Πειθαρχία και τιμωρία: Πώς αντιμετωπίζεται ένας «μικρός τύραννος»;

«Ο διάλογος και η μη βίαιη διαπαιδαγώγηση είναι ο καλύτερος τρόπος για να μαθαίνει ένα παιδί τους κανόνες και τα όρια 
που χρειάζεται στη ζωή του.»

(Δεκάλογος κατά της Σωματικής Τιμωρίας στα Παιδιά) 

Κάθε αταξία έχει συνέπειες. Οι συνέπειες δεν έχουν τον αυθαίρετο, εκδικητικό και άδικο χαρακτήρα της τιμωρίας που αποθαρρύνει τα παιδιά χωρίς να τους εξηγεί που έκαναν λάθος και γιατί δεν πρέπει να το επαναλάβουν. Ειδικά στα νήπια η τιμωρία δεν έχει καμία απολύτως αξία αφού δεν την συνδέουν με την δική τους ενέργεια και απλώς νιώθουν σύγχυση γιατί η μαμά ξαφνικά τα κλείδωσε στο δωμάτιό τους.

Η σωματική τιμωρία «τρώει» τα παιδιά.
Μειώνει τη συναισθηματική νοημοσύνη*
και επηρεάζει αρνητικά τη συμπεριφορά τους
περισσότερα εδώ

*συναισθηματική νοημοσύνη

Γιατί το έκανες αυτό;
Στο αυτονόητο ερώτημα των γονιών ενώπιον μιας τρομερής σκανταλιάς όπως πχ να βρεις όλα τα μπουκάλια με τα σαμπουάν αναποδογυρισμένα στο πάτωμα του μπάνιου υπάρχουν τέσσερις απαντήσεις-αιτίες που βέβαια ποτέ δεν θα μας έδιναν τα παιδιά –όσο «σοφά» και να λέμε πως είναι. 

Αυτές οι απαντήσεις είναι:

• Για να με προσέξεις: Τα παιδιά συχνά κάνουν διάφορες σκανταλιές επίτηδες απλώς για να προκαλέσουν την προσοχή. Ακόμα και όταν η μαμά τους τα μαλώνει εκείνα νιώθουν πως ασχολείται μαζί τους οπότε αν δεν ασχολείται αρκετά την υπόλοιπη μέρα, της κρατάνε τις καλύτερες αταξίες για το βράδυ.
• Για να μου πεις μπράβο! Ή προσπαθούν να μας εντυπωσιάσουν με τις δυνατότητές τους καταλήγοντας συχνά στο αντίθετο αποτέλεσμα, μια μεγάλη ζημιά για την οποία αντί να τα θαυμάσουμε όπως επιδίωκαν τα κατσαδιάζουμε.
• Γιατί δεν με άφησες να κάνω ποδήλατο. Πιο σπάνια μπορεί ένα παιδί να κάνει κάτι για να μας εκδικηθεί όπως πχ ο μικρός που έκοψε με το ψαλίδι το βραδινό φόρεμα της μαμάς του επειδή δεν τον άφησε να πάει να παίξει στον φίλο του.
• Γιατί εγώ δεν κάνω τίποτα σωστά. Αν νιώθουμε απογοήτευση γιατί το παιδί μας δεν μας ακούει ίσως έχουμε αρχίσει να πιστεύουμε (και το έχουμε πείσει για τον εαυτό του) πως είναι «κακό παιδί» και δεν κάνει τίποτα που να μας αρέσει.

Σεβασμός και συνέπειες. Όχι τιμωρία και ξύλο
Στο τέλος μιας κουραστικής ημέρας οι αντοχές μας είναι συχνά μειωμένες. Ωστόσο θα πρέπει να μάθουμε να συγκρατούμε το θυμό μας και να διατηρούμε την ψυχραιμία μας απέναντι στα παιδιά, αν θέλουμε να μεγαλώσουμε πολιτισμένους ανθρώπους.
 
Με ακούς που σου μιλάω; Η απάντηση είναι «ναι». Το παιδί μας ακούει και καταλαβαίνει πολύ καλά τι λέμε αλλά και πως το λέμε. Οπότε δεν χρειάζεται να λέμε και πολλά (γιατί εκνευριζόμαστε περισσότερο) αντί για τα λόγια είναι καλύτερα τα έργα.

Υπάρχουν πάντα συνέπειες
Κάθε πράξη μας έχει συνέπειες. Είμαστε επομένως υπεύθυνοι για όλα όσα κάνουμε και θα πρέπει να μάθουμε να αντιμετωπίζουμε τις συνέπειες των πράξεών μας χωρίς την έκπληξη του ανυποψίαστου ή του αφελούς. Αυτό είναι το πιο σημαντικό μάθημα που μπορούμε να δώσουμε στα παιδιά μας γιατί θα τα βοηθήσει να ζήσουν καλύτερη ζωή. Οι συνέπειες ακολουθούν σχεδόν  πάντα ένα λάθος και αυτό ισχύει για όλους –όχι  μόνο για τα παιδιά.
 
Οι συνέπειες επιβάλλονται από το νόμο, τη λογική ή από τη φύση:

• «Αν οδηγήσεις μεθυσμένος, θα σου πάρουν το δίπλωμα.»
• «Αν βγεις με κοντομάνικο στο κρύο, θα κρυώσεις.»
• «Αν βρέχει, δεν μπορούμε να παίξουμε στον κήπο.»

