Ανήλικα παιδιά και έφηβοι είναι η μεγάλη πλειοψηφία των χρηστών εισπνεόμενων ουσιών, που αποτελούν θανάσιμο κίνδυνο για την υγεία, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την αλλαγή της ψυχικής διάθεσης και βρίσκονται σε προϊόντα καθημερινής χρήσης.
 |
Inhalants and Huffing |
Το ζήτημα επανήλθε στην επικαιρότητα μετά τον αιφνίδιο... θάνατο του 20χρονου Άγγελου Χριστοδούλου, από τα Πολεμίδια, το βράδυ της περασμένης Δευτέρας, από έμφραγμα του μυοκαρδίου, μετά από εισπνοή βουτανίου, τοξικού αερίου που βρίσκεται στα γκαζάκια αναπτήρων.
Οι λεπτομέρειες εξάπτουν την περιέργεια
Σύμφωνα με τον Επιστημονικό Διευθυντή του ΚΕΝΘΕΑ, Νευρολόγο-Ψυχίατρο Κυριάκο Βερεσιέ, το φαινόμενο της χρήσης εισπνεόμενων ουσιών δεν είναι καινούργιο για την Κύπρο. «Το 1986», μας είπε, «αντιμετωπίσαμε για πρώτη φορά στην Κύπρο παρόμοια περίπτωση, που αφορούσε 15χρονο Κυπριόπουλο της Αγγλίας, που εισέπνεε βουτάνιο από γκαζάκια. Πρέπει να πω ότι το ΚΕΝΘΕΑ, ως φορέας πρόληψης, αναφέρεται πιο γενικά στο θέμα των εισπνεομένων ουσιών, γιατί η περιγραφή λεπτομερειών μπορεί να εξάψει την περιέργεια. Έτσι, μιλούμε συνήθως για τις αρνητικές αντιδράσεις, χωρίς να μπαίνουμε σε λεπτομέρειες. Δεν χρειάζεται να αναφέρονται λεπτομέρειες για το πού βρίσκουμε τις ουσίες αυτές, γιατί χωρίς να το θέλουμε, δίνουμε ιδέες…».
Σύμφωνα με τον Επιστημονικό Διευθυντή του ΚΕΝΘΕΑ, Νευρολόγο-Ψυχίατρο Κυριάκο Βερεσιέ, το φαινόμενο της χρήσης εισπνεόμενων ουσιών δεν είναι καινούργιο για την Κύπρο. «Το 1986», μας είπε, «αντιμετωπίσαμε για πρώτη φορά στην Κύπρο παρόμοια περίπτωση, που αφορούσε 15χρονο Κυπριόπουλο της Αγγλίας, που εισέπνεε βουτάνιο από γκαζάκια. Πρέπει να πω ότι το ΚΕΝΘΕΑ, ως φορέας πρόληψης, αναφέρεται πιο γενικά στο θέμα των εισπνεομένων ουσιών, γιατί η περιγραφή λεπτομερειών μπορεί να εξάψει την περιέργεια. Έτσι, μιλούμε συνήθως για τις αρνητικές αντιδράσεις, χωρίς να μπαίνουμε σε λεπτομέρειες. Δεν χρειάζεται να αναφέρονται λεπτομέρειες για το πού βρίσκουμε τις ουσίες αυτές, γιατί χωρίς να το θέλουμε, δίνουμε ιδέες…».
- Αυτό κάνει πιο δύσκολη την πρόληψη;
- Ναι, γιατί μιλάμε για νόμιμες ουσίες που βρίσκονται στο σπίτι, που μπορούν εύκολα να αγοραστούν χωρίς οποιαδήποτε υποψία και χρειάζεται πολλή προσοχή, οποιαδήποτε αναφορά σε αυτές, που απευθύνεται σε παιδιά. Περισσότερες λεπτομέρειες δίνονται, μόνο αν τα παιδιά είναι σε μικρές ομάδες, όπου μπορεί να υπάρξει διάλογος και να λυθούν απορίες για ορισμένα πράγματα. Αν δεν γνωρίζουμε την ομάδα στόχου, τα πράγματα γίνονται επικίνδυνα, γιατί κάποιο άτομο καταλαβαίνει το ζήτημα με τον ένα τρόπο και άλλο με άλλο τρόπο, ανάλογα με το κοινωνικό, πνευματικό και μορφωτικό του υπόβαθρο.
Χρήστες ακόμα και 14χρονοι
- Ας μείνουμε στην ψυχική πτυχή του θέματος. Μιλούμε για παιδιά και έφηβους χρήστες. Πώς προκύπτουν οι εισπνεόμενες ουσίες στη ζωή τους;
- Ένας λόγος μπορεί να έχει να κάνει με τη συνήθεια. Κάποια άτομα ξεκινούν τη χρήση μιας άλφα ουσίας, τη διατηρούν, ικανοποιούν τις ανάγκες τους και μπορεί -σπάνια- να προχωρήσουν σε άλλη ουσία αν η προηγούμενη δεν ικανοποιεί κάποιες ανάγκες.
- Λόγω του ότι τέτοιες ουσίες βρίσκονται εύκολα;
- Λόγω του ότι μπορεί κάποιος πολύ εύκολα, χωρίς πολλά χρήματα, χωρίς τον κίνδυνο του παράνομου, να διατηρηθεί σε αυτήν την ουσία. Και αυτή η χρήση, είναι περισσότερο της παιδικής και εφηβικής ηλικίας. Ακόμα και πριν από 15 χρόνια, είχαμε στο ΚΕΝΘΕΑ μια ομάδα νεαρών χρηστών τέτοιων ουσιών, ανάμεσα στους οποίους και μαθητές 14 χρονών.
