Χρόνια Πολλά στα χαμομηλάκια
που γιορτάζουν σήμερα :)
Για το τριήμερο των Φώτων, όπως συνηθίζουμε, ανοίξαμε το λαογραφικό συναξάρι του σοφού καθηγητού, του αείμνηστου φιλόλογου, λαογράφου, ιδρυτή και προέδρου της Ελληνικής Λαογραφικής Εταιρείας Δημ. Σ. Λουκάτου, σπουδαίου πατριώτη, από το Αργοστόλι της Κεφαλονιάς.
Τα Κάλαντα στο εξώφυλλο του βιβλίου «Χριστουγεννιάτικα και των γιορτών» του Δημ. Σ. Λουκάτου τα λένε μπροστά στην Ακαδημία τα Ελληνόπουλα του ’60-’61, με γαλότσες και παλτά από κουβέρτες, κουρεμένα γουλί, με το τριγωνάκι στο χέρι να κελαηδά. (Ήρθαν στο σπίτι αδελφάκια από ξένη χώρα, καθαρά, ευγενικά, μαθητές δημοτικού και μας τα ’παν, φέτος, τα κάλαντα, σε σωστά ελληνικά, ως το τέλος. Και πήραν το κέρασμα, σοκολατάκι. Ήταν μια ευχάριστη εικόνα, ελπίδα για καλύτερες εποχές).
Αλλά ας πάμε στο τριήμερο των Φώτων, 5 Ιανουαρίου, σαν σήμερα δηλαδή, κατά τον Λουκάτο, είναι η μέρα του Αγιασμού.
Παλιά γινόταν και εδώ, ερχόταν ο παπάς με τον αγιασμό και άγιαζε κάθε γωνιά του σπιτιού και έπαιρνε οβολό για τους φτωχούς της ενορίας.
Στις 6 Ιανουαρίου, είναι η μέρα των Θεοφανίων. Τη λένε και «Ολόφωτα» γιατί ξεχωρίζει από την προηγούμενη και την επόμενη, τ’ αϊ Γιαννιού, 7 Ιανουαρίου. Στην πρωινή λειτουργία είναι γενικός ο εκκλησιασμός. Ο ναός είναι στολισμένος με πρασινάδες, η εξέδρα για τον αγιασμό (το Γεφυράκι στην περίπτωση του Πάρκου της Κηφισιάς) είναι εντυπωσιακά στολισμένο. Ο ιερέας, ο δεσπότης, ρίχνει τον Σταυρό στη θάλασσα, στη λίμνη, στο ποτάμι, στην πηγή, στο πηγάδι, όπου υπάρχει νερό να αγιασθεί. Νεαροί κολυμβητές πέφτουν «για να πιάσουν τον σταυρό», να τον φέρουν στον ιερέα, να φιλήσουν το χέρι του, να πάρουν την ευλογία του και ένα δώρο.
Η «Κατάδυσις» του Σταυρού στη θάλασσα την ημέρα των Φώτων είναι από τα γραφικότερα ελληνικά λατρευτικά έθιμα. Εδώ παρίσταται ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας στον Αγιασμό, στον Πειραιά, ενώ στην Πόλη ο Οικουμενικός Πατριάρχης ρίχνει τον Σταυρό στον Βόσπορο, με πλήθος προσκυνητές να τον πλαισιώνουν... Όσοι νήστεψαν πίνουν τρεις γουλιές από τον αγιασμό, καλό είναι να λουστούν οι μακρυμαλλούσες, μιας κι είναι αγιασμένα τα νερά! Φαγητό της ημέρας, χοιρινό ιδιαίτερα με χορταρικά κι ένα ψωμί ή τσουρέκι της γιορτής, η «Φωτίτσα» μας θυμίζει ο Κεφαλλονίτης σεβαστός καθηγητής που αναπαύεται, κοντά στους πρόσφυγες Σμυρνιούς, στο Κοιμητήρι Νέας Σμύρνης. Όσο για «Τ’ άι-Γιαννιού», τη «Σύναξη του Προδρόμου» είναι η σπουδαιότερη από τις γιορτές του Προδρόμου Βαπτιστού. Η μισή Ελλάδα γιορτάζει – Γιάννης, Ιωάννα, Πρόδρομος γιορτάζουν. Με πολλές επισκέψεις κλείνει ο κύκλος των Εορτών. Και μια υποσημείωση: για την ορθογραφία, τα Θεοφάνια, Επιφάνεια (σημειώνει ο Δημ. Σ. Λουκάτος) ότι γράφονται κατά το Εόρτια, Ολύμπια, Δημήτρια... Άλλο είναι η Επιφάνεια του Χριστού και η Θεοφάνεια... Στη Θεσσαλία κι αλλού την ημέρα των Φώτων συνήθιζαν να βγαίνουν στα ποτάμια με τα εικονίσματα του σπιτιού και να τα πλένουν (σαν τα αρχαία «πλυντήρια» των ξύλινων αγαλμάτων). Αυτά από τη λαογραφία. Καθώς μπαίνει το βιβλίο πίσω στο ράφι, αποδιώχνουμε τη σκέψη ότι στα Ζαγοροχώρια κλέβουν τα εικονίσματα από τις πετρόχτιστες κατάκλειστες εκκλησιές, αλειτούργητες κι αφύλαχτες...
