Κακόβουλα άτομα: Πώς να προετοιμάσετε τα παιδιά σας (από 3 ετών)

Υπάρχουν δυστυχώς κάποιες φορές στις οποίες υπάρχει περίπτωση να υπάρχει συνάντηση ενός παιδιού με έναν κακόβουλο ενήλικα.

Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς για να προετοιμάσουν το παιδί τους έτσι, ώστε εκείνο να μπορέσει να κατανοήσει και να αντιδράσει τον πιθανό κίνδυνο στον οποίο αυτό βρίσκεται;

Η υπεράσπιση των συμφερόντων του απέναντι σε πράξεις άλλων ανθρώπων - παιδιών ή ενηλίκων είναι μία δεξιότητα που μπορεί ένα παιδί να μάθει με την βοήθεια των γονέων του.
Όσο περισσότερο οικειοποιείται ένα παιδί αυτή την δεξιότητα σε μικρή ηλικία (π.χ. από 3 ετών) τόσο μεγαλύτερες είναι και οι πιθανότητες να έχει αυτοπεποίθηση στο να αντιδράσει αργότερα σε κάποια άλλη ανεπιθύμητη κατάσταση.

Συμβουλές που μπορείτε να εφαρμόσετε σε παιδιά από 3 ετών:

Σωματική επαφή:
Η αγκαλιά είναι μία από τις πιο σημαντικές μορφές σωματικής επαφής που έχει ένα παιδί με άλλα άτομα ή παιδιά.
Είναι σημαντικό το παιδί να αισθάνεται την ελευθερία του να δεχτεί ή να μη δεχτεί την αγκαλιά κάποιου, είτε αυτός είναι μέλος της οικογένειας είτε άγνωστος είτε είναι ένα παιδί.
Ένα παιδί που οι γονείς θα του μάθουν να αγκαλιάζει όλους (ενήλικες ή παιδιά) έτσι ώστε να είναι ευγενικό, δεν θα μάθει να ακούει το ένστικτό του για το πότε θέλει να το αγκαλιάζουν και πότε όχι.
Έτσι εάν κάποιος αργότερα του ζητήσει να το αγκαλιάσει, ακόμα και αν το ένστικτό του του λέει όχι, ίσως πει ναι έτσι ώστε να είναι ευγενικό. Για αυτό το λόγο είναι σημαντικό να μην πιέζονται τα παιδιά να αγκαλιάζουν κάποιον, εάν εκείνα δεν το θέλουν ή είναι διστακτικά.

Υπακοή, υποχωρητικότητα, συμμόρφωση με κανόνες:
Ένα παιδί που θα μάθει να υπακούει τυφλά κανόνες που του δίνονται, δεν αντιστέκεται ποτέ, δεν λέει ποτέ όχι ή δεν αισθάνεται την ελευθερία να πει όχι – θα δυσκολευτεί περισσότερο αργότερα στο να αντιδράσει όταν χρειαστεί να παρακούσει κανόνες που πιθανώς θα του δοθούν από κακόβουλα άτομα ή παιδιά.

Υπάρχει ανάγκη λοιπόν το «όχι» ενός παιδιού να είναι αποδεκτό από τους γονείς και οι εντολές που δίνονται σε αυτό να περιέχουν κάποια εναλλακτική πρόταση την οποία αυτό μπορεί να επιλέξει.

Έτσι ένα παιδί θα γνωρίζει ότι μπορεί να πει «όχι».

Φόβος 

Ένα παιδί του οποίου ο φόβος μειώνεται από το περιβάλλον του με σχόλια όπως «μη φοβάσαι, γιατί φοβάσαι, δεν υπάρχει λόγος, δεν είναι τίποτα» μαθαίνει να καταπιέζει τον φόβο του.

Έτσι όταν βρεθεί σε μία κατάσταση που θα του προκαλέσει φόβο, αντί να τον αντιμετωπίσει, θα τον καταπιέσει και δεν θα αντιδράσει καθόλου.

Υπάρχει ανάγκη λοιπόν όταν ένα παιδί φοβάται, να το βοηθάμε να αντιμετωπίζει αυτό το φόβο ακόμα και με συμβολικό παιχνίδι. Αν πει: 

«Φοβάμαι ένα δράκο είναι εκεί πίσω από το μαξιλάρι!!!»

