Οι καυγάδες των παιδιών και εμείς σύμφωνα με τη Μοντεσσοριανή διαπαιδαγώγηση

Το άρθρο αυτό έχει προκύψει από τις σημειώσεις που κράτησα κατά τη διάρκεια της αντίστοιχης ομιλίας της Patricia Oriti*, συμβούλου μοντεσσοριανής διαπαιδαγώγησης.

.

Απόσπασμα από τη διάλεξη της παιδαγωγού Πατρίσια Όριτι

Στο συγκεκριμένο άρθρο θα ήθελα να εστιάσω σε μερικές αρχές που μπορούμε να κρατήσουμε ως γονείς ή ως δάσκαλοι, όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με διενέξεις ή καυγάδες των παιδιών μας ενδοοικογενειακά, στο σχολείο ή στη γειτονιά.  

Μιας και τα παιδιά είναι σε ηλικία που μαθαίνουν, ας τους μάθουμε λοιπόν να λύνουν τις διαφορές τους ειρηνικά και με τη δύναμη του λόγου τους.

Μαρία Σιγαλού,
Αρχιτέκτων Μηχανικός Ε.Μ.Π.

Βασικές αρχές αντιμετώπισης διενέξεων

Βασικές αρχές αντιμετώπισης διενέξεων:

• Βοηθάμε τα παιδιά αναλόγως του σταδίου εξέλιξής τους (και της ηλικίας τους, η οποία κατηγοριοποιείται ως εξής: παιδιά 0-6, 6-12, 12-18).
• Στόχος μας πάντα είναι να τους δείξουμε πως με τα λόγια, τη στάση τους και το μυαλό τους έχουν τον τρόπο να λύνουν τις διαφορές τους.
• Ως ενήλικες βλέπουμε πρώτα την κατάσταση καθαρά και ως γεγονός «μεμονωμένο», χωρίς προκαταλήψεις και εμπάθειες (απέναντι στα παιδιά).
• Όταν τα παιδιά καυγαδίζουν αποφεύγουμε να εμπλακούμε από την αρχή, να δώσουμε έτοιμη λύση στο πρόβλημά τους και να αποδώσουμε δικαιοσύνη. Ο ρόλος μας πρέπει να είναι βοηθητικός. Να τους δείξουμε τον τρόπο να βγουν από το αδιέξοδο στο οποίο βρέθηκαν, ειρηνικά, να τα βοηθήσουμε να βρουν μόνα τους μια λύση που να τα ικανοποιεί.
• Αποφεύγουμε να μπούμε στον καυγά τους ως κριτές, και να καθορίσουμε εμείς το θύμα και το θύτη. Δεν χρησιμοποιούμε καν αυτούς τους όρους. (Το θύμα και ο θύτης είναι η άλλη πλευρά του ίδιου νομίσματος.) Τα παιδιά εύκολα μπορούν να μπουν στο ρόλο που τους αποδώσαμε, να εγκλωβιστούν εκεί, και να παίζουν πια το ρόλο τους, χωρίς να εστιάζουν στο θέμα, δηλαδή στην επίλυση της συγκεκριμένης τους διαφοράς.
• Δεν αποδίδουμε δικαιοσύνη μοιράζοντας τιμωρίες και επιβραβεύσεις. Την επόμενη φορά που θα βρεθούν σε μια τέτοια κατάσταση θα πρέπει να έχουν στο μυαλό τους τον τρόπο που θα τα βοηθήσει να βγουν από αυτή και όχι την απειλή για το τί θα πάθουν αν .... ή το βραβείο που θα πάρουν αν... Στόχος μας είναι να τα εκπαιδεύσουμε!
• Δίνουμε λίγες οδηγίες στα παιδιά και τα παροτρύνουμε σε λεκτικές λύσεις.
• Επειδή τα παιδιά έχουν την ανάγκη να είναι με τους «καλούς, τους σωστούς και τους δίκαιους», πρέπει να τα βοηθήσουμε να καταλάβουν που βρίσκονται κατά τη συγκεκριμένη διένεξη.
• Πρέπει ως ενήλικες να δουλεύουμε με την περιφέρεια των παιδιών, δηλαδή με τη συμπεριφορά τους. Δεν πρέπει να δουλεύουμε με το κέντρο τους. Όταν δουλεύουμε με το κέντρο τους, κρίνουμε χωρίς να υπάρχει απαραίτητη αντιστοιχία ατόμου – παιδιού. Διότι τα παιδιά κάτω των 6 ετών καθώς και οι έφηβοι (12-18), κάθε στιγμή είναι και ένα νέο άτομο. Τα δε παιδιά 6-12 ετών, ψάχνουν να δομήσουν τον εαυτό τους, το κέντρο τους, και θέλουν βοήθεια. Μια κλασική ερώτηση που κάνουμε, μα απευθύνεται στο κέντρο των παιδιών, είναι «γιατί το έκανες αυτό;». Στην πραγματικότητα τα παιδιά (κι εμείς ίσως) δεν ξέρουν να την απαντήσουν.
• Στην επίλυση των διαφορών μας και όταν δρούμε ως διαμεσολαβητές στις διενέξεις των παιδιών, πρέπει να απαιτούμε σεβασμό (και να δείχνουμε σεβασμό). Δεν τα αφήνουμε να μας χτυπάνε, να μας κλωτσάνε, να μας φτύνουν, να μας βρίζουν. Αυτή μας η απαίτηση είναι απαραίτητη προϋπόθεση για να συνεχίσουμε το διάλογο με τα παιδιά μας.

