Όσοι κατηγορούν κάποιους γιατρούς ότι παραβαίνουν τον όρκο του Ιπποκράτη, έχουν άδικο! Οι Έλληνες γιατροί δίνουν έναν νέο όρκο!

«... είναι πολύ δύσκολο να διακρίνει κανείς στις μέρες μας την Ιατρική του Ιπποκράτη, πίσω από το φακελάκι, στην εξέταση με ρομποτικά μηχανήματα, στη θεραπεία με άπειρα χημικά φάρμακα παλιάς και νέας γενιάς, στον κατακερματισμό της σε ειδικότητες, χωρίς ολιστική θεώρηση του ανθρώπου! ....»

Ο πραγματικός όρκος του Ιπποκράτη
και ο “Όρκος του Ιπποκράτη” της σύγχρονης ιατρικής

 

Life τεύχος 35 (Ιανουάριος – Φεβρουάριος 2010)

Γράφει η Νίκη Τσέκου
Μέχρι πρόσφατα, πίστευα ότι οι γιατροί σε όλο τον κόσμο, ορκίζονται τον όρκο του Ιπποκράτη, Αυτή την εντύπωση νομίζω ότι έχουν και οι περισσότεροι Έλληνες. Όμως ήταν έκπληξη για μένα όταν, στο πλαίσιο του ρεπορτάζ, πληροφορήθηκα ότι, όχι μόνο δεν ορκίζονται όλοι οι γιατροί ανά τον κόσμο τον όρκο του Ιπποκράτη, αλλά ούτε όλοι οι Έλληνες γιατροί δίνουν πια αυτόν τον όρκο, όταν αποφοιτούν από την Ιατρική Σχολή!
Η έκπληξή μου δεν είχε να κάνει τόσο με την χαμένη ελληνική περηφάνια ότι οι γιατροί όλου του κόσμου έπαιρναν κάποτε όρκο ότι θα τηρήσουν την Ιπποκράτειο ηθική, αλλά εξεπλάγην περισσότερο από την πληροφορία ότι οι Έλληνες ιατροί ορκίζονται σε έναν νέο όρκο!

 

O αυθεντικός και οι άλλοι

Ο όρκος είναι ένα από τα κείμενα που αποδίδονται στον Ιπποκράτη και θεωρείται μνημείο ιστορικής και ηθικής αξίας.
Στην αμερικανική εφημερίδα «Baltimore Sun» δημοσιεύτηκε το 2001 εκτενές άρθρο σχετικό με τον όρκο του Ιπποκράτη, στο οποίο γράφονταν και τα εξής: «Μολονότι ορισμένες ιατρικές σχολές προβάλλουν θέμα αναθεώρησης του όρκου, ώστε να ανταποκρίνεται στις σημερινές ανάγκες της αμερικανικής κοινωνίας, η πλειοψηφία των μεγαλύτερων ιατρικών σχολών των ΗΠΑ συμφωνεί ότι η σημασία του όρκου του Ιπποκράτη έγκειται στο γεγονός ότι δεν αφορά μόνο την ιατρική, αλλά και την ψυχή, την ανθρώπινη διάσταση που καθιστά το επάγγελμα του ιατρού αποστολή προσφοράς προς τον συνάνθρωπο».
Στην ιστοσελίδα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας διαβάσαμε την εξής σημείωση η οποία μας εξέπληξε: «Ο αρχαίος όρκος του Ιπποκράτη, παρά το γεγονός ότι εκφράζει μια πολιτισμική παράδοση, είναι απαρχαιωμένος σε πολλά σημεία του και έχει εγκαταλειφθεί στις περισσότερες Ιατρικές Σχολές του κόσμου. Έχουμε διαγράψει τις αναφορές στις αρχαίες θεότητες, εκτός από αυτές που έχουν συμβολική αξία, την απαγόρευση της εγχείρησης, της ευθανασίας και της έκτρωσης και της σεξουαλικής επαφής με τους αρρώστους. Εναλλακτικά, μπορούμε να υιοθετήσουμε το εξής, πιο σύγχρονο κείμενο, αλλά αυτό πρέπει να το αποφασίσουν κυρίως οι εκπρόσωποι της Ιατρικής Σχολής…».
Η παραπάνω σημείωση υπάρχει στο σχέδιο του εσωτερικού κανονισμού του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας που επεξεργάστηκαν οι 5 Σύλλογοι Εργαζομένων και εγκρίθηκε από τη Γενική Συνέλευση του Ενιαίου Συλλόγου Διδασκόντων στις 29 Οκτωβρίου 2008.
Το κείμενο που προτείνεται στην παραπάνω σημείωση να υιοθετηθεί και να πάρει τη θέση του αρχαίου πρωτότυπου κειμένου, είναι βεβαίως ένας κουτσουρεμένος όρκος του Ιπποκράτη, αφού έχουν αφαιρεθεί τα «απαρχαιωμένα» μέρη του αυθεντικού Όρκου!

