Όταν η γιαγιά είναι η νταντά του!

Εάν το μωρό σας είναι όμορφο και τέλειο, ποτέ δεν κλαίει και δεν κάνει φασαρία, κοιμάται με πρόγραμμα,  χαμογελάει συνέχεια, είναι αγγελούδι όλη την ώρα, τότε απλά είστε η γιαγιά! 

Theresa Bloomingdale

Της Ελένης Χαδιαράκου
 
Σίγουρα θα ήσασταν πολύ πιο ήσυχη γνωρίζοντας ότι το παιδί είναι με τη μητέρα σας όση ώρα λείπετε. Από την άλλη, είστε σίγουρη ότι η γιαγιά θα κάνει ό,τι περνάει από το χέρι της για να το κακομάθει. Ποια είναι τα «υπέρ» και τα «κατά» της γιαγιάς-baby sitter;

Η Κατερίνα, η φίλη μου, δεν είχε άλλη επιλογή. Η γυναίκα που είχε προσλάβει για να κρατάει το μικρό της γιο, έπρεπε να φύγει επειγόντως για τη Βουλγαρία, και ο κοντινότερος παιδικός σταθμός ήταν ήδη υπερπλήρης. 
Ο μόνος άνθρωπος που μπορούσε να της δώσει αυτή τη στιγμή λύση ήταν η μητέρα της. Μιας που ο μπαμπάς της δεν είχε βγει ακόμη στη σύνταξη, και η μαμά της είχε ως επάγγελμα τα οικιακά, σκέφτηκε πως θα ήθελε πολύ να βρίσκεται κάθε μέρα με το εγγόνι της. Ήταν η καλύτερη λύση για όλους. 
Ο δίχρονος Κωνσταντίνος λάτρευε τη γιαγιά του, και εκείνη το ίδιο. Επίσης, ήταν ακόμη πολύ νέα και δραστήρια. Το μόνο πρόβλημα ήταν πως η μητέρα της είχε ήδη μια έντονη κοινωνική ζωή. Κάθε πρωί πήγαινε γυμναστήριο και σχεδόν κάθε απόγευμα συναντιόταν με τις φίλες της. Πώς θα μπορούσε η Κατερίνα να της ζητήσει μια full time απασχόληση με το μικρό; Το δεύτερο μεγάλο πρόβλημα ήταν πως η μαμά της ήταν ιδιαίτερα παρεμβατική ως άνθρωπος. Θα έκοβε το γάλα του μικρού όταν εκείνη έκρινε σκόπιμο, και θα τον τάιζε ό,τι εκείνη επιθυμούσε. Επίσης, το πρόγραμμα που με τόσο κόπο είχε φροντίσει η ίδια να διαμορφώσει, με τη μαμά της θα ήταν μια χαμένη υπόθεση. Η μαμά της Κατερίνας, ως έξυπνη και δραστήρια πενηντάρα, δεν θα δεχόταν ποτέ διαταγές. Σαν να την άκουγε: «Ναι, πες μας τώρα πώς να μεγαλώσουμε παιδιά…». Από την άλλη, ήταν ένας άνθρωπος έμπιστος και αγαπητός στο παιδί…Το δίλημμα της φίλης μου ήταν αδιέξοδο.

