζί με τα υπόλοιπα δικαιολογητικά εγγραφής στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση.
Με την τελευταία του αναμόρφωση που έγινε το 2014 και εφαρμόστηκε τη σχολική χρονιά 2014-15 το σκεπτικό του υπουργείου ήταν να εστιάσει στο ιατρικό ιστορικό του παιδιού και με βάση αυτό να γίνεται όπου απαιτείται περαιτέρω έλεγχος, καταργώντας τους υποχρεωτικούς συνοδευτικούς ελέγχους για οφθαλμολογικό, καρδιολογικό και οδοντολογικό έλεγχο.
Η παιδιατρική όμως κοινότητα που αναλαμβάνει την ευθύνη της συμπλήρωσης αυτού του δελτίου-πιστοποιητικού θεωρεί ότι το παιδί επωφελείται από τους παραπάνω ελέγχους που διασφαλίζουν σε πολύ μεγάλο βαθμό την καλή υγεία του παιδιού-μαθητή.
Ειδικότερα για τα «πρωτάκια» στο Δημοτικό, στα πλαίσια της προληπτικής αντίληψης και ανάγκης, οι παιδίατροι προτείνουν μια σειρά από ελέγχους, σύμφωνα με τις προτάσεις των αντίστοιχων ελληνικών και ξένων επιστημονικών εταιρειών και φορέων όπως το Ελληνικό Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού και η Αμερικανική Παιδιατρική Εταιρεία. Οι έλεγχοι αυτοί προτείνονται να έχουν γίνει και σε μικρότερη ηλικία αλλά η ανάγκη στην ηλικία αυτή που η δραστηριότητα διαφοροποιείται (εισάγεται συστηματικότερα η άθληση) και οι απαιτήσεις στη μάθηση αυξάνονται, το επιβάλλουν περισσότερο.
Προτεινόμενοι έλεγχοι σε αυτή την ηλικία:
Αιματολογικός έλεγχος: Γενική αίματος, έλεγχος αναιμίας, σίδηρος, φεριτίνη, βασικός έλεγχος ηπατικής λειτουργίας (τρανσαμινάσες), νεφρικής λειτουργίας (ουρία, κρεατινίνη), σάκχαρο, λιπίδια (χοληστερόλη, HDL, LDL, τριγλυκερίδια), βιταμίνη D, γενική ούρων. Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται τελευταία στην ανίχνευση της έλλειψης βιταμίνης D, καθώς θεωρείται μια πολύ σημαντική βιταμίνη που συμβάλλει στην επιμετάλλωση των οστών, στην καλή κατάσταση του ανοσοποιητικού κ.α.
Οφθαλμολογικός έλεγχος (οπτική οξύτητα, έλεγχος για διαθλαστικές ανωμαλίες, π.χ. μυωπία, αστιγματισμός): Τα παιδιά ξεκινούν να γράφουν και να διαβάζουν. Δεν είναι λίγες οι φορές που κάποια δυσκολία στη μάθηση μπορεί να κρύβει προβλήματα στην όραση.
Καρδιολογικός έλεγχος: Ηλεκτροκαρδιογράφημα, μέτρηση αρτηριακής πίεσης και υπερηχολογικός έλεγχος (triplex) καρδιάς. Τα παιδιά στην ηλικία αυτή αρχίζουν πιο συστηματική αθλητική δραστηριότητα εντός ή εκτός σχολείου. Οι περισσότερες ήπιες ή μέτριας βαρύτητας συγγενείς (όχι επίκτητες δηλαδή) καρδιοπάθειες δεν δίνουν πρώιμα κλινικά συμπτώματα που να μας οδηγήσουν έγκαιρα στη διάγνωση και η δραστηριότητα στα πλαίσια συστηματικής και έντονης άθλησης (αθλητικά σωματεία) μπορεί να φορτίσει την καρδιακή λειτουργία επικίνδυνα.
Οδοντιατρικός έλεγχος και διενέργεια προληπτικών εργασιών (π.χ. φθορίωση δοντιών): Στην ηλικία αυτή έχει αρχίσει ήδη η αντικατάσταση των νεογιλών δοντιών από τα μόνιμα και η οδοντιατρική συμβουλή έρχεται να υπενθυμίσει και να συμβάλει στο να εδραιωθούν οι συνήθειες καλής υγιεινής του στόματος.