Ο Όρκος του Ιπποκράτη
Το αρχαίο κείμενο του Όρκου του Ιπποκράτη είναι το ακόλουθο:

1. Ὄμνυμι Ἀπόλλωνα ἰητρόν καί Ἀσκληπιόν καί Ὑγείαν και Πανάκειαν καί θεούς πάντας τε και πάσας, ἵστορας ποιεύμενος, ἐπιτελέα ποιήσειν κατά δύναμιν καί κρίσιν ἐμήν ὅρκον τόνδε καί ξυγγραφήν τήνδε.
2. Ἡγήσεσθαι μέν τόν διδάξαντά με την τέχνην ταύτην ἴσα γενέτῃσιν ἐμοῖσι, καί βίου κοινώσεσθαι, καί χρεῶν χρηίζοντι μετάδοσιν ποιήσεσθαι, καί γένος τό ἐξ αὐτοῦ ἀδελφεοῖς ἴσον ἐπικρινέειν ἄρρεσι, καί διδάξειν τήν τέχνην ταύτην, ἥν χρηίζωσι μανθάνειν, ἄνευ μισθοῦ καί ξυγγραφῆς, παραγγελίης τε καί ἀκροήσιος καί τῆς λοιπῆς ἁπάσης μαθήσιος μετάδοσιν ποιήσασθαι υἱοῖσι καί τοῖσι τοῦ ἐμέ διδάξαντος καί μαθηταῖσι συγγεγραμμένοις τε καί ὡρκισμένοις νόμῳ ἰητρικώ, ἄλλῳ δέ οὐδενί.
3. Διαιτήμασί τε χρήσομαι ἐπ᾿ ὠφελείῃ καμνόντων κατά δύναμιν καί κρίσιν ἐμήν, ἐπί δηλήσει δέ καί ἀδικίῃ εἴρξειν.
4. Οὐ δώσω δέ οὐδέ φάρμακον οὐδενί αἰτηθείς θανάσιμον, οὐδέ ὑφηγήσομαι ξυμβουλίην τοιήνδε˙ ὁμοίως δέ οὐδέ γυναικί πεσσόν φθόριον δώσω.
5. Ἁγνῶς δε καί ὁσίως διατηρήσω βίον τόν ἐμόν καί τέχνην τήν εμήν.
6. Οὐ τεμέω δε οὐδέν μην λιθιῶντας, ἐκχωρήσω δε ἐργάτῃσιν ἀνδράσιν πρήξιος τῆσδε.
7. Ἐς οἰκίας δε ὁκόσας ἄν ἐσίω, ἐσελεύσομαι ἐπ᾿ ὠφελείῃ καμνόντων, ἐκτός ἐών πάσης ἀδικίης ἑκουσίης καί φθορίης τῆς τε ἄλλης καί ἀφροδισίων ἔργων ἐπί τε γυναικείων σωμάτων καί ἀνδρείων, ἐλευθέρων τε καί δούλων.
8. Ἅ δ᾿ ἄν ἐν θεραπείῃ ἤ ίδω ἤ ακούσω, ἤ καί ἄνευ θεραπείης κατά βίον ἀνθρώπων, ἅ μή χρή ποτε ἐκλαλέεσθαι ἔξω, σιγήσομαι, ἄρρητα ἡγεύμενος εἶναι τά τοιαῦτα.
9. Ὅρκον μέν οὖν μοι τόνδε ἐπιτελέα ποιέοντι καί μή ξυγχέοντι εἴη ἐπαύρασθαι καί βίου καί τέχνης, δοξαζομένῳ παρά πᾶσιν ἀνθρώποις ἐς τόν αἰεί χρόνον˙ παραβαίνοντι δέ καί ἐπιορκέοντι, τἀναντία τουτέων.