«Που εκεί; ναι! τον είδα! λοιπόν κάτσε να βγάλουμε τα μαγικά μας ραβδιά και να τον διώξουμε!! άκατα μάκατα σούκουτου μπέ άμπε φάμπε βγέ -και θα τον διατάξουμε και να φύγει- πες το μαζί μου! άμπε ...φάμπε.... Δράκε φύγε ! Δεν θέλω να μείνεις εδώ!»

Επίσης είναι σημαντικό όταν φοβάται κάποια δραστηριότητα να μην υπάρχει πίεση να συμμετάσχει ή εάν φοβάται κάποιον άνθρωπο να μην υπάρχει πίεση να τον συμπαθήσει (φυσικά είναι καλό να υπάρχει κάποια συζήτηση για το θέμα έτσι ώστε να διερευνηθεί για το αν ο φόβος είναι μεγάλος ή μικρός και για το αν ξεπερνιέται με κάποια αλλαγή πρακτική - λιγότερα παιδιά, λιγότερος θόρυβος, λίγο πιο μακριά κτλ).

Δεν μου αρέσει:
Ένα παιδί που δεν ερωτάται από τους γονείς του τι του αρέσει και δεν έχει την δυνατότητα επιλογής ανάμεσα σε δύο π.χ. πράγματα (πχ «θέλεις να φας μπρόκολο ή καρότο;» «θέλεις να φορέσεις κόκκινο ή μπλε μπλουζάκι») δεν θα συνηθίσει να ρωτάει και τον εαυτό του αν κάτι του αρέσει.

Εάν ένα παιδί γνωρίζει τί του αρέσει και τί όχι, τότε θα μπορέσει να προχωρήσει σε ένα ναι ή ένα όχι αργότερα.

Υπάρχει λοιπόν η ανάγκη οι γονείς να λαμβάνουν υπόψη τους με ερωτήσεις και επιλογές, τις προτιμήσεις του παιδιού τους και να τις υποστηρίζουν. 
Εργαλεία που τα παιδιά μπορούν να χρησιμοποιήσουν για να βοηθήσουν τον εαυτό τους

Φωνή:
Η φωνή είναι ένα εργαλείο που μπορεί να φοβίσει/τρομάξει ένα παιδί ή έναν ενήλικα και πιθανώς να τον κάνει να ξανασκεφτεί αυτό που επιχειρεί να κάνει. Μία πάρα πολύ συχνή κατάσταση που πολλά παιδιά κάποια στιγμή αντιμετωπίζουν (είτε στον παιδικό σταθμό είτε στην παιδική χαρά):
Ένα παιδί 3 ετών δέχεται επίθεση από κάποιο άλλο που θέλει να του πάρει το παιχνίδι και παρ όλες τις λεκτικές παροτρύνσεις («όχι, σταμάτα δεν μου αρέσει») το παιδί αυτό δεν σταματάει το τράβηγμα ή το σπρώξιμο ή το χτύπημα.

Ο γονέας μπορεί να δείξει στο παιδί του πως εκείνο μπορεί να σταματήσει κάποιον με την φωνή του, με ένα παιχνίδι σαν και αυτό:

Μπορείτε να πείτε: «η φωνή μας είναι πολύ δυνατή» «Πάμε (κάπου που να μην ενοχλούν οι δυνατές φωνές) να δούμε πόσο δυνατή είναι;»
«Να φωνάξω με όλη μου τη δύναμη; Ή θέλεις εσύ να φωνάξεις πρώτα;»
«Διάλεξε τι λέξη θα πούμε ή δείξε την με το δάχτυλό σου (πχ ασανσέρ)»
Πείτε και την λέξη «σταμάτα», «όχι, δεν μου αρέσει»
Κάντε διαγωνισμό ποιος θα την πει πιο γλυκά και μετά πιο θυμωμένα, πιο δυνατά και πιο σιγά, όπως και ποιος θα τρομάξει ποιόν.
Μην διστάσετε να υπερβάλλετε στις εκφράσεις σας. Ο στόχος είναι το παιδί σας να νιώσει την δύναμη της φωνής του.

Δύναμη:
Μιλήστε στο παιδί σας για τους μύες του σώματος και πως αυτοί λειτουργούν και μας δίνουν την δύναμή μας.
Όταν θέλουν να σταματήσουν κάποιον και παρ όλες τις παροτρύνσεις και φωνές εκείνος δεν σταματάει – τότε μπορούν να χρησιμοποιήσουν την δύναμή τους για να να τον απομακρύνουν.
Δείξτε στο παιδί σας πως μπορεί να τεντώσει το χέρι του με δύναμη προς τα εμπρός για να απομακρύνει ένα άλλο παιδί.
Κάντε ότι είσαστε εσείς το παιδί και πείτε του να προσπαθήσει να σας σπρώξει - έτσι ώστε να δει πόση δύναμη έχει.