Του παιδιού μου το παιδί, δυο φορές παιδί μου
«Πολλές γιαγιάδες, κυρίως με έντονο ταμπεραμέντο, απαιτούν να αναμειγνύονται στην ανατροφή των εγγονιών τους, γιατί θεωρούν πως, επειδή είναι μεγαλύτερες, ''ξέρουν'' και ''κάνουν'' πάντα το σωστό. Έτσι, αρνούνται να δώσουν τη σκυτάλη στη μητέρα, την οποία συχνά ακυρώνουν. Έτσι, η μητέρα κινδυνεύει να νιώσει πάλι κόρη, παρά μια ισορροπημένη μαμά. Ιδιαίτερα σήμερα που η μητρότητα αναβάλλεται για μετά τα τριάντα, η κοπέλα διατηρεί για μεγαλύτερο διάστημα την ιδιότητα της κόρης. Οπότε, όταν αυτή γεννήσει, η μητέρα της (δηλαδή η γιαγιά) αισθάνεται ξανά ''αρχηγός'' και αποδίδει στη νέα μητέρα το ρόλο της μεγαλύτερης αδερφής», λέει η Αναστασία Φρόντζου-Χρηστίδη. Έτσι, δικαιολογείται αυτό που αρκετές μητέρες μάς αναφέρουν: «Αισθάνομαι θεατής στο μεγάλωμα του παιδιού μου, το οποίο το νιώθω περισσότερο σαν αδερφάκι μου παρά σαν παιδί μου!». Η αλήθεια είναι πως «καθήκον» των παππούδων είναι να διασκεδάζουν και να φροντίζουν τα εγγόνια τους, υποστηρίζοντας ταυτόχρονα το ρόλο του γονέα. Στην περίπτωση που δεν συμβαίνει αυτό, συνήθως δημιουργείται σύγχυση ρόλων και οι παππούδες αποκτούν δικαιώματα να παρεμβαίνουν στα του σπιτιού και της οικογένειας. Σημαντικό ρόλο παίζει η στάση που θα κρατήσει το νέο ζευγάρι, προκειμένου να αποφευχθούν συγκρούσεις και προστριβές που θα είναι εις βάρος όλων. 
Πολλές φορές, οι ίδιοι οι γονείς επιτρέπουν την υπεραπασχόληση των παππούδων με τα μικρά, γιατί πολύ απλά έτσι βολεύονται! 
Κι όταν πάει κάτι στραβά, διαμαρτύρονται και ενοχοποιούν τους παππούδες-γιαγιάδες.  
Οι γονείς, όμως, θα πρέπει να έχουν πάντα τον πρώτο λόγο στην τήρηση της πειθαρχίας και του προγράμματος, όπως και στον καθορισμό των υποχρεώσεων και των ευθυνών των παιδιών μέσα στο σπίτι. 
Οι παππούδες, από την άλλη, πρέπει να είναι ξεκούραστοι ώστε να διασκεδάζουν τα εγγόνια, χωρίς να υπάρχει η καθημερινή τριβή των παρατηρήσεων ή η προσπάθεια διαπαιδαγώγησης. Είναι εκείνοι που θα τα πάνε βόλτα, θα τα κρατήσουν κάποιο Σαββατοκύριακο διασκεδάζοντάς τα ή κάποιο βράδυ για να διευκολύνουν την έξοδο των γονιών. Έτσι, έχουμε ξεκούραστους γονείς που μπορούν να έχουν και προσωπική ζωή, χαρούμενα παιδιά που τα μεγαλώνουν ξεκούραστοι άνθρωποι, και ευτυχισμένους παππούδες που έχουν μια θετική απασχόληση και έναν πραγματικό σκοπό ύπαρξης στην τρίτη ηλικία.  
Με αυτό τον καταμερισμό απασχόλησης όλων, επιτυγχάνεται μια γαλήνια και ξεκούραστη συμβίωση και ένας ολοκληρωμένος κύκλος οικογένειας με ενεργούς και ξεκάθαρους ρόλους των εμπλεκομένων.

Μήπως οι παππούδες τα κακομαθαίνουν;
Ως γονείς, μπορεί να ήταν αυστηροί. Από τη στιγμή, όμως, που θα αποκτήσουν εγγονάκι, μεταμορφώνονται! Ποια λάθη κάνουν ο παππούς και η γιαγιά και με ποιον τρόπο μπορείτε να διαχειριστείτε την κατάσταση;
-Δεν λένε ποτέ «όχι» σε όσα τους ζητούν τα παιδιά (τους αγοράζουν ό,τι ζητήσουν, τους μαγειρεύουν τα φαγητά που επιθυμούν κ.ο.κ.).
-Ακυρώνουν τους γονείς (και, μάλιστα, μπροστά στο παιδί) αντιλέγοντας σε κάτι που θα πουν στο παιδί τους, όπως «Πρέπει...» ή «Είναι καλό...», με τη γνωστή φράση «Άσ' το, παιδί είναι!».
-Πολλές φορές, λόγω της ηλικίας τους, δεν έχουν την αντοχή να παίξουν μαζί τους, με αποτέλεσμα να τα αφήνουν με τις ώρες μπροστά στην τηλεόραση, αρκεί να μην τους ενοχλούν και να είναι ήσυχα.
-Δωροδοκούν τα παιδιά με ακατάλληλα σνακ (τσιπς, παγωτά, γλυκά κτλ.), προκειμένου να πάψουν να διαμαρτύρονται.
-Δεν θέτουν όρια οι ίδιοι, αποφεύγοντας να χαλάσουν την καλή εικόνα των αγαπημένων παππούδων προς τα παιδιά, με αποτέλεσμα αυτά να συμπεριφέρονται ανεξέλεγκτα, είτε χτυπώντας τους άλλους είτε καταστρέφοντας αντικείμενα είτε λέγοντας απαγορευμένες λέξεις και κάνοντας πράγματα που δεν επιτρέπουν οι γονείς.

