Ξύλινα παιδικά παιχνίδια

Αναζητώντας στο διαδίκτυο πληροφορίες για την εκπόνηση μιας εργασίας ανακάλυψα μια ανάρτηση στο περιοδικό Υγεία, που είχε τίτλο, «Ξύλινο παιδικό παιχνίδι και ασφάλεια». 

Πρόκειται για ένα άρθρο που έχουν συντάξει οι Καθηγητές Δρ. Γεώργιος Μαντάνης, ειδικός σε θέματα επιστήμης και χημείας ξύλου και Δρ. Ιωάννης Κακαράς, ειδικός σε θέματα τεχνολογίας ξύλου.

How to Check Safety of Wooden Toys

Το άρθρο ξεκινάει με τα εξής ερωτήματα: 

Πώς μπορούμε να κάνουμε ακίνδυνο το ξύλινο παιχνίδι για τα παιδιά μας; 

Ποια είναι τα κατάλληλα ξύλα και ποιες οι προδιαγραφές που πρέπει να ακολουθούνται, ώστε να είναι ένα παιδικό παιχνίδι ασφαλές;

Αρχικά γίνεται μια ιστορική αναδρομή και αναφορά για τη χρήση του ξύλου. 

Το ξύλο είναι ένα φυσικό υλικό που έπαιξε και εξακολουθεί να παίζει καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη του ανθρώπου. Στους προϊστορικούς χρόνους ο άνθρωπος κατασκεύασε με αυτό τα πρώτα του εργαλεία, σκεύη, ρόπαλα, δόρατα. Μετά την ανακάλυψη της φωτιάς, το ξύλο χρησίμευσε για θέρμανση και μαγείρεμα της τροφής. Ο πρωτόγονος άνθρωπος έφτιαχνε με ξύλο τις πρώτες καλύβες και τις βάρκες του. Μεγάλοι πολιτισμοί... 

στο παρελθόν αξιοποίησαν με τον δικό τους τρόπο το ξύλο. Στην αρχαία Αίγυπτο το χρησιμοποίησαν στις σαρκοφάγους των Φαραώ και στο χτίσιμο των Πυραμίδων όπου η μεταφορά των τεράστιων ογκόλιθων γινόταν πάνω σε κορμούς δέντρων. Στην αρχαία Ελλάδα το ξύλο Πεύκης αξιοποιήθηκε στην αρχιτεκτονική, στην κατασκευή επίπλων, αλλά κυρίως στη ξυλοναυπηγική.

Σήμερα με την εξέλιξη της τεχνολογίας το ξύλο χρησιμοποιείται από πλήθος βιομηχανιών όπως του χαρτιού, του επίπλου, των ξύλινων κατασκευών και της οικοδομικής. 

Ακόμη χρησιμοποιείται στη χημική και στη φαρμακευτική βιομηχανία. Παραμένει ένα αναντικατάστατο υλικό, με πάνω από 2000 προϊόντα και εξακολουθεί να έχει τεράστια σημασία για τη ζωή του ανθρώπου.

Μια από τις μάλλον σπάνιες χρήσεις του ξύλου στην εποχή μας είναι αυτή των ξύλινων παιδικών παιχνιδιών. Το ξύλινο παιχνίδι καταλαμβάνει μόνο το 3% της αγοράς, αφού άλλες πρώτες ύλες, όπως πλαστικό, μέταλλο, καουτσούκ κ.α., έχουν κυρίαρχο ρόλο στην αγορά. Χωρίς αμφιβολία όμως το ξύλο είναι το πιο κατάλληλο υλικό για την κατασκευή παιχνιδιών, γιατί είναι προϊόν βιολογικών διεργασιών, είναι «ζεστό» υλικό, με αισθητική αξία και παράλληλα ακίνδυνο στην αφή, ενώ τα «κατάλληλα» ξύλα είναι ακίνδυνα και για το μάσημα που κάνουν τα παιδιά στις μικρές ηλικίες.

Τα επιτρεπόμενα είδη ξύλου και τα πλέον κατάλληλα για την κατασκευή παιχνιδιών είναι η οξιά, η λεύκα, το έλατο, το φλαμούρι, το πεύκο και η ερυθρελάτη. Προτιμούνται τα πιο ελαφριά ξύλα, χωρίς ρόζους. Παιδικά παιχνίδια που προέρχονται από την Ασία ή άλλες τροπικές είναι κατασκευασμένα από τροπικά «λευκά» ξύλα. Σε αυτά γίνεται κατάλληλη επεξεργασία και λείανση για στρογγυλεμένες άκρες, ώστε να μην είναι επικίνδυνα στη χρήση τους.

Πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι τα ξύλινα παιδικά παιχνίδια παράγονται σε δύο κυρίως χώρες, την Ταϊλάνδη και τη Γερμανία. Οι επιχειρήσεις στην Ταϊλάνδη χρησιμοποιούν ξύλο rubber wood, ενώ οι Γερμανικές επιχειρήσεις είναι περισσότερο «φιλικές» για το περιβάλλον και χρησιμοποιούν κυρίως «καθαρό» ξύλο οξιάς. Η αγορά του ξύλινου παιχνιδιού μπορεί να εγκυμονεί κινδύνους, γι’ αυτό οι καταναλωτές θα πρέπει να αναζητούν πιστοποιημένες εταιρείες που φέρουν τα κατάλληλα σήματα ποιότητας.

Οι τεχνικές προδιαγραφές για το ξύλινο παιδικό παιχνίδι είναι πολύ αυστηρές λόγω των κινδύνων που εγκυμονούν στους «ιδιαίτερους» χρήστες τους. Συγκεκριμένα, πρέπει να προσεχθεί να είναι κατάλληλο το ξύλο και να μη γίνεται χρήση φυτοφαρμάκων ή βαρέων μετάλλων. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται στα υλικά φινιρίσματος του ξύλου, βαφές και βερνίκια. Ως προς το φινίρισμα θα πρέπει να αποφεύγονται οι βαφές με συνθετικά και προτείνονται μόνο οι φυσικές και οικολογικές (π.χ. υδροδιαλυτά βερνίκια εμποτισμού).

Η μελέτη του άρθρου μου κίνησε την περιέργεια αν τηρούνται οι παραπάνω προδιαγραφές στην κατασκευή των παιχνιδιών και ξεκίνησα μια προσωπική έρευνα για τα συγκεκριμένα είδη. Αναζήτησα στην αγορά της Χαλκίδας και εντόπισα ένα κατάστημα με οικολογικά ξύλινα παιχνίδια, που ασχολείται τα τελευταία 20 χρόνια με είδη κατάλληλα, κυρίως παιχνίδια που εμπνέουν τη φαντασία των παιδιών και προωθούν την σωματική και πνευματική τους ανάπτυξη.

Η υπεύθυνη του καταστήματος με ενημέρωσε για τη συνεργασία με τον εισαγωγέα των ξύλινων παιχνιδιών και την «πράσινη» εταιρεία Plan Toys. Η συγκεκριμένη εταιρεία δραστηριοποιείται στην Ταϊλάνδη και κατασκευάζει ξύλινα παιχνίδια από καουτσουκόδεντρο λαμβάνοντας υπόψη της τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Η οικολογική της πολιτική είναι Πράσινο Παιχνίδι – Πράσινο Περιβάλλον – Πράσινα Υλικά. Χρησιμοποιεί φιλικές προς το περιβάλλον πρώτες ύλες, από καθαρό φυσικό ξύλο καουτσουκόδεντρου, τα οποία προέρχονται από δέντρα που δεν μπορούν πλέον να παράγουν καουτσούκ. Τρία χρόνια πριν το ξύλο τους χρησιμοποιηθεί, δεν προστίθενται λιπάσματα, ώστε το ξύλο να παραμένει καθαρό χωρίς χημικά πρόσθετα. Επιπλέον για τη σταθεροποίηση του ξύλου χρησιμοποιείται μια χρονοβόρα μέθοδος ξήρανσης, χωρίς χημικά, σε ειδικό φούρνο. Η διαδικασία αυτή εξασφαλίζει, ότι τα παιχνίδια είναι ασφαλή για τα παιδιά. Συναρμολογεί τα παιχνίδια με ειδικά υλικά, χωρίς τις γνωστές κόλες που έχουν χημικές ενώσεις. Χρησιμοποιεί ανακυκλωμένα και ανακυκλώσιμα υλικά σε όλες τις συσκευασίες, ώστε να ελαχιστοποιεί τις επιπτώσεις στο περιβάλλον, ενώ οι εκτυπώσεις γίνονται με μελάνι σόγιας και μελάνι νερού, που και τα δύο είδη αποσυντίθενται γρηγορότερα από τα χημικά. Οι βαφές των παιχνιδιών είναι οικολογικές με βάση το νερό και τα χρώματα δεν περιέχουν βαρέα μέταλλα.