Παλιά γινόταν και εδώ, ερχόταν ο παπάς με τον αγιασμό και άγιαζε κάθε γωνιά του σπιτιού και έπαιρνε οβολό για τους φτωχούς της ενορίας.
Στις 6 Ιανουαρίου, είναι η μέρα των Θεοφανίων. Τη λένε και «Ολόφωτα» γιατί ξεχωρίζει από την προηγούμενη και την επόμενη, τ’ αϊ Γιαννιού, 7 Ιανουαρίου. Στην πρωινή λειτουργία είναι γενικός ο εκκλησιασμός. Ο ναός είναι στολισμένος με πρασινάδες, η εξέδρα για τον αγιασμό (το Γεφυράκι στην περίπτωση του Πάρκου της Κηφισιάς) είναι εντυπωσιακά στολισμένο. Ο ιερέας, ο δεσπότης, ρίχνει τον Σταυρό στη θάλασσα, στη λίμνη, στο ποτάμι, στην πηγή, στο πηγάδι, όπου υπάρχει νερό να αγιασθεί. Νεαροί κολυμβητές πέφτουν «για να πιάσουν τον σταυρό», να τον φέρουν στον ιερέα, να φιλήσουν το χέρι του, να πάρουν την ευλογία του και ένα δώρο.
Η «Κατάδυσις» του Σταυρού στη θάλασσα την ημέρα των Φώτων είναι από τα γραφικότερα ελληνικά λατρευτικά έθιμα. Εδώ παρίσταται ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας στον Αγιασμό, στον Πειραιά, ενώ στην Πόλη ο Οικουμενικός Πατριάρχης ρίχνει τον Σταυρό στον Βόσπορο, με πλήθος προσκυνητές να τον πλαισιώνουν... Όσοι νήστεψαν πίνουν τρεις γουλιές από τον αγιασμό, καλό είναι να λουστούν οι μακρυμαλλούσες, μιας κι είναι αγιασμένα τα νερά! Φαγητό της ημέρας, χοιρινό ιδιαίτερα με χορταρικά κι ένα ψωμί ή τσουρέκι της γιορτής, η «Φωτίτσα» μας θυμίζει ο Κεφαλλονίτης σεβαστός καθηγητής που αναπαύεται, κοντά στους πρόσφυγες Σμυρνιούς, στο Κοιμητήρι Νέας Σμύρνης. Όσο για «Τ’ άι-Γιαννιού», τη «Σύναξη του Προδρόμου» είναι η σπουδαιότερη από τις γιορτές του Προδρόμου Βαπτιστού. Η μισή Ελλάδα γιορτάζει – Γιάννης, Ιωάννα, Πρόδρομος γιορτάζουν. Με πολλές επισκέψεις κλείνει ο κύκλος των Εορτών. Και μια υποσημείωση: για την ορθογραφία, τα Θεοφάνια, Επιφάνεια (σημειώνει ο Δημ. Σ. Λουκάτος) ότι γράφονται κατά το Εόρτια, Ολύμπια, Δημήτρια... Άλλο είναι η Επιφάνεια του Χριστού και η Θεοφάνεια... Στη Θεσσαλία κι αλλού την ημέρα των Φώτων συνήθιζαν να βγαίνουν στα ποτάμια με τα εικονίσματα του σπιτιού και να τα πλένουν (σαν τα αρχαία «πλυντήρια» των ξύλινων αγαλμάτων). Αυτά από τη λαογραφία. Καθώς μπαίνει το βιβλίο πίσω στο ράφι, αποδιώχνουμε τη σκέψη ότι στα Ζαγοροχώρια κλέβουν τα εικονίσματα από τις πετρόχτιστες κατάκλειστες εκκλησιές, αλειτούργητες κι αφύλαχτες...
