Όταν ένα παιδί προέρχεται από μια οικογένεια στην οποία υπάρχει ένας γονιός με κατάθλιψη σημαίνει ότι και το παιδί μεγαλώνοντας θα εμφανίσει κατάθλιψη; Ας ξεκινήσουμε ξεκαθαρίζοντας πως η κατάθλιψη έχει αρκετά χαρακτηριστικά εκ των οποίων ξεχωρίζω δύο: τη μειωμένη διάθεση και τις ενοχές.
Η μειωμένη διάθεση και η ελλιπής κινητοποίηση του καταθλιπτικού χαρακτηρίζει την καθημερινότητα του. Ένας καταθλιπτικός περιγράφει τα πάντα μέσα από το πρίσμα μιας έντονης απαισιοδοξίας και δυσκολεύεται να εξηγήσει αυτό που νιώθει καθώς δεν ξέρει σε τι ακριβώς οφείλεται.
Αυτό μάλιστα είναι και η βασική διαφορά μεταξύ θλίψης και κατάθλιψης.
Στη θλίψη έχουμε ένα συγκεκριμένο γεγονός (π.χ. ένα θάνατο) που πυροδοτεί μια σειρά αρνητικών σκέψεων και συναισθημάτων γύρω από αυτό και τον αντίκτυπο που έχει στη ζωή μας ενώ στην κατάθλιψη αδυνατούμε να εξηγήσουμε τι μας συμβαίνει με συνέπεια να νιώθουμε όπως νιώθουμε.
Το μόνο που μπορούμε να πούμε είναι ότι πρόκειται για κάτι που δεν ελέγχουμε και μας αφήνει με την αίσθηση του μη αναστρέψιμου.
Το δεύτερο χαρακτηριστικό της κατάθλιψης είναι οι ενοχές που έχει ο καταθλιπτικός και ο τρόπος με τον οποίο σκέφτεται και επεξεργάζεται λάθη ή αποτυχίες του παρελθόντος αλλά και του παρόντος. Νιώθει ένοχος για οτιδήποτε συμβαίνει και πιστεύει συχνά ότι είναι βάρος για τους άλλους.
Όταν ένα παιδί μεγαλώνει σε ένα τέτοιο περιβάλλον επηρεάζεται δίχως αμφιβολία η ψυχική του υγεία και η προσωπική του εξέλιξη.
Έχουν γίνει πολλές μελέτες προκειμένου να διαπιστωθεί αν η κληρονομικότητα παίζει ρόλο στην εμφάνιση κατάθλιψης και είναι πολλοί οι επιστήμονες που υποστηρίζουν πως όταν ο ένας γονιός εμφανίζει διαταραχή διάθεσης τότε το παιδί έχει πιθανότητες 10%-25% να εμφανίσει και αυτό.
Εάν νοσούν και οι δύο γονείς τότε οι πιθανότητες αυτές διπλασιάζονται και όσο περισσότερο αυξάνεται ο αριθμός των συγγενών με διαγνωσμένη κατάθλιψη, τόσο περισσότερο αυξάνεται η πιθανότητα εμφάνισης κατάθλιψης.
Είναι σίγουρο ότι, όταν το παιδί εκτίθεται καθημερινώς στις αντιλήψεις, τις συναισθηματικές αντιδράσεις και τις συμπεριφορές ενός καταθλιπτικού γονιού, διαμορφώνει ως ένα βαθμό έναν αντίστοιχο τρόπο σκέψης και δράσης.
Όταν μάλιστα ο γονιός που νοσεί είναι η μητέρα, τότε η επιρροή αυτή μεγαλώνει καθώς η πρωταρχική φιγούρα στη ζωή ενός ανθρώπου δείχνει να είναι συναισθηματικά μη διαθέσιμη.
Άλλωστε η Mary Ainsworth μίλησε για τον αποδιοργανωμένο τύπο προσκόλλησης όταν η μητέρα έχει, μεταξύ άλλων προβλημάτων, ψυχιατρική νόσο. Σύμφωνα με την ίδια το παιδί μιας καταθλιπτικής μητέρας μεγαλώνει με σοβαρά συναισθηματικά ελλείμματα και θα υπάρξουν φορές που θα νιώσει αβοήθητο και μόνο.
Στην καλύτερη περίπτωση θα στραφεί σε ένα άλλο πρόσωπο (π.χ. πατέρα, παππού, γιαγιά) για να αναπληρώσει αυτό το κενό της συναισθηματικής φροντίδας. Σε πολλές περιπτώσεις στενοί συγγενείς αναλαμβάνουν τη φροντίδα του κατά τη διάρκεια της νοσηλείας της μητέρας του ή μαθαίνει το ίδιο να μην αναστατώνει ψυχικά τη μητέρα του που είναι ιδιαιτέρως εύθραυστη.
Ας μην ξεχνάμε, όμως, πως υπάρχουν και εκείνα τα παιδιά που θα επιλέξουν να γίνουν πιο αισιόδοξα και δυναμικά από φόβο μήπως "καταλήξουν" να νιώθουν και να συμπεριφέρονται όπως ο καταθλιπτικός γονιός τους.
Τέλος ας μην αγνοούμε τη σημασία των γεγονότων που μεσολαβούν στη ζωή κάθε ανθρώπου και την προνοσηρή προσωπικότητα που προδιαθέτει στην εμφάνιση ενός ή περισσοτέρων καταθλιπτικών επεισοδίων.
