Γονείς, προσοχή, ασέλγεια!

Προσοχή, ασέλγεια!

Γράφει η Μαρία Γ. Σαράντη

(Μ.Α., κλινική ψυχολόγος-παιδοψυχολόγος, ψυχοθεραπεύτρια,
επίτιμο μέλος της Αμερικανικής Κοινωνίας Ψυχολογίας)

ΑΣΕΛΓΕΙΑ: πράξη αποπλάνησης που μπορεί να συμβεί τόσο από άντρα σε αγόρι ή κορίτσι όσο και από γυναίκα σε αγόρι ή κορίτσι. Τα φύλα δεν παίζουν ρόλο. Επίσης, ένας έφηβος με ένα μικρότερης ηλικίας παιδί μπορεί να ασελγήσει, διότι ανήκουν σε διαφορετικά στάδια ανάπτυξης. 

Η ασέλγεια μπορεί να συμβεί σε οποιοδήποτε παιδί και ο γονιός να μην έχει την παραμικρή ένδειξη.

Η ασέλγεια δεν είναι απαραίτητα σωματικά βίαιη...

Αν κάποιος, για παράδειγμα, αγγίξει το παιδί στο πουλάκι του ή το αναγκάσει να ακουμπήσει τα χείλη του σε σημεία σώματος του ενήλικα, δε θα φανεί με κάποιον τρόπο στο γονιό σε ένα πρώτο επίπεδο. Ίσως το παιδί κάνει κάτι παρόμοιο, αναπαραγάγει με έναν τρόπο την εμπειρία του, απεικονίζοντας αυτό που του συνέβη σε κούκλα ή σε άλλο παιδάκι. Ίσως ζωγραφίσει κάτι που να ομολογεί μια σεξουαλικά επενδυμένη εικόνα. Και πάλι δεν είναι κάτι ιδιαίτερα διακριτό, εκτός αν φανεί στο γονιό τόσο παράξενη μια απεικόνιση που το παιδί δε θα μπορούσε να γνωρίζει ή να σκεφτεί.

Σε μεγαλύτερες ηλικίες, όπως 6-7 χρόνων, μπορεί ένα παιδί να προσπαθήσει να κρύψει μια τέτοια ένδειξη. Το γεγονός ότι μια αποπλανητική συμπεριφορά μπορεί να προκαλέσει ευχαρίστηση δημιουργεί σύγχυση στο παιδί και μέσα από μια ενοχική αίσθηση ίσως αποκρύψει το γεγονός. Η ασέλγεια χωρίς βίαιη συμπεριφορά θα μπορούσε να προκαλέσει τόσο ευχαρίστηση όσο και σύγχυση. Η ασέλγεια δεν είναι απαραίτητα σωματικά βίαιη, με πόνο.

Τα παιδιά βιώνουν ηδονή και ήδη από τα τρία ξεκινούν να χαϊδεύουν τα γεννητικά τους όργανα και να νιώθουν μια απόλαυση. Έτσι, λοιπόν, μπορούν να βιώσουν μια ευχαρίστηση όταν κάποιος τα χαϊδέψει εκεί.

Κάθε παιδί έχει την επίγνωση ότι αυτό δε θα έπρεπε να συμβαίνει από το αίσθημα που έχουν εκείνη τη στιγμή: φόβο, αμηχανία, ντροπή, αγωνία και σύγχυση. Αν ήταν κάτι φυσιολογικό, θα το ήξεραν διαισθητικά. Αυτό το επιβεβαιώνει και ο θύτης την ώρα που θα το περιγράψει ως «μυστικό τους». Εκείνη τη στιγμή που το χαρακτηρίζει ως «μυστικό τους» χειρίζεται το παιδί στο να νιώσει συνένοχο, πόσο μάλλον αν και το ίδιο αισθάνθηκε ευχαρίστηση. Όλα αυτά το οδηγούν σε μια αγωνία και σύγχυση, ώστε να μην ξέρει τι να κάνει και πώς να νιώσει.