Τι να κάνετε...
… Για να καταλάβουν πως είναι οι παππούδες και όχι οι γονείς
Οι παππούδες είναι ένα αναπόσπαστο κομμάτι της οικογένειας (ιδιαίτερα της ελληνικής) και συμμετέχουν με τον τρόπο τους στην ανατροφή των παιδιών. Ωστόσο, οι ρόλοι... 
μέσα στην οικογένεια πρέπει να είναι ξεκάθαροι.
Μια ήρεμη συζήτηση με τη μητέρα σας ή και τους δύο παππούδες μαζί, είναι απαραίτητη όταν εκείνοι αρχίζουν να συμπεριφέρονται στο παιδί κτητικά ή διαφορετικά απ’ ό,τι θα θέλατε. Το πιο ασφαλές, βέβαια, είναι ο καθένας να συμβουλεύει και να καθοδηγεί τους δικούς του γονείς. Έτσι, θα αποφευχθούν παρεξηγήσεις του τύπου: «Μας μάλωσε ο γαμπρός» ή «Μας έκανε παρατήρηση η νύφη»!
Εξηγήστε στους παππούδες πως, αν κάποια συμπεριφορά του παιδιού τούς προβληματίζει, είναι προτιμότερο να συμβουλευτούν τους γονείς για το τι πρέπει να κάνουν, παρά να αγχωθούν μέχρι να βρουν μόνοι τους τι είναι καλύτερο για το παιδί.
Μιλήστε με μια φωνή: Ο σύντροφός σας και εσείς θα πρέπει εξαρχής να συμφωνείτε στους κανόνες που θα θέσετε στους δικούς σας ή στους δικούς του γονείς. Και, φυσικά, μη βάλετε ποτέ το παιδί να πάρει θέση ανάμεσα στα «θέλω» τα δικά σας και αυτά των παππούδων του.
Βάλτε σαφή όρια: Θέστε τους δικούς σας κανόνες και πρόγραμμα, επιτρέποντας ωστόσο, κάποιες φορές, κι αν είναι απαραίτητο, μια ελαστικότητα. Για παράδειγμα, επιτρέψτε στα παιδιά σας να δουν μισή ώρα παραπάνω τηλεόραση στη γιαγιά και στον παππού, αλλά ξεκαθαρίστε ότι αφενός μεν τα προγράμματα που θα παρακολουθούν να είναι κατάλληλα για την ηλικία τους, αφετέρου δε θα πρέπει να συμμορφώνονται με μια συγκεκριμένη ώρα για βραδινό ύπνο.
«Εκμεταλλευτείτε» την αδυναμία τους: Κατευθύνετε την ελαστικότητα που δείχνουν οι παππούδες προς όφελος δικό σας, αλλά και των παιδιών. Για παράδειγμα, αφού ξέρετε ότι πρόκειται να πάρουν δώρα στα παιδιά σας, δώστε τους ιδέες για το τι να αγοράσουν, τι να προτιμήσουν και τι να αποφύγουν.