Οι συνέπειες δεν έχουν τον αυθαίρετο, εκδικητικό και άδικο χαρακτήρα της τιμωρίας που αποθαρρύνει τα παιδιά χωρίς να τους εξηγεί που έκαναν λάθος και γιατί δεν πρέπει να το επαναλάβουν.

Στην τιμωρία λέμε:
Αν δεν φας όλο το φαγητό σου, δεν θα κάνεις ποδήλατο. Ακούγεται παράλογο και είναι. Τι σχέση έχει το ένα με το άλλο; Αυτή η έλλειψη σύνδεσης μεταξύ της συμπεριφοράς του παιδιού και της τιμωρίας προκαλεί στα παιδιά σύγχυση και την αίσθηση πως τα εκδικούμαστε. Ας μείνουμε λοιπόν στη λογική της συνέπειας για να μην γίνουμε αντιπαθείς στα παιδιά μας.

Ξύλο και κακοποίηση παιδιών
Το ξύλο δεν έχει βγει από τον παράδεισο όπως υποστήριζαν σε άλλες δεκαετίες. Δείχνει την έλλειψη σεβασμού απέναντι στο παιδί ακόμα και αν πρόκειται για μια απλή ξυλιά σε ανώδυνο σημείο. Δεν διδάσκει τίποτε στο παιδί, εκτός από τη βίαιη αντίδραση που εφόσον την εισέπραξε από τους γονείς του που το αγαπούν θα την εφαρμόσει με τη σειρά του ακόμα και σε όσους αγαπά.
Το ξύλο κάνει το παιδί να νιώθει πληγωμένο, φοβισμένο και ανασφαλές.
Πολλοί γονείς ξεσπούν πάνω στα παιδιά τους για τα προσωπικά τους άγχη και τους εκνευρισμούς ή επειδή οι ίδιοι αδυνατούν να ελέγξουν τα νεύρα τους.
 
Αν η κατάσταση στο σπίτι ξεφύγει από τον έλεγχο

• Σταματήστε τη βία αμέσως
• Απομακρύνετε το παιδί σε ασφαλές περιβάλλον
• Ηρεμήστε
• Ζητήστε βοήθεια από τους ειδικούς. (Χαμόγελο του Παιδιού γραμμή επικοινωνίας 1056)

babyspace

Οι τιμωρίες δεν διδάσκουν τίποτα στα άτακτα παιδιά

Πώς αντιμετωπίζεται ένας «μικρός τύραννος»;

Η ΤΙΜΩΡΙΑ

• Έρευνες έχουν δείξει ότι με την τιμωρία δεν διορθώνεται η κακή συμπεριφορά του παιδιού 
• Με την τιμωρία το παιδί δεν μαθαίνει τι να κάνει και σπανίως μαθαίνει τι να μην κάνει 

Η ΣΥΖΗΤΗΣΗ

• Δεν είναι βέβαιο ότι με τη συζήτηση βελτιώνεται η συμπεριφορά του παιδιού.

Ωστόσο, με τη συζήτηση το παιδί:

1. βελτιώνει τις γλωσσικές δεξιότητές του 
2. αναπτύσσει τις ικανότητές του στη λογική σκέψη 
3. αυξάνει τις πιθανότητες να συζητά στην εφηβεία με τους γονείς πράγματα που το απασχολούν 

Ο ΕΠΑΙΝΟΣ

• Η έστω και μικρή βελτίωση της συμπεριφοράς πρέπει να αναγνωρίζεται από τον γονέα είτε λεκτικά είτε με ένα μικρό «δώρο» (π.χ. να του χαρίσετε 15 λεπτά πριν πάει για ύπνο)

ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ

• «Θα σου απαγορεύσω να κάνεις κάτι. Για να δούμε; Μπορείς να παραμείνεις ήρεμος;».  
• Αλλάξτε ρόλους. Πολλά παιδιά διασκεδάζουν παίζοντας τους γονείς και λέγοντας «όχι» στον γονέα που υποδύεται το παιδί. 

Χρειάζεται ηρεμία και υπομονή
Γιατί να κινήσετε γη και ουρανό για να αντιμετωπίσετε ένα πρόβλημα που θα διορθωθεί από μόνο του; Αυτή η προσέγγιση, ωστόσο, απαιτεί αρκετή δόση ηρεμίας, πειθαρχίας και υπομονής από τους γονείς. Ακόμη και αυτοί οι γονείς, όμως, που θυμίζουν μοναχούς του Ζεν, πρέπει να έχουν υπόψη τους ότι μια συνήθεια που εγκαταλείπει ένα παιδί με τον καιρό είναι πιθανό να επιστρέψει και μάλιστα σε χειρότερο βαθμό από ποτέ. 

Παρ΄ ότι στις περισσότερες περιπτώσεις η κακή συμπεριφορά δεν ήρθε για να μείνει, δικαίως κάποιοι γονείς μπορεί να ανησυχήσουν. 
Είναι φυσιολογικό για ένα 4χρονο παιδί να κλέψει ένα γλειφιτζούρι- τι συμβαίνει όμως όταν κλέβει γλειφιτζούρια ένας 12χρονος; Σε αυτήν την περίπτωση, μάλλον πρέπει να ζητήσετε τη βοήθεια κάποιου ειδικού.

  

Του ΑLΑΝ Ε. ΚΑΖDΙΝ 

ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ: Σάββατο 4 Απριλίου 2009