Δυσλεξία: Όταν δυσκολεύεται να διαβάσει...

Το ξέρετε ότι ο Τομ Κρουζ είχε μικρός μαθησιακές δυσκολίες;

Η δυσλεξία δεν έχει να κάνει με την εξυπνάδα του παιδιού,

ούτε μπορεί να το εμποδίσει να φτάσει στη... δόξα!

Χρειάζεται μόνο να εντοπίσετε έγκαιρα το πρόβλημα και να συμβουλευτείτε τους ειδικούς.

Πού οφείλεται η δυσλεξία;
Δεν είναι σίγουρο πού ακριβώς οφείλεται η δυσλεξία. Μερικές φορές μπορεί να είναι κληρονομική. Σύμφωνα πάντως με τις τελευταίες έρευνες, η άποψη που επικρατεί είναι ότι το πρόβλημα είναι πιο σύνθετο. Σωματικά και ψυχικά χαρακτηριστικά του παιδιού συνδυάζονται με τις επιδράσεις που δέχεται από το περιβάλλον του, την οικογένειά του. Σημαντικό ρόλο παίζει ο ψυχολογικός παράγοντας, αφού οι εντάσεις στο σπίτι μπορεί να επιβαρύνουν την κατάσταση.


Δεν πρέπει επίσης να παραβλέπεται το γεγονός ότι το παιδί μπορεί να «φορτώνεται» υπερβολικά -ήδη από το νηπιαγωγείο-, είτε από το ίδιο το σχολείο είτε από τους γονείς του, όταν το πιέζουν να ανταποκριθεί σε υποχρεώσεις που ίσως δεν είναι έτοιμο να αναλάβει. Όχι βέβαια ότι αυτά θα δημιουργήσουν δυσλεξία, μπορεί ωστόσο να προκαλέσουν μία αρνητική διάθεση στο παιδί για το σχολείο, πριν καν το γνωρίσει.


Το σίγουρο είναι πως η δυσλεξία δεν είναι παρά μία «διαφορετική» λειτουργία του εγκεφάλου και όχι «βλάβη». Αυτό σημαίνει ότι το παιδί χρειάζεται έναν ειδικό τρόπο μάθησης, αφού με το συμβατικό τρόπο του σχολείου δυσκολεύεται.

Πώς την καταλαβαίνετε;

• Κυρίως όταν το παιδί προσπαθεί να διαβάσει ή να γράψει:
• Διαβάζει αργά, συλλαβιστά και μονότονα.
• Είναι πολύ κοντά στο βιβλίο ή δείχνει τις λέξεις με το δάχτυλο.
• Μπερδεύει τις λέξεις ή τα γράμματα που μοιάζουν μεταξύ τους, όπως το «α» με το «ο» ή το «β» με το «θ»
• Όταν μοιάζουν κάποιες λέξεις ή έχουν κάποιες συλλαβές ίδιες, τις μπερδεύει. Αντί δηλαδή να διαβάσει «μένω», μπορεί να διαβάσει «δένω», ή, αντί για «παράθυρο», μπορεί να διαβάσει «παπούτσι», επειδή βλέπει το «πα».
• Δεν βάζει τόνους, τελείες κλπ. και συνήθως δεν καταλαβαίνει τι διαβάζει.
• Γενικά είναι πολύ δύσκολο να καταλάβει κανείς τι έχει γράψει το παιδί, αφού κολλάει τις λέξεις μεταξύ τους ή αφήνει κενά ανάμεσα στις συλλαβές της ίδιας λέξης, ή δεν βάζει τις λέξεις της πρότασης στη σωστή σειρά.
• Γράφει μικρά και κεφαλαία γράμματα ανακατεμένα.
• Παραλείπει γράμματα ή συλλαβές.
• Αντιγράφει λάθος από τον πίνακα ή αργεί πάρα πολύ να γράψει.
• Γράφει ακριβώς όπως ακούει, οπότε τα ορθογραφικά του λάθη είναι πολλά.