Tης Eλενης Mπιστικα
«Ο Ιορδάνης εστράφη εις τα οπίσω»!
Τὸ ὄνομα Ἰορδάνης εἶναι ἐβραϊκὸν καὶ παράγεται από τὸ «ἰάρδεν», τὸ ὁποῖον σημαίνει κατεβαίνω, καταπίπτω, καὶ αὐτὸ βεβαίως διότι τὸ ρεῦμα τοῦ ποταμοῦ αὐτοῦ εἶναι ὁρμητικώτατον. Οἱ Ἄραβες καλοῦν αὐτὸν Ἐσσερία ἢ Σερία τοῦ ἒλ Κιπὴρ ἀλλὰ καὶ τὸ ὄνομα Ἒλ Οὔρδ΄ ὄν, Ἰορδάνης δὲν εἶναι ἄγνωστον.
Σε όλη την Ελλάδα αναβιώνουν έθιμα και παραδόσεις σχετικά με τα Φώτα, καθώς γιορτάζεται όχι μόνο ο διωγμός των καλικάντζαρων αλλά και η βάφτιση του Χριστού. Ωστόσο, εκτός από τον αγιασμό των υδάτων που γίνεται σε όλη τη χώρα, κάθε περιοχή διατηρεί τα δικά της, ιδιαίτερα έθιμα.
Ειδικά η Μακεδονία είναι τόσο πλούσια σε έθιμα, που σχεδόν κάθε περιοχή της έχει ξεχωριστό τρόπο εορτασμού των Θεοφανίων. Μπαμπούγερα, Αράπηδες και Φωταράδες είναι μερικά μόνο από τα έθιμα που τηρούνται στη βόρεια Ελλάδα κι έχουν τις ρίζες τους στη διονυσιακή λατρεία.
περισσότερα...Ειδικά η Μακεδονία είναι τόσο πλούσια σε έθιμα, που σχεδόν κάθε περιοχή της έχει ξεχωριστό τρόπο εορτασμού των Θεοφανίων. Μπαμπούγερα, Αράπηδες και Φωταράδες είναι μερικά μόνο από τα έθιμα που τηρούνται στη βόρεια Ελλάδα κι έχουν τις ρίζες τους στη διονυσιακή λατρεία.
Το συγκεκριμένο βίντεο έχει τραβηχτεί από κάμερα κινητού τηλεφώνου την Παραμονή των Θεοφανείων (με το Παλαιό Εορτολόγιο, 18 Ιανουαρίου με το Νέο) του 2006, κατά την Τελετή του Αγιασμού των υδάτων, η οποία πραγματοποιείται κάθε χρόνο την ίδια ημέρα στον Ιορδάνη Ποταμό, στο σημείο που Βαπτίσθηκε ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός.
Όσοι έχετε επισκεφθεί τους Αγίους Τόπους ή όσοι πρόκειται να τους επισκεφθείτε στο μέλλον, θα πρέπει να γνωρίζετε πως η ροή των υδάτων του Ιορδάνη, όταν βρισκόμαστε στην πλευρά του Ισραήλ πηγαίνει πάντοτε προς τα δεξιά. Αυτό μπορεί να το διαπιστώσει ο καθένας από εμάς, επισκεπτόμενος τον Ιορδάνη οποιαδήποτε στιγμή του έτους.
Τρία ποτάμια συνενούμενα ἀποτελοῦν τὸν ἰστορικώτατον αὐτὸν ποταμόν. Τὰ τρία αὐτὰ ποτάμια σχηματίζουν τὴν λίμνην Γεννησαρὲτ ἢ Τιβεριάδα Θάλασσα. Ἐνταῦθα ἐξερχόμενος ὁ Ἰορδάνης σχηματίζει πολλὰ ρυάκια καὶ ποταμοὺς, οἱ ὁποῖοι εἰσβάλλουν εἰς τὴν Νεκρὰν Θάλασσαν. Ἡ κοιλὰς, τὴν ὁποίαν διατρέχει ὁ Ἰορδάνης ἀπὸ τὴν λίμνην Τιβεριάδα μέχρι τὴν Νεκρὰν Θάλασσαν, καλεῖται κοιλὰς τοῦ Ἰορδάνου.