Ενημέρωση:
Ένα παιδί που δεν γνωρίζει ότι ένας άνθρωπος μπορεί να είναι κακόβουλος, μπορεί να μην σκεφτεί να αρνηθεί σε κάποια παρότρυνση - ειδικά αν αυτή αρχικά φαίνεται αθώα.

Ενημερώστε το για το ότι:
Υπάρχουν άνθρωποι (λίγοι ευτυχώς) που μπορεί να είναι κακόβουλοι.
Εάν του ζητήσει κάποιος κάτι που εκείνο δεν θέλει να κάνει ή του φαίνεται λάθος, ότι έχει το δικαίωμα να αρνηθεί.

Για τον λόγο του ότι αυτοί δεν είναι πάντα άνθρωποι που είναι άγνωστοι, μην αναφέρετε την λέξη «ξένος», «άγνωστος» - παραπέμπει στο ότι δεν κινδυνεύει ποτέ από κάποιον τον οποίον γνωρίζει ή μπορεί να έχει δει μια δυο φορές στη γειτονιά. 

Είναι αποδεδειγμένο στατιστικά ότι παιδιά τα οποία δεν είναι ενημερωμένα για τον ενδεχόμενο κίνδυνο από άλλους ενήλικες, είναι τα συχνότερα θύματα κακόβουλων ατόμων.

Μ. Στυλιανάκη

πρόεδρος/διευθύνων σύμβουλος
Ελληνική Εταιρεία Ενημέρωσης Γονέων
Αστική μη Κερδοσκοπική Εταιρεία 
www.parents.gr

Πηγές: The Child Protection Handbook

Διαβάστε επίσης και το άρθρο «Κακόβουλα άτομα - προστατέψτε τα παιδιά σας (απο 6 ετών)»

Οι Γονείς μπορούν να διδάξουν τις Αξίες στα Παιδιά τους, μόνο αν οι ίδιοι τις εφαρμόζουν.

«Ελπίζω αυτό να σε μάθει να μην χτυπάς τον μικρό σου αδερφό!»

Οι γονείς, όπως και πολλοί άλλοι ενήλικες με τους οποίους έρχονται σε επαφή τα παιδιά, καθώς μεγαλώνουν, γίνονται πρότυπα για τα παιδιά.

Οι γονείς λειτουργούν συνεχώς ως πρότυπα, δείχνοντας με τις πράξεις τους, περισσότερο από ότι με τα λόγια τους, τι εκτιμούν ή τι πιστεύουν.

Σύμφωνα με τον Thomas Gordon, oι γονείς μπορούν να διδάξουν αξίες στα παιδιά τους, εφαρμόζοντάς τες στη ζωή τους.

Αν οι γονείς θέλουν να εκτιμούν τα παιδιά τους την εντιμότητα, πρέπει να επιδεικνύουν την δική τους εντιμότητα.

Αν θέλουν να γίνουν τα παιδιά τους γενναιόδωρα, πρέπει οι ίδιοι να συμπεριφέρονται γενναιόδωρα. Αυτός είναι ο καλύτερος και ίσως ο μόνος τρόπος για τους γονείς να «διδάξουν» αξίες στα παιδιά τους.

Το «Κάνε ό,τι σου λέω, όχι ότι κάνω» δεν είναι αποτελεσματικός τρόπος ούτε έχει μεγάλη πιθανότητα αλλαγής ή επηρεασμού ενός παιδιού. Το «Κάνε ό,τι κάνω», όμως, έχει μεγάλη πιθανότητα αλλαγής ή επίδρασης σε ένα παιδί.

Οι γονείς που θέλουν να γίνουν τα παιδιά τους ειλικρινή άτομα δεν επιτυγχάνουν τον σκοπό τους, αν για παράδειγμα, σε μια πρόσκληση που δέχονται τηλεφωνικά, προσποιούνται μπροστά στα παιδιά λέγοντας: «Ω, θα θέλαμε πολύ να έρθουμε, όμως, περιμένουμε επισκέπτες από το εξωτερικό».

Ή αν ο πατέρας καμαρώνει στο τραπέζι για την ικανότητά του να φουσκώνει τις αφορολόγητες δαπάνες του.