Ο παιδίατρος που παρακολουθεί το παιδί γνωρίζει καλύτερα από όλους το ιστορικό του και την αναπτυξιακή του πορεία, σωματική και ψυχοκινητική. Αν υπάρχουν, σε σχέση με αυτά, ιδιαίτερες ανάγκες, θα συστήσει αν χρήζει, πριν από την έναρξη του σχολείου, κάποιου άλλου ειδικού ελέγχου. Π.χ. παιδιά με αναπτυξιακή ψυχοκοινωνική ανωριμότητα ενδεχομένως να πρέπει να παραπέμπονται για έλεγχο από παιδίατρο αναπτυξιολόγο ή ειδικό παιδαγωγό στα πλαίσια της εκτίμησης της μαθησιακής ετοιμότητας αλλά και έγκαιρης υποστήριξης της μαθησιακής διαδικασίας στο σχολείο (παράλληλη στήριξη). Αυτό αφορά και παιδιά που ήδη παρακολουθούν κάποιο πρόγραμμα παρέμβασης και αποκατάστασης αναπτυξιακών δυσκολιών για την εκτίμηση της σχολικής τους πορείας.
Ενα ιδιαίτερο θέμα που πρέπει να ελέγχεται και να παρέχεται συμβουλή με την ευκαιρία της προληπτικής επίσκεψης στον παιδίατρο είναι το θέμα της παιδικής παχυσαρκίας που εκτός της ιατρικής της υπόστασης ως ιδιαιτέρως σοβαρής νοσογόνου κατάστασης, θα αποτελέσει αιτία και άλλων προβλημάτων εντός του σχολείου όπως το μπούλινγκ. Καλό είναι λοιπόν να επισημαίνονται όλοι οι κίνδυνοι! Θυμίζουμε επίσης ότι τα ελληνόπουλα βρίσκονται στην κορυφή της Ευρώπης και στις υψηλότερες θέσεις στον κόσμο στα ποσοστά της παιδικής παχυσαρκίας!
Εφηβική ηλικία
Οι περισσότεροι από τους πιο πάνω ελέγχους προτείνεται να επαναλαμβάνονται και κατά την έναρξη της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης που συμπίπτει με την εφηβική ηλικία, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στον καρδιολογικό έλεγχο. Επιπλέον, προτείνεται η παρακολούθηση ορθοπεδικών ανωμαλιών που πιθανώς προϋπάρχουν αλλά μπορεί να επιδεινωθούν κατά τη φάση της έντονης ανάπτυξης του σκελετού σε αυτή την ηλικία και τέλος η ιατρική συμβουλή για την ομαλή ανάπτυξη των αλλαγών που επιφέρει η εφηβεία σε αγόρια και κορίτσια.
Η κυρία Αννα Παρδάλη είναι παιδίατρος.
Προτεινόμενοι έλεγχοι ανά ηλικίες:
Για τα βρέφη που τρέφονται σωστά και δεν συντρέχουν ειδικοί λόγοι, δεν χρειάζεται να προγραμματίζονται κάποιοι ειδικοί έλεγχοι. Στα θηλάζοντα μόνο βρέφη υπάρχει περίπτωση σχετικής ένδειας σιδήρου και βιταμίνης D, οπότε το δεύτερο εξάμηνο ζωής συστήνεται από αρκετούς ο έλεγχος αυτών των συστατικών για την πιθανή χορήγησή τους αν διαπιστωθούν μειωμένα τα επίπεδά του στον οργανισμό.
Παιδιά βρεφονηπιακής και προσχολικής ηλικίας
Τα παιδιά, όπως είναι γνωστό, έχουν ανώριμο ανοσοποιητικό σύστημα και είναι πιο επιρρεπή στις λοιμώξεις. Το φθινόπωρο και ο χειμώνας από την άλλη, κάνουν την εμφάνισή τους πληθώρα από λοιμώξεις που ταλαιπωρούν το ανώριμο και ευάλωτο ανοσοποιητικό σύστημα των παιδιών, ιδιαίτερα των πολύ νεαρών σε ηλικία που παρακολουθούν για πρώτη φορά βρεφονηπιακούς σταθμούς.
Ο έλεγχος της καλής υγείας τους καθώς και της εμβολιαστικής τους κάλυψης, ιδανικά στην έναρξη της σχολικής χρονιάς, είναι εξαιρετικά απαραίτητος! Φροντίζουμε λοιπόν να προγραμματίσουμε και να συμπληρώσουμε τυχόν εμβολιαστικές ελλείψεις, θεωρώντας το μια καλή αρχή του λεγομένου «τσεκ απ» υγείας του παιδιού.