Στην ιστοσελίδα της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, διαβάσαμε πριν λίγο καιρό τα εξής σχετικά με τον όρκο: «O όρκος αυτός δεν δίδεται σήμερα, καταχωρείται όμως γιατί αποτελεί μαρτυρία του υψηλού και φωτισμένου επιπέδου της Ιατρικής του Ιπποκράτη που έλαμψε τη χρυσή αυτή εποχή του Ελληνισμού και του Ελληνικού πνεύματος»:

Μετάφραση
“Ορκίζομαι στον Απόλλωνα τον Ιατρό και στον Ασκληπιό και στην Υγεία και στην Πανάκεια και σε όλους τους Θεούς επικαλούμενος την μαρτυρία τους, να τηρήσω πιστά κατά τη δύναμη και την κρίση μου αυτό τον όρκο και το συμβόλαιό μου αυτό. Να θεωρώ αυτόν που μου δίδαξε αυτή την τέχνη ίσο με τους γονείς μου και να μοιραστώ μαζί του τα υπάρχοντά μου και τα χρήματά μου αν έχει ανάγκη φροντίδας. Να θεωρώ τους απογόνους του ίσους με τα αδέλφια μου και να τους διδάξω την τέχνη αυτή αν θέλουν να τη μάθουν, χωρίς αμοιβή και συμβόλαιο και να μεταδώσω με παραγγελίες, οδηγίες και συμβουλές όλη την υπόλοιπη γνώση μου και στα παιδιά μου και στα παιδιά εκείνου που με δίδαξε και στους άλλους μαθητές που έχουν κάνει γραπτή συμφωνία μαζί μου και σε αυτούς που έχουν ορκισθεί στον ιατρικό νόμο και σε κανέναν άλλο και να θεραπεύω τους πάσχοντες κατά τη δύναμή μου και την κρίση μου χωρίς ποτέ, εκουσίως, να τους βλάψω ή να τους αδικήσω. Και να μη δώσω ποτέ σε κανένα, έστω κι αν μου το ζητήσει, θανατηφόρο φάρμακο, ούτε να δώσω ποτέ τέτοια συμβουλή. Ομοίως να μη δώσω ποτέ σε γυναίκα φάρμακο για να αποβάλει. Να διατηρήσω δε τη ζωή μου και την τέχνη μου καθαρή και αγνή. Και να μη χειρουργήσω πάσχοντες από λίθους αλλά να αφήσω την πράξη αυτή για τους ειδικούς. Και σε όποια σπίτια κι αν μπω, να μπω για την ωφέλεια των πασχόντων αποφεύγοντας κάθε εκούσια αδικία και βλάβη και κάθε γενετήσια πράξη και με γυναίκες και με άνδρες, ελεύθερους και δούλους. Και ό,τι δω ή ακούσω κατά την άσκηση του επαγγέλματός μου, ή κι εκτός, για τη ζωή των ανθρώπων, που δεν πρέπει ποτέ να κοινοποιηθεί, να σιωπήσω και να το τηρήσω μυστικό. Αν τον όρκο μου αυτό τηρήσω πιστά και δεν τον αθετήσω, είθε να απολαύσω για πάντα την εκτίμηση όλων των ανθρώπων για τη ζωή μου και για την τέχνη μου, αν όμως παραβώ και αθετήσω τον όρκο μου να υποστώ τα αντίθετα από αυτά”.