Η γονική διαχείριση

Και εδώ είναι το θέμα στη διαχείριση από τους γονείς, τόσο στην πρόληψη ενός τέτοιου γεγονότος όσο και στην αντιμετώπισή του.

Η αλήθεια είναι πως ένας γονιός μπορεί να ελέγξει τι θα συμβεί στη ζωή του παιδιού του μέχρι ένα σημείο. Όμως δεν έχει την ικανότητα να τα προβλέψει και να τα ελέγξει όλα. Οφείλει να είναι προστατευτικός και να θυμάται πάντα ότι δε γνωρίζει ποιος πραγματικά είναι ο άλλος, εκτός αν τον ξέρει πάρα πολύ καλά και τον εμπιστεύεται.

Σκόπιμο είναι να έχει μιλήσει στα παιδιά του για το ότι δε θα επιτρέπουν σε κανένα να αγγίξει τα «ιδιαίτερα σημεία» τους και πως αυτά είναι πολύ προσωπικά μέρη του σώματος κάθε ανθρώπου και πως τα ίδια δεν τα αγγίζουν στους άλλους. Αν ποτέ κάποιος πάει να τα αγγίξει ή θέλει να τα αγγίξει, τότε το λέμε στη μαμά και στον μπαμπά, για να εξηγήσουν εκείνοι σε αυτόν που θέλει κάτι τέτοιο ότι αυτά τα σημεία είναι πολύ προσωπικά και δεν τα αγγίζουμε στους άλλους.

Η σχέση γονιού-παιδιού

Για να μπορεί ένα παιδί να έρθει να μιλήσει για αυτά στο γονιό του, χρειάζεται να μην τον φοβάται και να τον νιώθει διαθέσιμο και δυνατό. Σε περίπτωση που το παιδί νιώθει φόβο δε θα μιλήσει, διότι έχει ενοχοποιηθεί από το «μυστικό» και βρίσκεται σε σύγχυση, ανίκανο να επεξεργαστεί τέτοια ψυχικά μεγέθη. Συμπερασματικά, για να μπορεί να έρθει στο γονιό, χρειάζεται να νιώθει ασφαλές τόσο για την αντίδρασή του όσο και για την ικανότητά του και τη διαθεσιμότητά του.

Έτσι γυρνούν όλα στη βάση τους, που είναι αν υπάρχει επάρκεια στη συμπεριφορά του γονιού ως προς την αίσθηση της αποδοχής του παιδιού κάτω από οποιαδήποτε συνθήκη και η εσωτερικευμένη βεβαιότητά του πως ο γονιός θα είναι ήρεμος και ικανός να το στηρίξει ό,τι και να συμβεί και πως τον αφορά και έχει ψυχικό χώρο να ασχοληθεί με ό,τι συμβαίνει στη ζωή του παιδιού του.

Κατάληξη: Το πόσο ασφαλές αισθάνεται το παιδί με το γονιό θα ορίσει αν θα επικοινωνήσει αυτό που του συμβαίνει. 

Ο αυταρχικός, επικριτικός, απόμακρος, πολυάσχολος, αδύναμος, καταθλιπτικός, τιμωρητικός, αδιάλλακτος, βίαιος, νευρικός, αδιάφορος, ψυχικά ασταθής γονιός έχει ελάχιστες πιθανότητες να μάθει αν συμβαίνει κάτι στο παιδί του, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να το προστατέψει. Σημασία έχει όλο το ενδιαφέρον για το παιδί να είναι έκδηλο με πράξεις και με αντίστοιχες συμπεριφορές και όχι απλώς να θεωρείται δεδομένο από την οπτική ενός ενήλικα.

Το σημαντικότερο όλων για την προστασία ενός παιδιού είναι η σχέση του με τους γονείς του, που χρειάζεται να είναι ουσιαστική και στέρεη, προϋποθέτοντας γονείς σε καλή ψυχική υγεία, διότι οι ίδιοι ορίζουν τη σχέση αυτή και κατ’ επέκταση τη ζωή του παιδιού τους.

Το κείμενο και η εικόνα δημοσιεύθηκαν στο ένθετο «Υγεία και Επιστήμη» της ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑΣ (16.07.2011).