Τα «υπέρ»

• Σύμφωνα με τους ειδικούς, η συμμετοχή των παππούδων και γιαγιάδων στο μεγάλωμα των εγγονιών είναι σημαντική. Εκτός από πολλά άλλα καλά, τους δίνεται μια δεύτερη ευκαιρία να διορθώσουν λάθη που ενδεχομένως έκαναν με την ανατροφή των δικών τους παιδιών. Οι τύψεις και οι ενοχές που μπορεί να τους βασανίζουν από λανθασμένες κινήσεις του παρελθόντος, ενέργειες, συμπεριφορές, βρίσκουν διέξοδο και απαλύνονται μέσα από το μεγάλωμα των εγγονιών τους.
• Η προσφορά τους, τόσο σε συναισθηματικό όσο και σε πρακτικό επίπεδο, δεν μπορεί να συγκριθεί με κάποιας νταντάς. Μια baby sitter είναι, εκ των πραγμάτων, ένας ξένος άνθρωπος που αμοίβεται για τις υπηρεσίες του και, ως εκ τούτου, είναι αρκετά δύσκολο, έως ακατόρθωτο, να αγαπήσει το παιδί και να νοιαστεί γι’ αυτό όπως ο παππούς και η γιαγιά, σύμφωνα με την Αναστασία Φρόντζου-Χρηστίδη. 
• Επιπλέον, έμμεσα τους ανατίθεται ο ρόλος του γονιού. Όσοι από τους παππούδες και τις γιαγιάδες ένιωθαν ότι είχαν χάσει το γονεϊκό τους ρόλο από τη στιγμή που ενηλικιώθηκαν τα παιδιά τους, τώρα έχουν την ευκαιρία να τον ξαναζήσουν. Ωστόσο, αυτή τη φορά ο βαθμός άγχους είναι μικρότερος, αφού την ουσιαστική και τελική ευθύνη των παιδιών έχουν οι ίδιοι οι γονείς. Έτσι, χαίρονται περισσότερο την παιδική παρουσία -κάτι που, ίσως, στα νιάτα τους και σαν γονείς δεν είχαν το χρόνο ή την ψυχική ηρεμία να απολαύσουν- και νιώθουν πιο ολοκληρωμένοι. 
• Η σχέση του παιδιού με τον παππού και τη γιαγιά χαρακτηρίζεται από ζεστασιά και οικειότητα. Αυτό βοηθά το παιδί, γιατί στη ζωή του υπάρχουν δύο πρόσωπα στα οποία μπορεί να μιλήσει πιο ανοιχτά και να εμπιστευτεί. Η υγιής σχέση που δημιουργείται στα πρώτα χρόνια της ζωής του παιδιού, συνεχίζεται και μετά την ενηλικίωσή του, γεγονός που σημαίνει ότι οι παππούδες και οι γιαγιάδες εξακολουθούν να συμμετέχουν στη ζωή των εγγονιών τους. 
• Τα οφέλη για τα εγγόνια που μεγαλώνουν με έντονη την παρουσία των παππούδων και των γιαγιάδων δεν σταματούν εδώ. Ο χρόνος που περνούν μαζί είναι πολύτιμος, αφού αποκομίζουν την επίγνωση του ποιοι είναι και από πού προέρχονται. Μαθαίνουν, δηλαδή, τις ρίζες τους και αυτό μπορεί να συμβάλλει ουσιαστικά στη μετέπειτα ανάπτυξη και εξέλιξή τους. Είναι σημαντικό για όλους μας να γνωρίζουμε το «οικογενειακό μας δέντρο», καθώς και το προσωπικό μας ιστορικό.

Τα «κατά»

