Τα πάντα για την προστασία απο τον ήλιο

Δίνει φως και ζωή. Είναι όμως και επικίνδυνος! Ιδιαίτερα για τα παιδιά -με το τόσο ευαίσθητο δέρμα, ο ήλιος μπορεί να προκαλέσει ανεπανόρθωτες βλάβες. Πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι τα αντηλιακά δεν αρκούν για να τα προστατέψουν. Ας δούμε, λοιπόν, πώς θα τα περιβάλλουμε με μια «ασπίδα ασφαλείας».

Summer Sun Protection for Kids

Ξεφυλλίστε οποιοδήποτε οικογενειακό άλμπουμ διακοπών και γρήγορα θα ανακαλύψετε ότι η ιδέα της διασκέδασης στη θάλασσα έχει αλλάξει δραματικά. Οι ταξιαρχίες από ηλιοκαμένα παιδάκια που παίζουν ανέμελα με τα κουβαδάκια και τα φτυαράκια τους στην άμμο, μια συνηθισμένη καλοκαιρινή εικόνα είκοσι χρόνια πριν, είναι μακρινή πλέον ανάμνηση. Στη θέση αυτής της εικόνας βρίσκουμε παιδιά με σκούρα γυαλάκια, πλατύγυρα καπέλα και προσωπάκια καλυμμένα με αντηλιακό.

Οι γονείς τώρα κοιτάζουμε τον ήλιο με καχυποψία και αναζητούμε τα σκιερά μέρη, όταν είμαστε στο δρόμο με το μωρό μας στο καροτσάκι, ή συνωστιζόμαστε κάτω από τα δέντρα, όταν πηγαίνουμε βόλτα στο πάρκο.  
Μήπως όμως γινόμαστε υπέρμετρα παρανοϊκοί;

Κατηγορηματικά όχι, όπως αναφέρει η «Έρευνα για τον Καρκίνο» που πρόσφατα παρουσίασε το SunSmart, μια καμπάνια για την προστασία από τον ήλιο.

Τις τελευταίες δεκαετίες μειώθηκε σημαντικά η στιβάδα του όζοντος στη στρατόσφαιρα, η οποία απορροφά την υπεριώδη ακτινοβολία των ηλιακών ακτίνων. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να αυξηθεί η υπεριώδης ακτινοβολία και οι συνέπειες της αλόγιστης έκθεσης στον ήλιο να είναι πολλές και βλαβερές.

Ο καρκίνος του δέρματος παρουσιάζει αύξηση, ενώ, σύμφωνα με σχετικές έρευνες, η ηλιακή ακτινοβολία ευθύνεται για το 90% των δερματικών καρκίνων. Στην πραγματικότητα, αν δεν αλλάξουμε τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουμε τον ήλιο, τα παιδιά μας θα κινδυνεύουν τρεις φορές περισσότερο από τους παππούδες τους να παρουσιάσουν κακόηθες μελάνωμα -την πιο επιθετική μορφή καρκίνου του δέρματος. Ήδη το κακόηθες μελάνωμα αποτελεί την τρίτη πιο διαδεδομένη μορφή καρκίνου στην ηλικία 15-29 ετών. Στην Αμερική μάλιστα εκτιμάται ότι περίπου οι μισοί από τους ανθρώπους που φτάνουν στην ηλικία των 65 χρόνων θα αναπτύξουν τουλάχιστον ένα καρκίνο του δέρματος στη ζωή τους.

Αυτό που χρειάζεται να καταλάβουμε είναι ότι η μεγαλύτερη ζημιά από τον ήλιο που πυροδοτεί τον καρκίνο προκαλείται στη νεαρή ηλικία -μέχρι την ηλικία των 20 χρόνων. Η αλόγιστη έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία σε παιδική ηλικία μπορεί να διπλασιάσει αργότερα τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του δέρματος. Αν ένα παιδί έχει κοκκινίσει από τον ήλιο έστω και λίγο, η πιθανότητα για τη δημιουργία μελανώματος διπλασιάζεται.

Η αλόγιστη έκθεση στον ήλιο κατά τη διάρκεια της παιδική ηλικίας προκαλεί βλάβες στο DNA μόνιμα και διαταράσσει τη φυσιολογική λειτουργία των δερματικών κυττάρων. Η επαναλαμβανόμενη έκθεση στον ήλιο καταστρέφει τα δερματικά κύτταρα. Αυτό σημαίνει ότι, καθώς το παιδί μεγαλώνει, θα έχει περισσότερες πιθανότητες να πάθει... 
διάφορες μορφές καρκίνου, με πιο διαδεδομένη το μελάνωμα. Αν όμως σταματήσετε το πρώτο χτύπημα στο DNA, θα εμποδίσετε την ανάπτυξη του καρκίνου του δέρματος αργότερα.

Κανένα μαύρισμα δεν είναι υγιές. Το ελαφρύ μαύρισμα μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εγκαυμάτων στα παιδιά σας, αλλά υπάρχει ακόμα ο κίνδυνος καταστροφής του δέρματος. Στην πραγματικότητα, το μαύρισμα δεν είναι ένδειξη υγείας, αλλά καταστροφής του δέρματος. Η απάντηση του δέρματος στο μαύρισμα από τον ήλιο είναι ο τραυματισμός του.

Ακόμη κι αν το παιδί σας φαίνεται χαριτωμένο με τη μαυρισμένη πλατούλα και τις θερινές φακίδες πάνω στη μύτη του, αυτές οι κηλίδες στην πραγματικότητα είναι ενδείξεις για τη ζημιά που προξένησε ο ήλιος.

Με το να προστατεύσετε το παιδί σας τώρα, όχι μόνο θα του σώσετε το δέρμα, αλλά θα το εκπαιδεύσετε σε σωστές συνήθειες συμπεριφοράς στον ήλιο, τις οποίες θα εφαρμόσει αργότερα στην ενήλικη ζωή του.

Κανείς εξάλλου δεν είπε ότι η σχέση των παιδιών με τον ήλιο πρέπει να είναι απαγορευτική. Με την έκθεση στον ήλιο συντίθεται βιταμίνη D, η οποία παίζει σπουδαίο ρόλο στην ανάπτυξη των παιδιών, γιατί βοηθάει στην απορρόφηση του ασβεστίου, διασφαλίζοντας την εναπόθεσή του στα οστά. Αρκεί η έκθεση στον ήλιο να γίνεται με μέτρο και με τις σωστές προφυλάξεις. Υιοθετώντας σωστές συνήθειες εξασφαλίζετε ότι ο ήλιος θα παραμείνει φίλος κι όχι εχθρός των παιδιών.

Η σημασία που έχει ο τύπος δέρματος

Τα παιδιά, ανεξάρτητα από το χρώμα της επιδερμίδας τους, είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα. Ακόμα κι ένα απλό ηλιακό έγκαυμα με φουσκάλες κατά την παιδική ηλικία διπλασιάζει τον κίνδυνο μελανώματος κι άλλου είδους καρκίνων του δέρματος. Σε ό,τι αφορά την προστασία από τον ήλιο, ο τύπος του δέρματος παίζει ρόλο.

Εάν το παιδί σας, για παράδειγμα, έχει ανοιχτόχρωμο δέρμα με κοκκινωπά μαλλιά, το σωστό είναι να το κρατήσετε μακριά απ' τον ήλιο μέχρι να γίνει τουλάχιστον 12 μηνών, ενώ τα μωρά με σκούρα επιδερμίδα έχουν πολύ καλύτερο σύστημα προστασίας από τον ήλιο. Είναι σημαντικό, λοιπόν, για τους γονείς να γνωρίζουν αν το δέρμα ενός μωρού είναι υπερευαίσθητο στον ήλιο, διασφαλίζοντας ανάλογα με τον τύπο του ότι δε θα καεί κάτω από τον ήλιο. Για σωστή καθοδήγηση η επίσκεψη σ' ένα δερματολόγο θα ήταν εξαιρετικά χρήσιμη.

Επίσης, θα πρέπει να επαγρυπνείτε και να προστατεύετε αποτελεσματικά από τον ήλιο το παιδί ιδίως:

αν είναι κάτω των 2 ετών
αν έχει ανοιχτό χρώμα επιδερμίδας
αν έχει κόκκινα ή ξανθά μαλλιά
αν παίρνει φάρμακα (π.χ. αντιβιοτικά)
αν έχει ευαίσθητο δέρμα ή παρουσιάζει ευαισθησία στα μάτια

Μωρά στον ήλιο;

Μέχρι πρότινος θα είχατε σίγουρα ακούσει ότι μωρό και ήλιος δε συμβαδίζουν. Είναι, λοιπόν, τα μωρά γεννημένα για τη σκιά; Οι ειδικοί συμφωνούν ότι τα μωρά που δεν έχουν συμπληρώσει ακόμα τους έξι μήνες δε θα πρέπει να εκτίθενται καθόλου στον ήλιο, γιατί το δέρμα τους είναι πολύ ευαίσθητο. Το δέρμα του μωρού δεν έχει τόσα προστατευτικά φίλτρα όσα ενός ενηλίκου. Έτσι, είναι ευκολότερο για τις ηλιακές ακτίνες να διεισδύσουν στα βαθύτερα στρώματα του δέρματος. Επίσης, ο προστατευτικός μηχανισμός ενάντια στην ηλιακή ακτινοβολία, δηλαδή το μαύρισμα, δεν αναπτύσσεται μέχρι την ηλικία των 12 μηνών. Στο μέσο, λοιπόν, μιας καλοκαιρινής μέρας ένα μωρό μπορεί να καεί από τον ήλιο σε διάστημα λιγότερο των δέκα λεπτών.

Αν και είναι προτιμότερο και πιο ασφαλές να μην εκθέτετε το μωρό σας απευθείας στον ήλιο, οι παιδίατροι επισημαίνουν ότι ο ήλιος μπορεί να βλέπει τα μωρά, με την προϋπόθεση ότι φορούν αντηλιακό. Αν και παλιότερα υπήρχαν κάποιες ενστάσεις σχετικά με τη χρήση των αντηλιακών στα μωρά, σήμερα γνωρίζουμε ότι κανένα αντηλιακό δε θέτει σε κίνδυνο το δέρμα του μωρού, ειδικά όταν πρόκειται για προϊόντα που απευθύνονται σε παιδιά. Δεν πειράζει, λοιπόν, εάν το δει και λίγο ο ήλιος, αρκεί να χρησιμοποιείτε το κατάλληλο αντηλιακό. Σε γενικές γραμμές να θυμάστε:

-Μπορείτε να βάζετε αντηλιακό και στα μωρά κάτω των 6 μηνών.
-Χρησιμοποιήστε ένα προϊόν που απευθύνεται σε παιδιά. Εάν το μωρό σας έχει ευαίσθητο δέρμα, αναζητήστε ένα προϊόν χωρίς χημικά συστατικά ή ζητήστε τη συμβουλή δερματολόγου.
-Βάλτε λίγη ποσότητα αντηλιακού στα χέρια σας απλώνοντάς την προσεκτικά στο πρόσωπο του μωρού, μακριά από τα μάτια και το στόμα.
-Εάν πρέπει να βγείτε έξω και δεν μπορείτε να αποφύγετε τον ήλιο, φορέστε στο μωρό ένα καπέλο με πλατύ γείσο.
-Προτιμήστε το χαλαρό ντύσιμο πυκνής ύφανσης, που είναι κατάλληλο για να κρατήσει το μωρό σας δροσερό.
-Βεβαιωθείτε ότι το κεφαλάκι του μωρού σας, ο κορμός του, τα χέρια και τα πόδια του είναι προστατευμένα και καλύψτε όσο το δυνατόν καλύτερα τα εκτεθειμένα σημεία με αντηλιακό.
- Βεβαιωθείτε ότι το καρότσι που το μεταφέρετε σκιάζεται με κουκούλα ή ομπρέλα. Βεβαιωθείτε ότι το καροτσάκι έχει επαρκή προστασία από τον ήλιο και στα πλαϊνά του μέρη.
-Αν θέλετε να πάρετε το μωρό στην παραλία μαζί με την υπόλοιπη οικογένεια, προγραμματίστε να κάνετε οικογενειακώς τα θαλάσσια μπάνια σας ή νωρίς το πρωί (8.30π.μ. με 10.30π.μ. ή μετά τις 4.00μ.μ.) και φροντίστε η παραμονή σας να είναι σύντομη και κάτω από ομπρέλα.

Προστασία στην παραλία

Δεν υπάρχουν εύκολοι και γρήγοροι κανόνες σχετικά με το ποιος βαθμός έκθεσης στον ήλιο είναι ασφαλής. Το ερώτημα, λοιπόν, είναι πώς θα προστατεύσουμε τα παιδιά μας, χωρίς να στερηθούμε τον ήλιο και το φρέσκο αέρα μιας υπέροχης καλοκαιρινής μέρας. 

Παρακάτω παραθέτουμε ό,τι θα έπρεπε να έχετε υπόψη:

-Φροντίστε η παραμονή σας στην παραλία ή στην πισίνα να μην είναι παρατεταμένη. Επειδή οι ακτίνες UV «κάνουν γκελ» σε αντανακλαστικές επιφάνειες, όπως είναι το νερό και η άμμος, ένα παιδί εξακολουθεί να είναι ευάλωτο, ιδιαίτερα στην παραλία, ακόμα κι όταν είναι υπό σκιά.
-Προγραμματίστε τα μπάνια σας έτσι ώστε να αποφεύγετε την επίσκεψη στην παραλία ή στην πισίνα (αν είναι ανοιχτή) από τις 11.00π.μ. έως τις 4.00μ.μ., τις ώρες δηλαδή εκείνες κατά τις οποίες η περιεκτικότητα της ηλιακής ακτινοβολίας σε υπεριώδεις ακτίνες είναι η μεγαλύτερη.
-Έχετε στην παραλία κατά νου τον κανόνα της σκιάς: εάν δεν μπορείτε να δείτε τη σκιά σας ή η σκιά σας είναι κοντύτερη από εσάς, θα πρέπει οπωσδήποτε να καταφύγετε σε σκιερό μέρος.
-Να είστε ιδιαίτερα προσεκτικοί μεταξύ 11.00π.μ. με 2.00μ.μ., καθώς η ηλιακή ακτινοβολία είναι τις ώρες αυτές πιο έντονη.
-Στην παραλία, να είστε πάντοτε εξοπλισμένοι με μια ομπρέλα ή με μια μικρή τέντα για τον ήλιο.
-Μάθετε τα παιδιά να καταφεύγουν στη σκιά της ομπρέλας όταν παίζουν στην παραλία. Αν η ομπρέλα είναι στημένη μακριά απ' την ακρογιαλιά, την οποία συνήθως προτιμούν τα παιδιά, θα πρέπει να στήσετε μια στο σημείο που παίζουν.
-Έχετε πάντα μαζί σας και δίνετε στο παιδί άφθονο νερό, για να προλάβετε τυχόν αφυδάτωση.
-Έχετε πάντα δεύτερο (ή και τρίτο) καπέλο στην τσάντα θαλάσσης, γιατί μπορεί το παιδί να χάσει ή να βρέξει το πρώτο.
-Αν και το να φοράει το παιδί σας όταν κολυμπάει μπλούζα με μανίκια είναι καλύτερο από το τίποτα, παρ' όλα αυτά χρειάζεται να φοράει και αντηλιακό.
-Αναζητήστε στην αγορά ρούχα με προστασία ενάντια στις ακτίνες UV, όπως μαγιό, T-shirts και σορτς για μωρά και παιδιά, τα οποία να προφέρουν 40 SPF ή και περισσότερο, ακόμα κι αν βραχούν.

Προστασία έξω από το σπίτι

Τα παιδιά περνούν το 80% της ζωής τους εκτεθειμένα στον ήλιο πριν από την ηλικία των 18. Οι ώρες, όμως, που περνάει το παιδί σας κάτω από τον ήλιο μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα αργότερα.

Σύμφωνα με τις σχετικές έρευνες, η μεγαλύτερη ζημιά από τον ήλιο συμβαίνει κατά την καθημερινή μας έκθεση, κάνοντας το πρόγραμμα της ημέρας, δηλαδή πηγαίνοντας για ψώνια ή παίζοντας στον κήπο. Τα παιδιά χρειάζονται προστασία ακόμα κι όταν βγαίνουν έξω για βόλτα ή για να παίξουν, αλλά και κατά τη διάρκεια του διαλείμματος, όταν πηγαίνουν στον παιδικό σταθμό.

Γι' αυτό:

1. Εάν πρέπει να βγείτε έξω, μείνετε στη σκιά όσο περισσότερο γίνεται. Η σκιά από μόνη της μπορεί να μειώσει την έκθεση στην ακτινοβολία UV περίπου στο 75% και είναι αποτελεσματική όταν είναι επαρκής η έκτασή της.

2. Αποφεύγετε την ήλιο, όταν η ακτινοβολία UV βρίσκεται στο υψηλότερο σημείο της, ανάμεσα δηλαδή στις 11 το πρωί και στις 4 το απόγευμα, ιδιαίτερα κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.

3. Η χρήση του αντηλιακού πρέπει να γίνει καθημερινή τελετουργία, όπως το βούρτσισμα των δοντιών. Συνηθίστε το παιδί σας να φοράει αντηλιακό κάθε μέρα πριν βγει έξω από το σπίτι, ακόμα κι όταν έχει συννεφιά, καθώς το 80% των ηλιακών ακτίνων διαπερνούν τα σύννεφα.

4. Δώστε σαφείς οδηγίες σε όσους προσέχουν το παιδί (γιαγιά, μπέιμπι σίτερ, βρεφονηπιοκόμος) σχετικά με την προστασία από τον ήλιο. Στείλτε ένα αντηλιακό και ένα καπέλο στον παιδικό σταθμό, εξηγώντας στη νηπιαγωγό ότι θέλετε οπωσδήποτε το παιδί να τα φοράει όταν βγαίνει έξω.

5. Έχετε πάντα μαζί στην τσάντα σας τα αντηλιακά του παιδιού, το καπελάκι του και τα γυαλιά του καθ' όλη τη διάρκεια του καλοκαιριού.

6. Όταν πηγαίνετε στο πάρκο ή στις κούνιες, καταλύστε στη σκιά ενός δέντρου, παροτρύνοντας και τα παιδιά να παίζουν στη σκιά και υπενθυμίζοντας τους να έρχονται κοντά σας, για να ξεκουραστούν και να πιουν νερό.

7. Στον κήπο ή στη βεράντα του σπιτιού σας, καλό θα είναι να στήσετε τα παιχνίδια του παιδιού σε μέρος όπου σκιάζεται ή τουλάχιστον να τοποθετήσετε προσωρινά προστατευτικά για τον ήλιο στο σημείο που παίζει το παιδί.

8. Μην ξεχνάτε να βάζετε αντηλιακό στο παιδί όταν αθλείται ή παίζει με τους φίλους του σε ανοιχτούς χώρους, ακόμα κι όταν έχει συννεφιά.

9. Να έχετε πάντα μαζί σας νερό και φροντίστε να υπενθυμίζετε στο παιδί να το πίνει, ειδικά αν το παιχνίδι του είναι ενεργητικό.

10. Για να αποφύγετε τη χρήση μεγάλης ποσότητας αντηλιακού, ντύνετε τα παιδιά με ελαφριά, βαμβακερά κι άνετα ρούχα, που καλύπτουν τα χέρια και τα πόδια τους, ώστε να είναι δροσερά κάτω από τον ήλιο.

Είναι σημαντικό...

Μάθετε στο παιδί σας τον κανόνα της σκιάς: αν η σκιά του είναι μικρότερη από το ύψος του, τότε οι ηλιακές ακτίνες είναι πολύ ισχυρές και θα πρέπει εκείνη την ώρα να παίζει στη σκιά.

Της Φλώρας Κασσαβέτη με τη συνεργασία της Χριστίνας Αντωνίου-Βρεττού, δερματολόγου-αναπληρώτριας καθηγήτριας του Πανεπιστημίου Αθηνών, της Μαρίας Φωτοπούλου, οφθαλμίατρου-αναπληρώτριας διευθύντριας Οφθαλμολογικής Κλινικής - Νοσ. Παίδων «Αγία Σοφία», και της Ελένης Παπαγιαννίδου, κλινικής διαιτολόγου-βιοχημικού.

childit