Επίσης:

• Δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί ή ξεχνάει εύκολα.
• Δεν μπορεί να μείνει για πολλή ώρα στο ίδιο σημείο.
• Δυσκολεύεται να βάλει στη σειρά τις μέρες, τους μήνες κλπ.

Σε ποια ηλικία μπορείτε να την εντοπίσετε;
Το παιδί πρέπει να έχει τελειώσει την Α' Δημοτικού, αν και μπορείτε να εντοπίσετε το πρόβλημα ήδη από τον παιδικό σταθμό. Δεν είναι δύσκολο να διαπιστώσετε συμπτώματα αυτής της μαθησιακής δυσκολίας, ακόμα και αν το παιδί δεν έχει αρχίσει να διαβάζει - αρκεί, ανάλογα βέβαια με την ηλικία του, να ξέρετε ποιες είναι οι αντίστοιχες ενδείξεις.

ΠΡΟΣΟΧΗ!
Αν το παιδί είναι 3-5 χρονών

1. Μήπως δείχνει αδιαφορία σε παιχνίδια της γλώσσας, όπως για παράδειγμα αυτά που επαναλαμβάνουν ήχους/συλλαβές ή που κάνουν ομοιοκαταληξίες;
2. Μήπως έχει δυσκολία στο να μάθει νηπιακά τραγουδάκια;
3. Μήπως προφέρει συχνά λέξεις με λάθος τρόπο και επιμένει να χρησιμοποιεί τη δική του «μωρουδίστικη» γλώσσα;
4. Μήπως του είναι δύσκολο να θυμάται τα γράμματα ή τα νούμερα ή τις μέρες της εβδομάδας;

Αν το παιδί είναι 5-6 χρονών

1. Μήπως δε μπορεί να αναγνωρίσει ή να γράψει γράμματα, να γράψει το όνομά του ή καταφεύγει στο να χρησιμοποιεί αυτοσχέδια ορθογραφία στις λεξούλες του;
2. Μήπως έχει πρόβλημα στο να «σπάσει» μία σύνθετη λέξη όπως «νερομπογιά», σε «νερό» και «μπογιά»;
3. Μήπως έχει ακόμα δυσκολία στο να αναγνωρίζει λέξεις που ταιριάζει η ομοιοκαταληξία τους, όπως «μπάλα» και «σκάλα»;
4. Μήπως δεν μπορεί να συνδυάζει τα γράμματα με τους ήχους τους;
5. Μήπως δεν μπορεί να αναγνωρίζει τα γράμματα γενικότερα; Ρωτήστε το, για παράδειγμα, ποια από τις παρακάτω λέξεις αρχίζει με «σ»: ο σκύλος, το παιδί ή το αυτοκίνητο;

Αν το παιδί είναι 6-7 χρονών

1. Μήπως το παιδί έχει ακόμα δυσκολία να αναγνωρίζει τα γράμματα;
2. Μήπως δεν μπορεί να διαβάζει λέξεις με μία συλλαβή, όπως «μπολ»;
3. Μήπως, όταν διαβάζει, κάνει λάθη που δείχνουν πως δεν μπορεί να συνδυάζει τους ήχους με τα γράμματα, όπως π.χ. «παπούτσι» με «παράθυρο»;
4. Μήπως παραπονιέται για το πόσο δύσκολο είναι το διάβασμα και αρνείται να το κάνει;