Επιπλέον σε αυτή την ηλικιακή περίοδο είναι καλό να ξεκινούν οι περιοδικοί έλεγχοι που περιλαμβάνουν: τον οφθαλμολογικό, τον οδοντιατρικό, τον καρδιολογικό έλεγχο. Πριν την έναρξη του βρεφονηπιακού σταθμού ένα βασικό αιματολογικό προφίλ θα βοηθούσε στην καλύτερη αντιμετώπιση της δύσκολης, από πλευράς συχνότητας λοιμώξεων, περιόδου που ακολουθεί και ενδεχομένως να διορθωθούν έγκαιρα καταστάσεις που συνδέονται με την άμυνα του οργανισμού όπως η ύπαρξη αναιμιών και η ανεπάρκεια βιταμίνης D.
Ακουολογικός έλεγχος: Καθώς η καλή εξέλιξη του λόγου και της ομιλίας μας σαφώς εξαρτάται και από την καλή ακοή!
Παιδιά σχολικής ηλικίας
Το Ατομικό Δελτίο Υγείας Μαθητή (ΑΔΥΜ) καθιερώθηκε κατά τη δεκαετία του 1980 με την επιστημονική ευθύνη του Ινστιτούτου Υγείας του Παιδιού. Στην έναρξη της σχολικής χρονιάς τα υπουργεία Παιδείας και Υγείας έχουν θέσει ως υποχρεωτική τη συμπλήρωσή του μαζί με τα υπόλοιπα δικαιολογητικά εγγραφής στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση.
Με την τελευταία του αναμόρφωση που έγινε το 2014 και εφαρμόστηκε τη σχολική χρονιά 2014-15 το σκεπτικό του υπουργείου ήταν να εστιάσει στο ιατρικό ιστορικό του παιδιού και με βάση αυτό να γίνεται όπου απαιτείται περαιτέρω έλεγχος, καταργώντας τους υποχρεωτικούς συνοδευτικούς ελέγχους για οφθαλμολογικό, καρδιολογικό και οδοντολογικό έλεγχο.
Η παιδιατρική όμως κοινότητα που αναλαμβάνει την ευθύνη της συμπλήρωσης αυτού του δελτίου-πιστοποιητικού θεωρεί ότι το παιδί επωφελείται από τους παραπάνω ελέγχους που διασφαλίζουν σε πολύ μεγάλο βαθμό την καλή υγεία του παιδιού-μαθητή.
Ειδικότερα για τα «πρωτάκια» στο Δημοτικό, στα πλαίσια της προληπτικής αντίληψης και ανάγκης, οι παιδίατροι προτείνουν μια σειρά από ελέγχους, σύμφωνα με τις προτάσεις των αντίστοιχων ελληνικών και ξένων επιστημονικών εταιρειών και φορέων όπως το Ελληνικό Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού και η Αμερικανική Παιδιατρική Εταιρεία. Οι έλεγχοι αυτοί προτείνονται να έχουν γίνει και σε μικρότερη ηλικία αλλά η ανάγκη στην ηλικία αυτή που η δραστηριότητα διαφοροποιείται (εισάγεται συστηματικότερα η άθληση) και οι απαιτήσεις στη μάθηση αυξάνονται, το επιβάλλουν περισσότερο.
Προτεινόμενοι έλεγχοι σε αυτή την ηλικία:
Αιματολογικός έλεγχος: Γενική αίματος, έλεγχος αναιμίας, σίδηρος, φεριτίνη, βασικός έλεγχος ηπατικής λειτουργίας (τρανσαμινάσες), νεφρικής λειτουργίας (ουρία, κρεατινίνη), σάκχαρο, λιπίδια (χοληστερόλη, HDL, LDL, τριγλυκερίδια), βιταμίνη D, γενική ούρων. Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται τελευταία στην ανίχνευση της έλλειψης βιταμίνης D, καθώς θεωρείται μια πολύ σημαντική βιταμίνη που συμβάλλει στην επιμετάλλωση των οστών, στην καλή κατάσταση του ανοσοποιητικού κ.α.