• Μπορεί να ακούγεται ιδανικό το να μεγαλώνουν οι γονείς μας το παιδί που φέραμε στη ζωή, όμως στην πραγματικότητα δεν είναι πάντα έτσι. Έρευνες έχουν αναδείξει προβλήματα που προκύπτουν από την παρεμβατικότητα των παππούδων στην ανατροφή των παιδιών. Η «κοινή γραμμή» στην ανατροφή που χρειάζεται να ακολουθούν οι γονείς, οι παππούδες και οι γιαγιάδες, είναι σημαντική, σύμφωνα με τους ειδικούς.
• Πολλοί παππούδες και γιαγιάδες διαφωνούν με τον τρόπο που κάποιοι κανόνες εφαρμόζονται από τους γονείς. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να τους τροποποιούν ή ακόμα και να τους αλλάζουν τελείως. Λογικό επακόλουθο είναι το παιδί να μπερδεύεται, μην ξέροντας ποιον κανόνα να ακολουθήσει ή ποιο είναι τελικά το πρόσωπο αναφοράς στην οικογένειά του, και τελικά να επιλέγει και να ακολουθεί αυτόν που ανταποκρίνεται στις δικές του επιθυμίες. 
• Πρέπει να είναι ξεκάθαρο σε όλα τα μέλη της οικογένειας ότι η συμμετοχή του παππού και της γιαγιάς στο μεγάλωμα των εγγονιών τους είναι εθελοντική. Η υποχρεωτική ανάθεση ενός ρόλου μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικά προβλήματα. 
• Χρειάζεται, λοιπόν, πρώτα οι γονείς να εξετάσουν την ικανότητά τους σε όλα τα επίπεδα (την προθυμία του παππού και της γιαγιάς, την κατάσταση της υγείας τους, τη διάθεσή τους να συνεργαστούν με τους γονείς κ.ο.κ.) πριν τους αναθέσουν έναν τόσο σημαντικό ρόλο. Άλλωστε, η συμβολή τους στην ανατροφή των εγγονιών τους μπορεί να γίνει και με άλλον τρόπο, όπως με την εξιστόρηση μιας πραγματικής ιστορίας, ενός παλιού παραμυθιού ή με την εκμάθηση ενός παιχνιδιού που έπαιζαν οι ίδιοι στην παιδική τους ηλικία. Στα παιδιά αρέσει να ακούνε ιστορίες, να «ταξιδεύουν» σε άλλους κόσμους και να μαθαίνουν καινούργια πράγματα. Έτσι, οι παππούδες και οι γιαγιάδες συμμετέχουν ενεργά στην ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη των εγγονιών τους.

Είναι υποχρεωμένοι οι παπούδες-γιαγιάδες να... βοηθάνε;
Όπως προαναφέραμε, οι παππούδες-γιαγιάδες δεν είναι υποχρεωμένοι να... «θυσιάζονται» για τα παιδιά τους και, κατ’ επέκταση, για τα εγγόνια τους. 
Ό,τι κάνουν, το κάνουν από περίσσια αγάπη - και μάλιστα, αρκετά συχνά, χωρίς αναγνώριση. Ο ρόλος τους και η συμβολή τους στο μεγάλωμα των εγγονιών τους είναι προαιρετικά και όχι υποχρεωτικά. Στην Αγγλία, μάλιστα, παππούδες και γιαγιάδες έκαναν τη δική τους «επανάσταση». Δημιούργησαν μια ιστοσελίδα (www. grannynet.co.uk) μέσα από την οποία... διεκδικούν τα δικαιώματά τους. Μ’ αυτό τον τρόπο, θέλουν να γνωστοποιήσουν πως η παρουσία τους στις οικογένειες των παιδιών τους και η συμμετοχή τους στο μεγάλωμα των εγγονιών τους δεν είναι αυτονόητα. Μοναδική τους αποστολή δεν είναι να επωμιστούν τη φροντίδα, το τάισμα, το διάβασμα και τη διαπαιδαγώγηση των εγγονιών τους, αλλά να απολαύσουν τα χρόνια που τους απομένουν και να ξεκουραστούν. Κάτι ανάλογο συνέβη και στην Ισπανία, όπου το baby sitting από τους παππούδες έχει λάβει ανησυχητικές διαστάσεις, καθώς υπολογίζεται ότι το 50% των γιαγιάδων αναλαμβάνει καθημερινά τη φροντίδα των παιδιών τις ώρες που οι γονείς εργάζονται, ενώ ένας στους οκτώ υπερηλίκους απασχολείται για περισσότερες από εννέα ώρες την ημέρα με το εγγόνι του. Εκεί, τον περασμένο Σεπτέμβριο οι γιαγιάδες και οι παππούδες κατέβηκαν σε πορεία, για να διεκδικήσουν μεγαλύτερη πρόνοια από το κράτος σε ό,τι αφορά τη φύλαξη των παιδιών, ώστε να μην είναι αναγκασμένοι να κρατούν εκείνοι σε καθημερινή βάση τα εγγόνια τους όταν οι γονείς εργάζονται.

kids.in.gr