Αν το παιδί είναι πάνω από 7 χρονών

1. Μήπως διαβάζει λάθος τις μεγάλες ή πιο πολύπλοκες λέξεις;
2. Μήπως μπερδεύει τις λέξεις που μοιάζουν ακουστικά, όπως «φύλλο» και «μήλο»;
3. Μήπως μιλάει με παύσεις ή χρησιμοποιεί συχνά λέξεις όπως «κλπ.», «και τέτοια», για να συμπληρώσει τις προτάσεις του;
4. Μήπως δυσκολεύεται να απομνημονεύσει ημερομηνίες, ονόματα ή αριθμούς τηλεφώνου;
5. Μήπως δυσκολεύεται να θυμηθεί λεξούλες όπως «αυτό», «το» ή «μέσα»;
6. Μήπως μαντεύει περισσότερο παρά διαβάζει τις λέξεις στην ανάγνωση;
7. Μήπως παραλείπει ολόκληρες συλλαβές από λέξεις όταν διαβάζει, όπως «κουβάκι» αντί για «κουβαδάκι»;
8. Μήπως, όταν διαβάζει δυνατά, συνηθίζει να αντικαθιστά τις απλές λέξεις με άλλες πιο πολύπλοκες (π.χ. αντί να πει «δρόμος», λέει «αυτοκινητόδρομος»);
9. Μήπως κάνει πάρα πολλά ορθογραφικά λάθη και ο γραφικός του χαρακτήρας είναι ιδιαίτερα δυσανάγνωστος;
10. Μήπως έχει πρόβλημα στο να ολοκληρώνει τη μελέτη του στην ώρα της;
11. Μήπως φοβάται όταν έρθει η ώρα να διαβάσει δυνατά;

Τι μπορείτε να κάνετε;
Αφού καταλάβετε πως το παιδί έχει πρόβλημα, θα πρέπει να απευθυνθείτε πρώτα στον παιδίατρο, ο οποίος θα αξιολογήσει την κατάσταση. Εκείνος με τη σειρά του θα σας παραπέμψει είτε σε παιδοψυχολόγο για ψυχικά και αναπτυξιακά προβλήματα είτε σε ειδικό παιδαγωγό ή λογοπαιδικό (λογοθεραπευτή).

Μπορείτε, επίσης, να απευθυνθείτε στην ιατροπαιδαγωγική μονάδα κάποιου δημόσιου νοσοκομείου ή ακόμα και σε κάποιο κέντρο ψυχικής υγιεινής. Οι ειδικοί θα σας παραπέμψουν όπου χρειάζεται.
Από τη στιγμή που έχει αναλάβει το παιδί κάποιος ειδικός, θα το εντάξει σε πρόγραμμα θεραπείας, προσαρμοσμένο στις ανάγκες και τις δυσκολίες του συγκεκριμένου παιδιού. Γι?αυτό και δεν μπορούμε να προσδιορίσουμε το συγκεκριμένο χρόνο που διαρκεί η θεραπεία (εξαρτάται πάντα από τη σοβαρότητα της κατάστασης).
Ωστόσο, αυτό που είναι πολύ σημαντικό και πρέπει να τονίσουμε είναι πως, όσο νωρίτερα ξεκινήσει η θεραπεία, τόσο το καλύτερο.
Εφόσον δεν γίνεται να μιλάμε για ακριβή διάρκεια της θεραπείας, μπορούμε τουλάχιστον να αναφέρουμε πως ενδείξεις βελτίωσης αρχίζουν να εμφανίζονται το πρώτο τετράμηνο - αν και πριν περάσει ενάμιση χρόνος από την έναρξη της θεραπείας, δεν συζητάμε για πλήρη αποκατάσταση.

Ανάλογα με τη σοβαρότητα της κατάστασης, οι συναντήσεις γίνονται συνήθως δύο φορές την εβδομάδα. Αλλά και εσείς οι ίδιοι μπορείτε να βοηθήσετε το παιδί στο σπίτι, αφού οι ειδικοί σάς δώσουν κατευθύνσεις.

Το κόστος της θεραπείας διαμορφώνεται ανάλογα με την περίπτωση και σίγουρα διαφέρει από ειδικό σε ειδικό. Αξίζει όμως να σημειωθεί πως είναι σημαντική η ενίσχυση από τα ασφαλιστικά ταμεία -με εξαίρεση το ΙΚΑ-, αφού καλύπτουν πολύ μεγάλο μέρος των εξόδων. Όσον αφορά τις αρχικές εξετάσεις, αν απευθυνθείτε σε δημόσιο νοσοκομείο, είναι δωρεάν. Τέλος, η αξιολόγηση της κατάστασης του παιδιού γίνεται σε αρκετά ιδιωτικά κέντρα εντελώς δωρεάν.

Της Βασιλικής Χρυσοστομίδου, Επιστημονική επιμέλεια, Δημήτρης Κρητικός, εκπαιδευτικός πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης.