Κ. Χατζόπουλος: Τα παιδιά (Το πέρασμα στην εφηβεία)

Η εικόνα είναι τροφή για την όραση

Ο ήχος είναι τροφή για την ακοή

Η ποίηση είναι τροφή για το πνεύμα

Αμπά

O Kωνσταντίνος  Χατζόπουλος (1868-1920) θεωρείται ο κύριος εισηγητής του συμβολισμού στην νεοελληνική ποίηση και πεζογραφία.

Τα παιδιά
Καὶ λέει πὼς εἶχαν ἔβγει τὰ παιδιά
καὶ στάθηκαν στὸ γύρισμα τοῦ δρόμου.
Εἶχαν ἂνθη τριγύρω τὰ κλαδιά
καὶ μαδοῦσαν στο γύρισμα τοῦ δρόμου·
καὶ πουλιά κελαδοῦσαν στὰ κλαδιά
καὶ χαρά ἦταν τὸ γύρισμα τοῦ δρόμου.
Καὶ στο ρεῖθρο κυλοῦσε τὸ νερό
καὶ κυλοῦσε το ρεῖθρο τὸν ἀφρό
σά να τίναζαν κλῶνοι τὸν ἀνθό
καὶ ἦταν τὸ φῶς, πού χύνονταν, ξανθό
καὶ κρεμοῦσε στὸ γύρισμα τοῦ δρόμου.

Καὶ ξανθά ἦταν ἀγόρια τὰ παιδιά
κι ἦταν σὰν ἂνθη ὀρθὰ στην ἀμμουδιά
καὶ κοιτάζαν στὸ γύρισμα τοῦ δρόμου,
κοιτάζαν πῶς γύρω στὸ νερό
κορασιές εἶχαν στήσει τὸ χορό—
Καὶ ξανθά εἶχαν μαλλιά κι οἱ κορασιές,
σὰν ἀέρινες εἶχαν φορεσιές,
καὶ τὰ χέρια τους ἔνευαν λευκά
καὶ τὰ μάτια τους ἔλαμπαν γλαυκά.
Καὶ οἱ κόρες κοιτοῦσαν τὰ παιδιά
καὶ γελοῦσαν·
καὶ εἶχαν ρόδα καὶ κρίνα στην ποδιά,
καὶ γελοῦσαν οἱ κόρες στὰ παιδιά
καὶ τραγουδοῦσαν.
Καὶ τὰ παιδιά ξεχάσανε τοὺς τρεῖς,
ποὺ στὸ δρόμο περάσανε νωρίς,
καὶ ξεχάσαν πώς ἔφτανε ἡ βραδιά,
καὶ στεκόνταν στὸ γύρισμα τοῦ δρόμου
καὶ κοιτάζαν τὶς κόρες στὸ νερό
πῶς τινάζαν τὰ κρίνα στὸν ἀφρό,
πῶς μαδοῦσαν τὰ ρόδα στὸ νερό·
καὶ κοιτάζαν στὸ θάμπωμα τὸ ωχρό
πῶς σκορποῦσαν οἱ κόρες στὸν ἀφρό
καὶ τὰ ρόδα στὸ γύρισμα τοῦ δρόμου—
Καὶ στεκόντανε τώρα τὰ παιδιά
καὶ κοιτάζαν στὸ γύρισμα τοῦ δρόμου,
σὰ ν’ ἀκούανε μόνο τὸ νερό, σὰ νὰ βλέπανε μόνο τὸν ἀφρό
καὶ τὸ βράδυ στὸ γύρισμα τοῦ δρόμου.

 ---------------------------------------

Τα κύρια χαρακτηριστικά του συμβολισμού

- Η ποίηση του συμβολισμού χαρακτηρίζεται από εσωτερικότητα, είναι ποίηση της ψυχικής διάθεσης και των συναισθημάτων. Τα αντικείμενα-πράγματα του εξωτερικού κόσμου, ιδιαίτερα τα στοιχεία της φύσης, γίνονται σύμβολα και αντιστοιχούν στις εσωτερικές, στις ψυχικές καταστάσεις και διαθέσεις του ποιητικού υποκειμένου.