Ή αν η μητέρα προειδοποιεί την κόρη της: «Ας μην πούμε τίποτα στον μπαμπά για το πόσα πλήρωσα για το καινούργιο dvd player».

Ή αν και οι δυο γονείς δεν λένε στα παιδιά τους όλη την αλήθεια για την ζωή, το σεξ, τη θρησκεία.

Οι γονείς που θέλουν να εκτιμούν τα παιδιά τους την έλλειψη βίας στις ανθρώπινες σχέσεις θα φαίνονται υποκριτές εάν χρησιμοποιούν σωματική βία για να «επιβάλλουν πειθαρχία».

Θυμάμαι ένα δηκτικό σκίτσο που παρουσίαζε έναν πατέρα, ο οποίος είχε βάλει τον γιο του στα γόνατά του και τον ξυλοκοπούσε στον πισινό φωνάζοντας:
«Ελπίζω αυτό να σε μάθει να μην χτυπάς τον μικρό σου αδερφό!»
Οι γονείς διδάσκουν αξίες στα παιδιά τους, όταν ζουν την ζωή τους σύμφωνα με αυτές. Όχι όταν πιέζουν τα παιδιά να ζουν σύμφωνα με ορισμένους κανόνες.

Πιστεύω ακράδαντα ότι μία απ’τις κύριες αιτίες που διαμαρτύρονται οι έφηβοι σήμερα κι απορρίπτουν πολλές απ’τις αξίες της κοινωνίας είναι ότι αντιλαμβάνονται πως οι ενήλικες με ποικίλους τρόπους δεν εφαρμόζουν αυτά που κηρύττουν.
Ναι, οι γονείς μπορούν να διδάξουν τις αξίες στα παιδιά τους, αν τις εφαρμόζουν.

Όμως, πόσοι γονείς το κάνουν αυτό;

Διδάξτε τις αξίες σας.
Μπορείτε να το κάνετε μόνο με το παράδειγμά σας.
Όχι με λεκτικά επιχειρήματα ή με την άσκηση της γονεϊκής εξουσίας.
Διδάξτε οτιδήποτε εκτιμάτε εσείς ο ίδιος, όντας όμως ένα πρόσωπο που εφαρμόζει τις αξίες του.

Αυτό που απασχολεί τους γονείς είναι ότι τα παιδιά τους ίσως να μην πειστούν για τις αξίες τους. Αυτό είναι γεγονός, ίσως να μην πειστούν.
Ίσως κάποιες αξίες των γονέων να μην τους αρέσουν.
Ή μπορεί να διακρίνουν σωστά ότι κάποιες αξίες που έχουν φέρνουν αποτελέσματα που δεν αρέσουν στα παιδιά. Όπως στην περίπτωση κάποιων σημερινών νέων που απορρίπτουν τις εξοντωτικού ρυθμού και υψηλού στρες δουλειές των γονέων τους. Αυτό συμβαίνει γιατί τις βλέπουν σαν «αξίες» που προκαλούν καρδιοπάθειες και επαγγελματική εξουθένωση (burnout).

Όταν οι γονείς φοβούνται ότι οι νέοι μπορεί να μην ακολουθήσουν τις αξίες τους, επιστρέφουν στην εκλογίκευση. Υποστηρίζουν ότι δικαιολογούνται.
Ότι μπορούν να κάνουν χρήση της εξουσίας τους για να επιβάλουν τις αξίες στα παιδιά τους.

Η πρόταση: 

«Είναι πολύ μικρά για να κρίνουν μόνα τους», είναι η πιο συχνή δικαιολογία για την επιβολή αξιών στα παιδιά.

Είναι ποτέ δυνατόν να επιβάλει κανείς αξίες σε κάποιο άλλο υγιές άτομο με την χρήση δύναμης και εξουσίας;
Το πιο πιθανό είναι ότι αυτό το άτομο, θ’αντιδράσει ακόμη πιο σθεναρά σε μια τέτοια επιβολή.
Θ’αντιδράσει ακόμα πιο επίμονα υποστηρίζοντας τις πεποιθήσεις και τις αξίες του.

Η δύναμη και η εξουσία μπορούν να ελέγξουν τις πράξεις των άλλων. Σπάνια, όμως, ελέγχουν τις σκέψεις τους, τις ιδέες τους, τις πεποιθήσεις τους.
psychologos-mariakoraka
Το Χαμομηλάκι