Η συγκεκριμένη εταιρεία, έχει δημιουργήσει ειδικά παιχνίδια για παιδιά με ειδικές ικανότητες, που σκοπό τους έχουν να ενισχύσουν τις ικανότητες αυτών των παιδιών και να τους δώσουν ευκαιρίες για πνευματική και σωματική αποκατάσταση. Επίσης έχει δημιουργήσει ένα Μουσείο παιχνιδιών. Η οικολογική της πολιτική συνεχίζεται με την προστασία των δασών και τα προγράμματα αναδάσωσης που οργανώνει.

Εισαγωγέας για την Ελλάδα είναι ο κος Κουρκάκης, από την Καρδίτσα. Δάσκαλος στο επάγγελμα και μεγάλος οραματιστής σε καινοτόμες ιδέες, με ιδιαίτερη περιβαλλοντική συνείδηση και κοινωνική ευαισθησία. Όνειρο του είναι να δημιουργήσει ένα Μουσείο Παιχνιδιών στην Αθήνα, που θα μπορούν να το επισκέπτονται δωρεάν τα σχολεία. Επίσης προσφέρει απλόχερα, σε ιδρύματα και φορείς, παιχνίδια για παιδιά με ειδικές ικανότητες.

Τα παιχνίδια που παράγονται, είναι ειδικά σχεδιασμένα και αφορούν όλες τις ηλικίες της προσχολικής αγωγής. Ειδικά για τα βρέφη, υπάρχει πολλή μεγάλη ποικιλία.

• Ξύλινες κουδουνίστρες με στρογγυλεμένες άκρες για τη διευκόλυνση των μικρών χεριών.
• Αυτοκινητάκια με χρώματα του ουράνιου τόξου, σχεδιασμένα με τέτοιο τρόπο, ώστε τα παιδικά χεράκια να παίζουν μαζί τους.
• Κύβοι όρασης, αφής, αίσθησης και ήχου, που δημιουργούν οπτικά, απτικά και ακουστικά ερεθίσματα, μιας και στο εσωτερικό τους περιέχουν χάντρες ή κουδουνάκια, που παράγουν ήχο ιδιαίτερα ελαφρύ.
• Πρώτα βιβλία αισθήσεων με διαφορετικές υφές για να διεγείρουν όλες τις αισθήσεις των μωρών.
• Κύλινδροι και ρόδες με ήχους, για την ανάπτυξη της όρασης και της αίσθησης της ακοής.
• Συρόμενα ζωάκια που έχουν ως σκοπό την ενθάρρυνση της επιδεξιότητας των χεριών και παράλληλα το συντονισμό ματιού – χεριού.

Η χρήση αυτών των παιχνιδιών θεωρώ ότι είναι πολύ σημαντική, όχι μόνο από θέμα της σωστής και μελετημένης κατασκευής τους, αλλά και από το θέμα της προσεχτικής και μελετημένης παραγωγής τους, ώστε να μην επιβαρύνουν το περιβάλλον. Θα πρέπει λοιπόν, να αποτελούν, την αρχική επιλογή για αγορά.

Η καθαρή φύση και η άριστη ποιότητα ζωής μπορεί να διαρκέσει για πάντα. Στις μέρες μας ως αποτέλεσμα των ανθρώπινων δραστηριοτήτων, η γη υφίσταται την επίδραση περιβαλλοντικών προβλημάτων, που ολοένα χειροτερεύουν. Ειδικά το φαινόμενο του θερμοκηπίου, που αποτελεί μια περιβαλλοντική κρίση, έχει άμεσες συνέπειες στο ανθρώπινο γένος. Πώς θα ζήσουμε και πώς θα επιβιώσουν τα παιδιά μας; Τώρα είναι η στιγμή που πρέπει να δουλέψουμε όλοι μαζί, για να θεραπεύσουμε τον πλανήτη μας. Όλοι είμαστε υπεύθυνοι για την ευημερία της γης. Αν προς αυτό το σκοπό κατευθύνουμε τις προσπάθειές μας και γίνει όραμά μας, μπορούμε πραγματικά να σώσουμε τον πλανήτη μας. Ας βάλουμε κι εμείς, ως παιδαγωγοί, ένα μικρό λιθαράκι. Μόνο έτσι μπορούν να επιβιώσουν οι μελλοντικές γενιές.

Ορσαλία Στάμου EcoView