Ὁ Ἰορδάνης ποταμὸς εἶναι ὁ περιλάλητος ποταμὸς τῆς Παλαιστίνης, καὶ ὁ πιὸ φημισμένος τῆς Ἁγίας Γῆς. Ἀρχίζει ἀπὸ τοὺς πρόποδας τοῦ βουνοῦ Ἐρμῶν, κυλάει εἰς τὸ μέσον τοῦ Ἀσιατικό-Ἀφρικανικοῦ γεωφυσικοῦ ρήγματος καὶ φθάνει εἰς τὴν λίμνην τῆς Τιβεριάδος. Συνεχίζων τὸν ροῦν του μὲ πολλοὺς ἑλιγμοὺς ἀπολήγει εἰς τὴν Νεκρὰν Θάλασσαν. Τὸ μῆκος τοῦ ποταμοῦ εἰς εὐθεῖαν γραμμὴν ἀπὸ τὰς πηγὰς του μέχρι τῶν ἐκβολῶν του εἰς τὴν Νεκρὰν Θάλασσαν εἶναι 220 χλμ. Ὁ ποταμὸς ἐκτὸς ἀπὸ τὸν πρωτεύοντα ρόλον, τὸν ὁποῖον ἔπαιξε καὶ συνεχίζει νὰ παίζῃ εἰς τὴν οἰκονομικὴν ἀνάπτυξιν τῆς Παλαιστίνης συνεδέθη μὲ πολλὰ θρησκευτικὰ καὶ ἱστορικὰ γεγονότα.
Εἰς τὰς ὄχθας τοῦ Ἰορδάνου ἐχωρίσθησαν αἱ δώδεκα φυλαὶ τοῦ Ἰσραὴλ πρὶν μποῦν διὰ νὰ καταλάβουν τὴν Γῆν τῆς Ἐπαγγελίας. Κοντὰ εἰς τὸν Ἰορδάνην ἵδρυσαν οἱ Ἐσσαῖοι τὸ κοινόβιὸν τους κάπου 200 χρόνια πρὶν ἀπὸ τὴν ἐμφάνισιν τοῦ Χριστοῦ καὶ ἐνταῦθα εἰς τὴν ἀνατολικὴν ὄχθην του ἦλθε ὁ Ἰωάννης ὁ Πρόδρομος νὰ κηρύξῃ εἰς τὸν λαὸν τοῦ Ἰσραὴλ τὸ βάπτισμα καὶ τὴν μετάνοιαν.
Εἰς τὰ νερὰ του ἐβαπτίσθη ὁ ἴδιος ὁ Χριστὸς καὶ ἀπὸ τότε ἔγινε τὸ ἱερώτερον προσκύνημα τοῦ Χριστιανισμοῦ.
Κατὰ τὸν 3ον αἰῶνα ὁ τόπος τῆς βαπτίσεως τοῦ Χριστοῦ εἶχε καθιερωθεῖ τὸ νότιον ἄκρον τοῦ ποταμοῦ Ἰορδάνου ἔναντι τῆς Ἱεριχοῦς. Οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας καὶ εἰδικῶς ὁ Ὠριγένης, ὁ Εὐσέβιος, ὅπως ἐπίσης καὶ ὁ χάρτης τῆς Μαδηβᾶς, τοποθετοῦν τὸν τόπον τῆς βαπτίσεως κοντὰ εἰς τὴν Βηθαβαρὰ, ἡ ὁποία σημαίνει πέρασμα.
Ἡ κατάστασις αὐτὴ ἔχει συμβολικὸν νόημα. Ὅπως ἡ διάβασις εἶχε σκοπὸν τὴν κατάκτησιν τῆς Γῆς τῆς Ἐπαγγελίας, ἔτσι καὶ τὸ χριστιανικὸν βάπτισμα ἀποσκοπεῖ καὶ προαναγγέλει τὴν κατάκτησιν τῆς Βασιλείας τῶν οὐρανῶν. Ὁ τόπος τῆς βαπτίσεως ταυτίζεται καὶ μὲ τὸ μέρος, ἀπὸ τὸ ὁποῖον ὁ προφήτης Ἠλίας ἀνελήφθη εἰς τὸν οὐρανόν. Οἱ προσκυνηταί μποροῦν νὰ δοῦν ἀκόμα καὶ τὸ «Σπήλαιον τοῦ προφήτου Ἠλία».
