Περί αδικίας

Εἰ δ’ ἀναγκαῖον εἲη ἀδικεῖν ἢ ἀδικεῖσθαι, ἑλοίμην ἂν μᾶλλον ἀδικεῖσθαι ἢ ἀδικεῖν

Αν βρεθώ στην ανάγκη να επιλέξω μεταξύ του να αδικήσω ή να αδικηθώ θα προτιμούσα να αδικηθώ

(Πλάτωνος, Γοργίας, 469γ)

Σε κάποια στιγμή της ζωής όλοι μας βρισκόμαστε μπροστά στο δίλημμα αυτό.

Πολλοί στήνουν παγίδες, πλεκτάνες εναντίον μας προκειμένου να μας αφαιρέσουν αυτά που δικαιούμαστε.

Τότε στην κρίσιμη στιγμή, από ένστικτο, επιδιώκουμε να αποφύγουμε τη σε βάρος μας αδικία ή από ένστικτο οδηγούμαστε σε θεμιτή άμυνα και σωστά πράττουμε.

Σωστά, αν είναι ισχυροί οι αδικούντες. Τότε υφιστάμεθα την πίκρα και τα συνεπακόλουθα των αδίκων ενεργειών τους.

Το θετικό, το πολύτιμο κρατούμενο για τον αδικούμενο, όταν έχει παιδεία και μπορεί να βλέπει φιλοσοφημένα της ζωής τα αντίξοα, είναι η αγαθή συνείδηση.

Η δικαιολογημένη πίκρα του, σε καμιά περίπτωση δεν του στερεί τον ύπνο του δικαίου. Ελαφριά είναι η καρδιά του.

«Πάλεψα, σκέφτεται, «με πολέμησαν, με αδίκησαν, η δική μου συνείδηση είναι ήσυχη».

Ένας τέτοιος Άνθρωπος, με τέτοιο πνευματικό οπλοστάσιο, ούτε την ανταπόδοση της αδικίας θα σκεφτεί, ούτε, βέβαια, θα σχεδιάσει, θα σκαρφιστεί δόλιους τρόπους, προκειμένου να πάρει το δίκιο άλλων.

«Ας αδικηθώ», θα φωνάξει, «δεν πρόκειται να αδικήσω σκόπιμα κανέναν, ας αδικηθώ, μικρό το κακό μπροστά στον ταραγμένο ύπνο του δόλιου».

Αλλά, ας υποθέσουμε ότι δεν με αδικεί κάποιος ισχυρός. Απλά μια επιλογή μου, μια απόφαση προς το συμφέρον μου, ενδεχομένως να αδικεί να αδικεί κάποιον άλλον.

Έχω προσόντα, ο άλλος έχει περισσότερα, και το γνωρίζω, αν διεκδικήσω θέση που ανήκει σ' αυτόν, αδικώ.

Πιστεύω ότι πρέπει να διεκδικούμε, με τις επιλογές μου δεν αδικώ πάντα; αλλά αν αντιληφθούμε ότι αδικήσαμε κάποιον που έχει ανάγκη, πρέπει να επανορθώσω. Τότε θα πρέπει ίσως να αδικήσω τον εαυτό μου έναντι του άλλου.

Λεπτά ζητήματα αυτά, λεπτότατα, αλλά αν θέλω να είμαι σωστός, επιλέγω να «ρίξω» εμένα, παρά να αδικήσω. Γιατί, όμως να το κάνω αυτό; Μα για να μπορώ να είμαι ήσυχος, να έχω γαλήνη.

Όταν έχουμε διάθεση να αδικήσουμε, σκόπιμα υποτιμάμε τον άλλον, μέσα μας εννοώ, για να χρυσώσουμε το χάπι και πολλές φορές βγαίνουμε και επιτιθέμενοι στην περίπτωση αυτή, νομίζω ότι πρόκειται για κατάφωρη αδικία.

Αν έχω ένα παγωτό σοκολάτα, ξέρετε, αυτό σε μεγάλο μπολ, με 2-3 μπάλες σοκολάτας και από πάνω σιρόπι σοκολάτας πιο σκουρόχρωμης, περιχυμένο, και το έχω μπροστά μου, και μ’ ένα μακρύ κουταλάκι πιέζω τις άκρες του για να λιώσει και ετοιμάζω τον ουρανίσκο μου να γευτεί την πανδαισία, … και ένα άλλο παιδάκι δεν έχει φάει ποτέ και δεν του δίνω τότε κάνω αδικία.

Άμα έχω πολλά και οι άλλοι δεν έχουν τότε δεν αδικώ αυτούς που δεν έχουν;

Αδικίες, μάλιστα αδικίες, προδοσίες απέναντι σε μας και σε όλους όσους εκμεταλλευτήκαμε για να αποκτήσουμε τα πολλά.