Εθισμός προς την πράξη
- Πώς γίνεται συνήθως η πρώτη χρήση;
- Πρόκειται συνήθως για παιδιά που παρασύρονται από φίλους, αναζητώντας κάτι άγνωστο, περίεργο και «ωραίο». Πάντως είναι δύσκολο να προσδιοριστεί αριθμός χρηστών, γιατί μπορεί πολλοί να έκαναν χρήση μόνο μια φορά και το αναφέρουν, αφού το θεωρούν «παλληκαριά». Εμείς αναζητούμε περιπτώσεις εθισμού, αφού πρόκειται περισσότερο για εθισμό προς την πράξη, παρά εξάρτηση προς την ουσία. Μετρά περισσότερο η διαδικασία και το αποτέλεσμα και λιγότερο η εξάρτηση σε μια ουσία. Αυτού του είδους η εξάρτηση, δημιουργεί στους χρήστες περισσότερα συμπτώματα κοινωνικής απόσυρσης, μείωση λειτουργικότητας, κατάθλιψη, επιθετικότητα και βία.
Η πρόληψη να αρχίσει από το Δημοτικό
- Πώς η Πολιτεία μπορεί να το αντιμετωπίσει;
- Είναι από τα πιο δύσκολα προβλήματα, διότι μιλούμε για νόμιμες ουσίες, για τις οποίες απαιτείται ενημέρωση αλλά υπάρχει πρόβλημα στην ενημέρωση, αφού μπορεί να προκαλέσεις την περιέργεια σε τέτοιες μικρές ηλικίες. Πρέπει να μιλούμε πολύ γενικά, περισσότερο για τις βλαβερές επιδράσεις, παρά για οτιδήποτε άλλο μπορεί να προκαλέσει την περιέργεια. Πρέπει να αρχίσει η πρόληψη από το δημοτικό σχολείο, αλλά με πολλή προσοχή, γιατί αυτά μπορεί να περάσουν στους νέους σαν μόδα κατάχρησης. Κι επειδή δεν υπάρχει το τυπικό σύνδρομο της στέρησης, δημιουργεί λανθασμένες εντυπώσεις ότι δεν είναι ναρκωτικό και ότι δεν απαιτεί θεραπεία. Αυτό δυσκολεύει την αντίληψη της ύπαρξης της κατάχρησης, όπως συμβαίνει με τη χρήση της κάνναβης που δεν έχουμε σύνδρομο στέρησης, γιατί δεν υπάρχουν σωματικά προβλήματα.
Υπάρχουν μόνο προβλήματα που προκαλεί η χρήση, όπως εξανθήματα στο στόμα και τη μύτη, βήχας, δύσπνοια, πονοκέφαλοι, κοιλιακοί πόνοι, εμετός και σε μακροχρόνια κατάχρηση έχουμε ηπατίτιδα, νεφρική ανεπάρκεια, εγκεφαλική ατροφία, περιφερικές νευροπάθειες.
Σημειώνεται ότι πολλοί πολυχρήστες, που κάνουν δηλαδή χρήση πολλών ουσιών, κάποτε καταφεύγουν σε αυτού του είδους τις εισπνεόμενες ουσίες, αν δεν έχουν τη δόση τους σε ηρωίνη ή κοκαΐνη.
Η ψεύτικη αύξηση αυτοπεποίθησης…
Οι εισπνεόμενες ουσίες είναι τριών κατηγοριών: α) πτητικά αέρια και διαλύτες, β) αερολύματα, που είναι προϊόντα ψεκασμού και γ) τα νιτρικά άλατα που χρησιμοποιούνται για ψεκασμούς δωματίων. Μόνο τα νιτρικά άλατα έχουν ιατρική χρήση. Σύμφωνα με τον δρα Βερεσιέ, σε χαμηλές δόσεις, οι χρήστες τέτοιων ουσιών νιώθουν ελαφρά διεγερμένοι γιατί αναστέλλονται τα ανώτερα εγκεφαλικά κέντρα και μειώνεται το άγχος.
«Λόγω των αναστολών του κεντρικού νευρικού συστήματος», πρόσθεσε, «μπορεί κάποιος να παρουσιάσει μια ψεύτικη αύξηση της αυτοπεποίθησής του, απώλεια αναστολών και μπορεί να κάνει κι άλλα επικίνδυνα πράγματα. Σε πιο ψηλές δόσεις, μπορεί η ουσία να επηρεάσει τις λειτουργίες του εγκεφάλου, να επιδράσει άμεσα στην αναπνοή και τη λειτουργία της καρδίας κι αυτό είναι πολύ επικίνδυνο. Επειδή χρειάζεται χρόνο για να γίνει, μέσα από μια ανεβασμένη διάθεση, ο χρήστης μπορεί να κάνει και άλλες εισπνοές, οπότε το άθροισμα όλων, επηρεάζει την υγεία του.
Η καρδιακή προσβολή είναι το πιο συνηθισμένο αποτέλεσμα, λόγω ασφυξίας, αφού ο καρδιακός μυς στερείται οξυγόνο, ενώ οι εισπνεόμενες ουσίες μέσα στο αίμα μπορεί να είναι τοξικές προς την καρδιά».
«Σημερινή»29/07/2010 -Του Μάριου Δημητρίου