Τὸ βάπτισμα τῶν προσκυνητῶν εἰς τὸν Ἰορδάνην καθιερώθη ἀπὸ τοὺς πρώτους χριστιανικοὺς χρόνους, τὸ δὲ ὕδωρ του, τὸ ἁγίασμα, μεταφέρεται εἰς ὅλα τὰ μέρη τοῦ Χριστιανικοῦ κόσμου.
Πατριαρχείον Ιεροσολύμων Εἰς τὰς ὄχθας τοῦ Ἰορδάνου ἐχωρίσθησαν αἱ δώδεκα φυλαὶ τοῦ Ἰσραὴλ πρὶν μποῦν διὰ νὰ καταλάβουν τὴν Γῆν τῆς Ἐπαγγελίας. Κοντὰ εἰς τὸν Ἰορδάνην ἵδρυσαν οἱ Ἐσσαῖοι τὸ κοινόβιὸν τους κάπου 200 χρόνια πρὶν ἀπὸ τὴν ἐμφάνισιν τοῦ Χριστοῦ καὶ ἐνταῦθα εἰς τὴν ἀνατολικὴν ὄχθην του ἦλθε ὁ Ἰωάννης ὁ Πρόδρομος νὰ κηρύξῃ εἰς τὸν λαὸν τοῦ Ἰσραὴλ τὸ βάπτισμα καὶ τὴν μετάνοιαν.
Εἰς τὰ νερὰ του ἐβαπτίσθη ὁ ἴδιος ὁ Χριστὸς καὶ ἀπὸ τότε ἔγινε τὸ ἱερώτερον προσκύνημα τοῦ Χριστιανισμοῦ.
Κατὰ τὸν 3ον αἰῶνα ὁ τόπος τῆς βαπτίσεως τοῦ Χριστοῦ εἶχε καθιερωθεῖ τὸ νότιον ἄκρον τοῦ ποταμοῦ Ἰορδάνου ἔναντι τῆς Ἱεριχοῦς. Οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας καὶ εἰδικῶς ὁ Ὠριγένης, ὁ Εὐσέβιος, ὅπως ἐπίσης καὶ ὁ χάρτης τῆς Μαδηβᾶς, τοποθετοῦν τὸν τόπον τῆς βαπτίσεως κοντὰ εἰς τὴν Βηθαβαρὰ, ἡ ὁποία σημαίνει πέρασμα.
Ἡ κατάστασις αὐτὴ ἔχει συμβολικὸν νόημα. Ὅπως ἡ διάβασις εἶχε σκοπὸν τὴν κατάκτησιν τῆς Γῆς τῆς Ἐπαγγελίας, ἔτσι καὶ τὸ χριστιανικὸν βάπτισμα ἀποσκοπεῖ καὶ προαναγγέλει τὴν κατάκτησιν τῆς Βασιλείας τῶν οὐρανῶν. Ὁ τόπος τῆς βαπτίσεως ταυτίζεται καὶ μὲ τὸ μέρος, ἀπὸ τὸ ὁποῖον ὁ προφήτης Ἠλίας ἀνελήφθη εἰς τὸν οὐρανόν. Οἱ προσκυνηταί μποροῦν νὰ δοῦν ἀκόμα καὶ τὸ «Σπήλαιον τοῦ προφήτου Ἠλία».
Τὸ βάπτισμα τῶν προσκυνητῶν εἰς τὸν Ἰορδάνην καθιερώθη ἀπὸ τοὺς πρώτους χριστιανικοὺς χρόνους, τὸ δὲ ὕδωρ του, τὸ ἁγίασμα, μεταφέρεται εἰς ὅλα τὰ μέρη τοῦ Χριστιανικοῦ κόσμου.
Οἱ προσκυνηταί, οἱ ὁποῖοι βαπτίζονται εἰς τὸν «διαβατὸν πόρον» λέγονται «χατζῆδες».
Στο πράσινο χαμομηλάκι: Οικολογική καταστροφή του Ιορδάνη ποταμού
No comments:
Post a Comment