- Χαρακτηρίζεται από υποβλητικότητα, θολή και ρευστή ατμόσφαιρα, από ασάφεια. Οι ιδέες και τα συναισθήματα δεν λέγονται καθαρά, αλλά υποβάλλονται μέσω εικόνων-συμβόλων, υπαινίσσονται.  Είναι ποίηση υπαινικτική που γοητεύει τη φαντασία.

Αγαπημένα θέματα και εκφραστικά μέσα των συμβολιστών:

Η απαισιοδοξία, η μελαγχολία και η θλίψη,  το ανεκπλήρωτο του έρωτα, η απώλεια και η νοσταλγία.

Εικόνες, παρομοιώσεις και μεταφορές από τις εποχές της φύσης, ιδιαίτερα το φθινόπωρο, τα λουλούδια, η ομίχλη, οι φεγγαρόφωτες βραδιές, η τρικυμισμένη θάλασσα, κ.ά.

- Χαρακτηρίζεται από μουσικότητα. Η συμβολιστική ποίηση στηρίζεται στην ηχητική μαγεία των λέξεων. Οι πρώτοι συμβολιστές ποιητές προτιμούν τις ολιγοσύλλαβες λέξεις και τους ολιγοσύλλαβους στίχους. Χρησιμοποιούν επαναλήψεις λέξεων ή φράσεων ή στίχων. Επαναλαμβανόμενα μουσικά μοτίβα.

- Βαθμιαία και σταδιακά οι συμβολιστές ποιητές απομακρύνονται από τη μορφή της παραδοσιακής ποίησης (μέτρο, στροφές με ίσο αριθμό στίχων, ισοσύλλαβο στίχο, ομοιοκαταληξία) και μεταβαίνουν προς τη νεωτερική ποίηση και το μοντερνισμό. Ο στίχος τους «απελευθερώνεται», γίνεται «απελευθερωμένος» και αργότερα «ελεύθερος.

Ο νεοελληνικός συμβολισμός

- Η πρώτη ομάδα Ελλήνων συμβολιστών ποιητών ανήκει στη Νέα Αθηναϊκή Σχολή και αντλεί από τη γενιά του 1880, του Κωστή Παλαμά. Ο ίδιος ο Κωστής Παλαμάς μεταβαίνει προς το συμβολισμό. Στην Ελλάδα ποιητικά έργα με εμφανή τα χαρακτηριστικά του συμβολισμού εμφανίζονται στη δεκαετία του 1890. Ένας από τους εισηγητές και θεμελιωτές του νεοελληνικού συμβολισμού θεωρείται ο Κωνσταντίνος Χατζόπουλος. Άλλοι ποιητές που πέρασαν στο συμβολισμό: Λ. Πορφύρας, Μ. Μαλακάσης, Ι. Γρυπάρης (ο οποίος έγραψε και παρνασικά ποιήματα), κλπ.

- Η δεύτερη ομάδα Ελλήνων συμβολιστών εμφανίζεται γύρω στη δεκαετία 1910-1920, ανήκει στην περίοδο του Μεσοπολέμου. Η ποίησή τους χαρακτηρίζεται από έντονη απαισιοδοξία, είναι ποίηση του αδιέξοδου και του ανικανοποίητου, της παρακμής.

 Κ. Γ. Καρυωτάκης, Κ. Ουράνης, P. Φιλύρας, Μ. Παπανικολάου, Τ. Άγρας, Ναπολέων Λαπαθιώτης, Μαρία Πολυδούρη, Τ. Κ. Παπατσώνης, κλπ.

piramatikoneiroland

Νικηφόρος Βρεττάκος - Παιδικός χορός

Να μείνει η παλάμη μας πάνω στη γη

σαν ένα χωράφι. Να ρθούν και να σπείρουνε

οι φτωχοί, να χτίσουν οι άστεγοι.

Τα παιδιά τους φορώντας λευκές αλλαξιές,

πιασμένα απ’ τα χέρια, να χορεύουν

την άνοιξη, σαν μια μυγδαλιά που αναδύθη

απ’ το χώμα μας.

