«Σκεφτείτε καθαρά για να γίνει απλό»
Metacognition: How Thinking About Thinking Can Help Kids
Πολύ συχνά τα παιδιά πελαγώνουν όταν έχουν να επιλύσουν ένα δύσκολο πρόβλημα στα μαθηματικά, να γράψουν μια ιστορία, να μάθουν το μάθημα της επόμενης μέρας. Εκφράσεις όπως
«δεν μπορώ με τίποτα να το λύσω»,
«δεν ξέρω τι να γράψω» ή
«είναι πολύ για να το μάθω;»
είναι αρκετά συνηθισμένες όταν βρίσκονται μπροστά σε μαθησιακές προκλήσεις.
Όταν τα παιδιά αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους ως αδύναμο ή ανίκανο να ανταπεξέλθει σε κάτι συγκεκριμένο, αναπτύσσουν μια σταθερή στάση απέναντι σε αυτό με αποτέλεσμα να αντιδρούν παθητικά μη μπορώντας να σκεφτούν πως μπορούν να αλλάξουν την κατάσταση.
Είναι δηλαδή σαν να προεξοφλούν την αδυναμία τους να διεκπεραιώσουν κάτι, πριν καν προσπαθήσουν.
Πώς μπορούν όμως τα παιδιά να μεταβούν από αυτή την αρνητική κατάσταση στη θετική προσέγγιση της μαθησιακής πρόκλησης;
Αυτό που έχουν ανάγκη τα παιδιά, για να επιτύχουν όχι μόνο μέσα στο σχολείο αλλά και έξω από αυτό, είναι αυτό που ονομάζουν οι ειδικοί μετάγνωση.
Τι είναι η μετάγνωση και πώς επιτυγχάνεται;
Η μετάγνωση έχει να κάνει με τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε, θυμόμαστε, σκεφτόμαστε και πράττουμε.
Είναι η επίγνωση που έχουμε για το πώς σκεφτόμαστε, για το τι ξέρουμε και τι όχι. Όταν αναλύουμε τη σκέψη μας, αποκτούμε εικόνα για τα συναισθήματά μας, τις ανάγκες μας και τη συμπεριφορά μας.
Είναι σαν να βρισκόμαστε σε έναν εσωτερικό διάλογο με τον εαυτό μας που μας επιτρέπει να μαθαίνουμε, να διαχειριζόμαστε και να προσαρμοζόμαστε στις νέες εμπειρίες.
Η μεταγνωστική σκέψη μάς βοηθά να ξεπερνούμε καθημερινά εμπόδια και αυτός είναι ο λόγος που μπορεί να αποδειχθεί ένα ισχυρό εργαλείο για τα παιδιά!
Για παράδειγμα, ένας μαθητής που σκέφτεται πως δεν μπορεί να λύσει ένα μαθηματικό πρόβλημα, ακολουθώντας τη στρατηγική της μετάγνωσης θα πρέπει να αναρωτηθεί τι είναι αυτό που τον κάνει να το πιστεύει αυτό και στη συνέχεια να σκεφτεί τι μπορεί να κάνει για να αλλάξει αυτή την κατάσταση.
«Τι είναι αυτό που με δυσκολεύει;»
«Τι χρειάζεται να κάνω για να ξεπεράσω τη δυσκολία μου;».
Ένας μαθητής που δυσκολεύεται να γράψει μια έκθεση, το πιθανότερο είναι πως νιώθει απογοήτευση, νευρικότητα και άγχος όταν έρχεται η ώρα να αντιμετωπίσει τη δυσκολία του και σκέφτεται πως ενώ οι άλλοι απλά μπορούν, αυτός δεν είναι καλός στο γραπτό λόγο.
Αν μάθει όμως να προβληματίζεται, να αναλύει και να εξετάζει την κατάσταση, μπορεί να σκεφτεί πιο παραγωγικά.
«Νιώθω έτσι όποτε έχω να γράψω ένα μεγάλο κείμενο. Αν το χωρίσω σε μικρά κομμάτια ίσως γίνει πιο εύκολο».
Με άλλα λόγια, η μεταγνωστική σκέψη βοηθάει τα παιδιά να σκέφτονται τον τρόπο που σκέφτονται και έτσι μαθαίνουν να διαχειρίζονται την απογοήτευσή τους βρίσκοντας έναν καλύτερο τρόπο να αντιμετωπίζουν προκλήσεις στο μέλλον!
Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς;
Προκειμένου να ενισχυθεί η μετάγνωση, οι γονείς είναι σημαντικό να δίνουν στα παιδιά χώρο για σκέψη. Αυτό μπορούν να το επιτύχουν κάνοντας ερωτήσεις που σχετίζονται όχι μόνο με θέματα που αφορούν το σχολείο, αλλά και με θέματα καθημερινότητας.
Οι ερωτήσεις ανοιχτού τύπου όπως, «Μπορείς να μου πεις γιατί το πιστεύεις αυτό;» βοηθούν τα παιδιά να αντιληφθούν καλύτερα τη σκέψη τους.
Ερωτήσεις που δίνουν χώρο στα παιδιά να σκεφτούν τη συμπεριφορά τους, πχ.
«Γιατί πιστεύεις πως ένιωσες τόσο θυμό όταν έκλεισα την τηλεόραση;» και ερωτήσεις που εστιάζουν στη λύση π.χ.
«Πώς θα το χειριζόσουν αυτό την επόμενη φορά;» επιτρέπουν μια καλύτερη αντιμετώπιση δύσκολων καταστάσεων στο μέλλον.
Ερωτήσεις που εστιάζουν στη μαθησιακή διαδικασία
«Πώς θα καταλάβεις πότε έχεις μάθει το μάθημα της Ιστορίας;»
βελτιώνουν δεξιότητες και τον τρόπο που εργάζονται τα παιδιά προκειμένου να έχουν ένα σωστό αποτέλεσμα.
Ο στόχος της μεταγνωστικής σκέψης είναι να βοηθήσει τα παιδιά να διαχειρίζονται αρνητικά συναισθήματα και να βρίσκουν αποτελεσματικές λύσεις όταν έχουν να αντιμετωπίσουν κάτι που τους δυσκολεύει. Όσο πιο πολύ θα κατανοούν τη μαθησιακή διαδικασία που χρησιμοποιούν, τόσο πιο εύκολα θα αντιλαμβάνονται ποιες στρατηγικές μάθησης είναι αποτελεσματικές.
Ο Αμερικανός επιχειρηματίας της Apple, Steve Jobs, συνήθιζε να λέει «Σκεφτείτε καθαρά για να γίνει απλό», μια καθόλου τυχαία συμβουλή από κάποιον άνθρωπο που πέτυχε, διακρίθηκε και έφτασε στην κορυφή στον τομέα του!
Ελένη Σίγκου
Parentshelp.gr
Φιλοξενία: Το Χαμομηλάκι
Δεν είναι η δόξα. Η γνώση. Η μόρφωση. 
