Παγκόσμια Ημέρα κατά των βασανιστηρίων - 26 Ιουνίου

Η συστηματική κακοποίηση των παιδιών ως βασανιστήριο

Εδώ και αρκετά χρόνια ζούσε ένα μικρό αγοράκι από πολύ εύπορη οικογένεια, εδώ στην Ελλάδα. Δυστυχώς όμως ήταν ανεπιθύμητος στους γονείς του. Έτσι αυτοί τον πήραν και πήγαν να τον αφήσουν σε μια ερημιά για να πεθάνει. Επειδή όμως ήθελαν να σιγουρευτούν ότι δεν θα πάει να βρει κανέναν που να τον σώσει, κάρφωσαν το πόδι του στη γη μ' ένα παλούκι. Πέρασε όμως κάποιος και τον έσωσε. Οι άνθρωποι τον ονόμασαν Πρησμενοπόδαρο, μιας και φαίνεται πως το πόδι του πήρε πολύ καιρό να γιάνει. Στη γλώσσα τους πρησμενοπόδαρος λεγόταν Οιδίπους. Η τραγικές συνέπειες της κακοποίησης του παιδιού καταγράφονται από εκεί και πέρα στο μύθο.

Μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι η συστηματική κακοποίηση των παιδιών ίσως το πιο σημαντικό παράδειγμα βασανιστηρίου. Είναι βασανιστήριο γιατί είναι συνειδητή επιβολή οδύνης πάνω σ' έναν άνθρωπο σε βάθος χρόνου - συνήθως με σκοπούς πολύ παρόμοιους με τ' άλλα βασανιστήρια : να τιμωρείται, να σιωπά, να λέει και να κάνει αυτό που του επιβάλλουν, να συνθλίβεται πνευματικά, να δίνει διέξοδο σ' ενορμήσεις κυριαρχίας,  καταστροφής (ή και χειρότερα) των βασανιστών του. Υπάρχουν φυσικά σημαντικές διαφορές με τ' άλλα βασανιστήρια. Πρώτη και κύρια ότι τα παιδιά μεγαλώνοντας διαμορφώνουν τον χαρακτήρα τους και επηρεάζονται έτσι πιό άσχημα, πιό βαθειά.
Δεύτερη, ανάμεσα σε πολλές άλλες, ότι σοβαρή κακομεταχείρηση για ένα παιδί είναι και η έλλειψη φροντίδας γι αυτό, πράξη που δεν εντάσσεται συνήθως στην συνειδητή επιβολή οδύνης. Σε πολλές περιπτώσεις σεξουαλικού ιδίως βασανισμού παιδιών ο δράστης φαίνεται να μην έχει επίγνωση του πόνου που προκαλεί . Πρέπει όμως να ειπωθεί πάνω σ' αυτό ότι η εθελοτυφλία, η άρνηση της συναισθηματικής πραγματικότητας όσο και η απόκρυψη απ' την κοινωνία χαρακτηρίζουν πολλά βασανιστήρια.

Οι πιο συχνές μορφές του προβλήματος είναι ο σωματικός βασανισμός (ξυλοδαρμοί, εγκαύματα, σπασμένα μέλη) και ο συναισθηματικός βασανισμός (άκρα λεκτική επιθετικότητα, απόρριψη, στέρηση προσοχής και εκδηλώσεων στοργής, απειλές και πράξεις εγκατάλειψης κ.α.). Σεξουαλική κακοποίηση ανηλίκου είναι η ανάμιξή του σε σεξουαλικές πράξεις που δεν τις κατανοεί καλά, στις οποίες δεν μπορεί να συναινέσει και οι οποίες παραβιάζουν τους κανόνες κοινωνικής συμπεριφοράς και τους ρόλους μέσα στην οικογένεια.

Οι ψυχολογικές επιπτώσεις του βασανισμού των παιδιών έχουν μελετηθεί πολύ εκτεταμένα. Στον συναισθηματικό τομέα αυτά τα παιδιά δείχνουν πολλά αρνητικά συναισθήματα. Χαρακτηρίζονται από υπερδιέγερση και υπεραγρύπνιση. Παθολογικές συναισθηματικές καταστάσεις συμπεριλαμβάνουν κατάθλιψη, οργή και αποδιοργανωμένο παιχνίδι, ξαφνικές συναισθηματικές μεταπτώσεις κ.α.  Τα κακοποιημένα παιδιά αυτά έχουν πολύ κακή εικόνα για τον ίδιο τους τον εαυτό και δυσκολεύονται να εκφράσουν τι νιώθουν - ιδίως τ' αρνητικά τους συναισθήματα. Παίζουν λιγότερο και το παιχνίδι τους είναι πιο  μονότονο απ' των άλλων παιδιών. Καταλαβαίνουν λιγότερο τα συναισθήματα των άλλων, περιμένουν το χειρότερο απ' τους άλλους, τους εμπιστεύονται λιγότερο και δυσκολεύονται να δημιουργήσουν και να διατηρήσουν φιλίες. Με τους συνομήλικούς τους τα κακοποιημένα παιδιά έχουν μειωμένες κοινωνικές δεξιότητες και εμφανίζουν αδικαιολόγητη επιθετικότητα σε φιλικές προσεγγίσεις των άλλων. Συχνά εμφανίζουν συνδυασμό επιθετικότητας και απόσυρσης από  τους άλλους, συμπεριφορά που οδηγεί τα άλλα παιδιά να τ' αποφεύγουν και να τ' απορρίπτουν.
Τόσο η σωματική όσο και η σεξουαλική κακοποίηση συχνά οδηγούν σε μετατραυματικές διαταραχές, όχι και τόσο διαφορετικές απ' των βασανισμένων ενηλίκων. Η σεξουαλική κακοποίηση οδηγεί σε βαθύτατη διατάραξη της ποιότητας των διαπροσωπικών σχέσεων του παιδιού και αργότερα του ενήλικα. Πολλά όμως κακοποιημένα παιδιά, ιδίως αγόρια, αναπτύσσουν βίαιους, οξύθυμους, αντικοινωνικούς χαρακτήρες. Περίπου το ένα τρίτο βασανισμένων αγοριών η κοριτσιών κακοποιούν κι αυτά τα παιδιά τους ως ενήλικες.

Η ψυχαναλύτρια Μπέατρις Πατσαλίδη, που δούλεψε με ασθενείς που βασανίστηκαν, συνοψίζει :  «μετά τα βασανιστήρια, η πίστη των επιζώντων στην βασική αγαθότητα του ανθρώπου έχει υπονομευτεί, η αίσθησή τους ότι ο κόσμος τους είναι ασφαλής έχει καταστραφεί, η εμπιστοσύνη τους έχει προδοθεί. Φορές φορές λένε ότι το συνηθισμένο τους ανθρώπινο σχήμα - αυτό που λέγεται η ταυτότητά τους - έχει παραμορφωθεί, έχει γίνει κάποιος  άλλος, ξένος και παράξενος, κάποιος που ούτε αναγνωρίζουν ούτε μπορούν να εμπιστευτούν. Ένας επιζών περιέγραψε : “Ο καθρέφτης μου, εκεί όπου έβλεπα τον εαυτό μου, έσπασε. Τώρα ζω χωρίς ψυχή. Όχι, δεν ζω, ο εαυτός μου πέθανε. Συνεχίζω, προσπαθώ να βρω  τα κομμάτια, να τα συναρμολογήσω. Δεν ξέρω αν  θα με ξαναβρώ ποτέ.

http://eireni.gn.apc.org/TORTURE.HTM