Από τη συλλογή Η ΕΙΡΗΝΗ ΕΡΧΕΤΑΙ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ

Φιλοξενία: Το Χαμομηλάκι

«Φως πάλι Φως η ψυχή που μάχεται»

Επιλογές στίχων από την ποίηση του Ελύτη 

και μουσική Ευανθίας Ρεμπούτσικα.

 

• ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ ΤΑ ΠΑΘΗ: «Σε χώρα μακρινή και αναμάρτητη τώρα πορεύομαι.»
• ΕΚ ΤΟΥ ΠΛΗΣΙΟΝ: «Θαυμάσια που τρέχει ο ουρανός, αν κρίνεις απ' τα σύννεφα.»
• ΕΚ ΤΟΥ ΠΛΗΣΙΟΝ: «Όπως και να το κάνεις, ένα κομμάτι "πάντοτε" στον άνθρωπο θα υπάρχει.»
• ΕΚ ΤΟΥ ΠΛΗΣΙΟΝ: «Κανείς δεν μπορεί να φαντασθεί τι άσμα περιέχει ο θόρυβος προτού μεταφραστεί σε κατάλευκο ατίθασο άτι.»
• ΕΚ ΤΟΥ ΠΛΗΣΙΟΝ: «Ω δύσβατη, δύσβατη ζωή, από ποιό σοκάκι γίνεται κανείς να σε περάσει!»
• ΗΛΙΟΣ Ο ΠΡΩΤΟΣ: «Η κάθε γλώσσα να μιλεί την καλοσύνη της ημέρας // Ήμερα να χτυπάει στις φλέβες ο παλμός της γης.» 
  
• ΗΛΙΟΣ Ο ΠΡΩΤΟΣ: «Ο ουρανός μου είναι βαθύς κι ανάλλαχτος // Ό,τι αγαπώ γεννιέται αδιάκοπα //  Ό,τι αγαπώ βρίσκεται στην αρχή του πάντα.»  
  
• ΗΛΙΟΣ Ο ΠΡΩΤΟΣ: «Φεύγω με μια ματιά / Ματιά πλατιά όπου ο κόσμος ξαναγίνεται Όμορφος από την αρχή / στα μέτρα της καρδιάς.»
• ΜΑΡΙΑ ΝΕΦΕΛΗ: «Θεέ μου τι μπλε ξοδεύεις για να μη σε βλέπουμε!»  
  
• ΜΑΡΙΑ ΝΕΦΕΛΗ: «Ιδιώτευε μες στο Ανερυθρίαστο»
• Ο ΜΙΚΡΟΣ ΝΑΥΤΙΛΟΣ: «Από το ελάχιστο φτάνεις πιο σύντομα οπουδήποτε. Μόνο που ’ναι πιο δύσκολο .»  
• ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΙ, ΑΙΘΡΙΕΣ: «Φως πάλι φως η ψυχή που μάχεται.»
• ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΙ, ΑΙΘΡΙΕΣ: «Κι η αλήθεια η φούχτα του νερού Καθαρού πριν απ` τη δίψα Στο άπειρο.»   
• ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΙ, Η ΣΥΝΑΥΛΙΑ ΤΩΝ ΓΥΑΚΙΝΘΩΝ: «Πέντε χελιδόνια-πέντε λόγια που έχουν εσένα προορισμό.»
• ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΙ, ΠΑΡΑΘΥΡΑ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΠΕΜΠΤΗ ΕΠΟΧΗ: «Ξέρεις την κόμη που έγραψε τον άνεμο; // Τις ματιές που παραλληλίσανε το χρόνο; // Τη σιωπή που ένιωσε τον εαυτό της;»
• ΤΑ ΕΛΕΓΕΙΑ ΤΗΣ ΟΞΩΠΕΤΡΑΣ: «Λάμπει μέσα μου εκείνο που αγνοώ, μα ωστόσο λάμπει. Αχ ομορφιά κι αν δεν μου παραδόθηκες ολόκληρη ποτέ Κάτι κατάφερα να σου υποκλέψω. Λέω: κείνο το πράσινο κόρης οφθαλμού που πρωτο- Εισέρχεται στον Έρωτα και τ` άλλο το χρυσό, που όπου κι αν το τοποθετείς ιουλίζει.» 
  

από estamou