Οφθαλμολογικός έλεγχος (οπτική οξύτητα, έλεγχος για διαθλαστικές ανωμαλίες, π.χ. μυωπία, αστιγματισμός): Τα παιδιά ξεκινούν να γράφουν και να διαβάζουν. Δεν είναι λίγες οι φορές που κάποια δυσκολία στη μάθηση μπορεί να κρύβει προβλήματα στην όραση.
Καρδιολογικός έλεγχος: Ηλεκτροκαρδιογράφημα, μέτρηση αρτηριακής πίεσης και υπερηχολογικός έλεγχος (triplex) καρδιάς. Τα παιδιά στην ηλικία αυτή αρχίζουν πιο συστηματική αθλητική δραστηριότητα εντός ή εκτός σχολείου. Οι περισσότερες ήπιες ή μέτριας βαρύτητας συγγενείς (όχι επίκτητες δηλαδή) καρδιοπάθειες δεν δίνουν πρώιμα κλινικά συμπτώματα που να μας οδηγήσουν έγκαιρα στη διάγνωση και η δραστηριότητα στα πλαίσια συστηματικής και έντονης άθλησης (αθλητικά σωματεία) μπορεί να φορτίσει την καρδιακή λειτουργία επικίνδυνα.
Οδοντιατρικός έλεγχος και διενέργεια προληπτικών εργασιών (π.χ. φθορίωση δοντιών): Στην ηλικία αυτή έχει αρχίσει ήδη η αντικατάσταση των νεογιλών δοντιών από τα μόνιμα και η οδοντιατρική συμβουλή έρχεται να υπενθυμίσει και να συμβάλει στο να εδραιωθούν οι συνήθειες καλής υγιεινής του στόματος.
Ο παιδίατρος που παρακολουθεί το παιδί γνωρίζει καλύτερα από όλους το ιστορικό του και την αναπτυξιακή του πορεία, σωματική και ψυχοκινητική. Αν υπάρχουν, σε σχέση με αυτά, ιδιαίτερες ανάγκες, θα συστήσει αν χρήζει, πριν από την έναρξη του σχολείου, κάποιου άλλου ειδικού ελέγχου. Π.χ. παιδιά με αναπτυξιακή ψυχοκοινωνική ανωριμότητα ενδεχομένως να πρέπει να παραπέμπονται για έλεγχο από παιδίατρο αναπτυξιολόγο ή ειδικό παιδαγωγό στα πλαίσια της εκτίμησης της μαθησιακής ετοιμότητας αλλά και έγκαιρης υποστήριξης της μαθησιακής διαδικασίας στο σχολείο (παράλληλη στήριξη). Αυτό αφορά και παιδιά που ήδη παρακολουθούν κάποιο πρόγραμμα παρέμβασης και αποκατάστασης αναπτυξιακών δυσκολιών για την εκτίμηση της σχολικής τους πορείας.
Ενα ιδιαίτερο θέμα που πρέπει να ελέγχεται και να παρέχεται συμβουλή με την ευκαιρία της προληπτικής επίσκεψης στον παιδίατρο είναι το θέμα της παιδικής παχυσαρκίας που εκτός της ιατρικής της υπόστασης ως ιδιαιτέρως σοβαρής νοσογόνου κατάστασης, θα αποτελέσει αιτία και άλλων προβλημάτων εντός του σχολείου όπως το μπούλινγκ. Καλό είναι λοιπόν να επισημαίνονται όλοι οι κίνδυνοι! Θυμίζουμε επίσης ότι τα ελληνόπουλα βρίσκονται στην κορυφή της Ευρώπης και στις υψηλότερες θέσεις στον κόσμο στα ποσοστά της παιδικής παχυσαρκίας!
Εφηβική ηλικία
Οι περισσότεροι από τους πιο πάνω ελέγχους προτείνεται να επαναλαμβάνονται και κατά την έναρξη της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης που συμπίπτει με την εφηβική ηλικία, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στον καρδιολογικό έλεγχο. Επιπλέον, προτείνεται η παρακολούθηση ορθοπεδικών ανωμαλιών που πιθανώς προϋπάρχουν αλλά μπορεί να επιδεινωθούν κατά τη φάση της έντονης ανάπτυξης του σκελετού σε αυτή την ηλικία και τέλος η ιατρική συμβουλή για την ομαλή ανάπτυξη των αλλαγών που επιφέρει η εφηβεία σε αγόρια και κορίτσια.
Η κυρία Αννα Παρδάλη είναι παιδίατρος.