Άμα πάρω από κάποιον κάτι, άμα αρπάξω κάτι, άμα κλέψω αλλά ακόμη και αν δεν δώσω σε κάποιον που δεν έχει τότε κάνω αδικία.

Τι θα τον κάνω όλη αυτή την αλόγιστη συσσώρευση πλούτου, τι θα κάνω μ’ αυτή την εμμονή να μαζεύω να μαζεύω να μαζεύω; Σκόνη στο άνεμο είναι όλα. Όλα εξαφανίζονται όλα.

Μόνο ένα πράγμα μένει, ένα, ακούστε άνθρωποι, μόνο η αγάπη μένει. Τ’ άλλα όλα σκόνη στον άνεμο, όπως εμείς που δεν αγαπήσαμε, που δεν μετείχαμε στον αληθινό πλούτο.

Από αγάπη γεννηθήκαμε και αν δεν δώσουμε αγάπη, δυστυχείς θα καταλήξουμε

Εμείς να μη ξέρουμε που να βάλουμε τόσα πράγματα και οι άλλοι να είναι στους δρόμους. Ποτέ να μη λέμε καλά να πάθουν και είναι στον δρόμο. Κανείς δεν ξέρει γιατί βρέθηκε στους δρόμους. Μη κρίνετε τους άλλους, κι αυτό αδικία είναι.

ΔΙΚΑΙΟΣ Ο ΜΗ ΘΕΛΩΝ ΑΔΙΚΕΙΝ, ΟΧΙ Ο ΜΗ ΔΥΝΑΜΕΝΟΣ.

ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΦΕΣΙΝ ΑΦΟΡΜΑΤΑΙ Η ΑΔΙΚΙΑ. Αδικώ όταν έχω διάθεση να αδικήσω. Αδικώ όταν επιθυμώ να αδικήσω.

Και πάνω απ’ όλα: ΟΣΤΙΣ ΑΔΙΚΗΣΕΙ ΠΑΙΔΙΟΝ, ΕΝΟΧΟΣ ΕΝ ΤΗ ΗΜΕΡΑ ΤΗΣ ΚΡΙΣΕΩΣ. Ένοχος τότε, ένοχος και τώρα. Αυτός ο πωρωμένος που αδίκησε παιδί.

Διότι όπως λέγει ο Σωκράτης: «Όλα δηλ. είναι φανερά εις την ψυχήν, όταν απογυμνωθή από το σώμα, και οι φυσικοί χαρακτήρες της και αι ιδιότητες που απέκτησεν ο άνθρωπος εν τη ενασκήσει πάσης ενεργείας. Όταν λοιπόν φθάσουν προς τον δικαστήν, οι μεν εκ της Ασίας προς τον Ραδάμανθυν, τότε ο Ραδάμανθυς τους σταματά και εξετάζει την ψυχήν του καθενός, χωρίς να γνωρίζη τίνος είναι. Αλλά πολλάκις αυτού του Μεγάλου Βασιλέως λαμβάνων ανά χείρας την ψυχήν ή άλλου οιουδήποτε βασιλέως ή άρχοντος, διακρίνει ότι κανένα μέρος της δεν είναι υγιές, αλλ’ αντιθέτως είναι κατάστικτος από μαστιγώσεις καί γεμάτη ουλές, που είχαν αφήσει εις την ψυχήν κάθε φοράν αι αδικίαι και αι επιορκίαι και όλαι εκείναι αι διαστροφαί εκ του ψεύδους και της αλαζονείας και τίποτε δεν είναι ευθύ, διότι έχει ζήσει έξω από την αλήθειαν· τέλος δε ένεκα της αυθαιρεσίας, της τρυφηλότητος, της αλαζονείας και της ακολασίας δεν απέμεινεν εις αυτήν άλλο τι ή ασυμμετρία και ασχημία. Και τότε, χωρίς να χάνη καιρόν, αποπέμπει αυτήν περιφρονητικώς προς το δεσμωτήριον (τον Τάρταρον), όπου μέλλει να υποστή την προσήκουσαν τιμωρίαν.» Πλάτωνος, Γοργίας, 521a–527e, μτφρ Β.Δ. Κρητικός

Το να κάνουμε, όμως την αυτοκριτική μας, να μη χρεώνουμε σε τρίτους τα παθήματά μας, αλλά να αποδίδουμε στις επιλογές μα τα δεινά είναι ο ευθύς δρόμος, αυτός που καταλαγιάζει την ανησυχία στην ψυχή μας.

Και λέγει παρακάτω ο Σωκράτης: «πρέπει να προφυλαττώμεθα και ν' αποφεύγωμεν μάλλον το αδικείν ή το αδικείσθαι και ότι ο άνθρωπος περισσότερον από ο,τιδήποτε άλλο πρέπει να φροντίζη να είναι ενάρετος, τόσον εις τον ιδιωτικόν του βίον, όσον και εις τον δημόσιον.»