Όρκος πτυχιούχου ιατρικής σχολής, σήμερα

Ο όρκος αυτός δίδεται κατά την τελετή ορκωμοσίας των τελειοφοίτων φοιτητών Ιατρικής που περάτωσαν επιτυχώς τις εξετάσεις όλων των μαθημάτων:
“Του πτυχίου της Ιατρικής αξιωθείς, όρκον ομνύω προ του Πρυτάνεως και του Προέδρου της Ιατρικής Σχολής και πίστιν καθομολογώ τήνδε: Από του ιερού περιβόλου του σεπτού τούτου τεμένους των Μουσών εξερχόμενος κατ΄ επιστήμην βιώσομαι, ασκών ταύτην δίκην θρησκείας εν πνεύματι και αληθεία. Ούτω χρήσιμον εμαυτόν καταστήσω προς άπαντας τους δεσμένους της εμής αρωγής, και εν πάση ανθρώπων κοινωνίας αεί προς ειρήνην και χρηστότητα ηθών συντελέσω, βαίνων εν ευθεία του βίου οδώ, προς την αλήθειαν και το δίκαιον αποβλέπων και τον βίον ανυψών εις τύπον αρετής υπό την σκέπην της σοφίας. Ταύτην την επαγγελίαν επιτελούντι είη μοι, συν τη ευλογία των εμών καθηγητών και πεφιλημένων δασκάλων, ο θεόν εν τω βίω βοηθός.”

 

Στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης, οι τελειόφοιτοι καθομολογούν τα εξής:
“Αφού κρίθηκα άξιος του πτυχίου της ιατρικής, ενώπιον του πρυτάνεως και του Προέδρου του τμήματος ιατρικής, δίνω τον όρκο:
Να ασκώ την ιατρική επιστήμη, αφιερώνοντας τη ζωή μου στην υπηρεσία της ανθρωπότητας. Να σέβομαι και να ευγνωμονώ τους δασκάλους μου και να θεωρώ τους συνεπιστήμονές μου ως αδερφούς μου. Να ασκώ την ιατρική με ευσυνειδησία και αξιοπρέπεια και να διαφυλάττω με όλες μου τις δυνάμεις την τιμή και τις ευγενείς παραδόσεις του ιατρικού λειτουργήματος. Η υγεία και η αξιοπρέπεια των ασθενών μου να είναι η κύρια φροντίδα μου και να τηρώ εχεμύθεια σε ό,τι αυτοί μου εμπιστεύονται. Μα μην επιτρέψω να παρεμποδίσουν θρησκευτικές, εθνικές, φυλετικές, πολιτικές ή κοινωνικές διαφορές την εκπλήρωση του καθήκοντός μου προς τους ασθενείς μου. Να περιβάλλω με πλήρη σεβασμό την ανθρώπινη ζωή και να μη χρησιμοποιήσω τις ιατρικές μου γνώσεις εναντίον της ανθρωπότητας, ακόμα και αν βρεθώ υπό απειλή. Ορκίζομαι, με πλήρη ελευθερία βούλησης να τηρώ με τη βοήθεια του Θεού τις παραπάνω υποσχέσεις σε όλη μου τη ζωή”.

 

Όσοι κατηγορούν, λοιπόν, κάποιους γιατρούς ότι παραβαίνουν τον όρκο του Ιπποκράτη, έχουν άδικο! Οι γιατροί στην Ελλάδα δεν παραβαίνουν τον όρκο του Ιπποκράτη, αφού δεν ορκίζονται πια τον όρκο αυτόν και καλά κάνουν, κατά τη γνώμη μου! Δεν είναι υποχρεωτικό να ορκίζονται οι ιατροί τον όρκο του Ιπποκράτη. Εξάλλου, νομίζω ότι πρέπει να τον δίνουν όσοι εφαρμόζουν την ιατρική του μεγάλου Έλληνα ιατρού. Πόσοι όμως την εφαρμόζουν; Ο Ιπποκράτης θεωρείται πατέρας της Ιατρικής, αλλά ποιας Ιατρικής;

Η ιατρική όπως ασκείται σήμερα, πόση σχέση έχει με την Ιπποκρατική ιατρική;

η συνέχεια εδώ: hesecretrealtruth