Πολύ βοηθητικές εκφράσεις είναι οι ακόλουθες:

• «Εμείς στην οικογένειά μας (στο σχολείο μας, στην κοινότητά μας) δεν φτύνουμε (χτυπάμε, κλωτσάμε...)». Κάτι τέτοιο το ενισχύουμε κάνοντάς το πράξη και εμείς οι ίδιοι βέβαια.
• «Δεν σου επιτρέπω να με κλωτσάς (να με βρίζεις, να με χτυπάς...)», πολύ ξεκάθαρα και κατηγορηματικά.
• Και όταν το παιδί κλαίει και ωρύεται, αποχωρούμε (από τη σκηνή) ήρεμα λέγοντας: «Όταν ηρεμήσεις, έλα να μιλήσουμε.»

Μερικές επισημάνσεις ακόμα:

• Με λίγη παρατήρηση μπορούμε να καταλάβουμε πότε θα γίνει το ατύχημα ή ο καυγάς, οπότε προσπαθούμε να το προλάβουμε. Σημαντικό είναι επίσης να προλάβουμε την υστερία.
• Φροντίζουμε όλη μέρα να μη δίνουμε έντονες και δυνατές διαταγές, ώστε να ακούγονται αυτές που έχουν νόημα.
• Αποφεύγουμε τις διαλέξεις και το κήρυγμα, καθώς τα παιδιά 0-6 γίνονται κουφά μιας και ζουν το παρόν.
• Τέλος χρειάζεται να δούμε πώς λύνουμε εμείς τις διαφορές μας ως ενήλικες, αφού είμαστε τα ζωντανά και μόνα παραδείγματα για τα παιδιά μας.

*Η Πατρίσια Ορίτι είναι διεθνώς αναγνωρισμένη εκπαιδεύτρια γονέων, με πάνω από 40 χρόνια εμπειρίας στη Μοντεσσοριανή φιλοσοφία. Εργάστηκε σε Μοντεσσοριανά σχολεία για πάνω... 

από είκοσι χρόνια, πριν αφιερωθεί στο τωρινό της έργο, όπου προσφέρει τις υπηρεσίες της σαν εκπαιδεύτρια οικογενειακής ζωής, μέσα στα Μοντεσσοριανά πλαίσια και σαν σύμβουλος σε Μοντεσσοριανά σχολεία, όπως και σε δημόσια σχολεία. Η Πατρίσια δίνει σεμινάρια, στις Η.Π.Α. και στην Ευρώπη, για γονείς, Μοντεσσοριανούς εκπαιδευτικούς αλλά και δασκάλους της κλασσικής εκπαίδευσης, όπως και σε εκπαιδευτικά προγράμματα δασκάλων. Εργάστηκε επίσης ως Ειδικός πάνω στην Ανθρώπινη Εξέλιξη με τους Ινδιάνους της φυλής Λακότα, στον Ινδιάνικο καταυλισμό Crow Creek Indian Reservation. Πιστεύει στο όραμα της Μαρία Μοντεσσόρι για παγκόσμια ειρήνη, ειρήνη που γίνεται εφικτή μέσα από την εκπαίδευση των νέων παιδιών να ζουν σε ειρηνική συνύπαρξη και αλληλεξάρτηση με σεβασμό, συμπόνια και υπευθυνότητα.

http://montessorianikinotita.wordpress.com