ΤΟ ΣΚΑΣΙΑΡΧΕΙΟ (L’ Ecole Buissonnier): Η καλύτερη, ίσως, εκπαιδευτική ταινία όλων των εποχών

ΤΟ ΣΚΑΣΙΑΡΧΕΙΟ (L’ Ecole Buissonnier)
Σκηνοθεσία: Jean-Paul Le Chanois
Πρωτότυπη μουσική: Kosma, Joseph
Ερμηνευτές: Blier, Bernard; Faber, Juliette; Delmont, Edouard; Coste, Pierre
Παραγωγή: Cooperative generale du cinema francais

Θα μπορούσε ποτέ ένα «σκασιαρχείο» να ήταν παιδαγωγικά πιο χρήσιμο από ένα τυπικό μάθημα; Η απάντηση σε αυτό το παράδοξο υπάρχει σε μια μόνο κινηματογραφική ταινία!

Στην εξαιρετική ταινία του Jean-Paul Le Chanois «Το σκασιαρχείο», διάρκειας 111 λεπτών. Μια ταινία ύμνο στο λειτούργημα του εκπαιδευτικού και στην ελεύθερη δημιουργική εκπαίδευση.

Αν και γυρίστηκε το 1948-49 η ταινία δεν προβλήθηκε ποτέ στην Ελλάδα! Και δεν είναι τυχαίο.

Skasiarxeio avi Drive from ioannap on Vimeo.

Το σενάριο της ταινίας στηρίζεται στη ζωή του μεγάλου Γάλλου παιδαγωγού και μεταρρυθμιστή της παιδείας Σελεστέν Φρενέ(Celestin Freinet 1896-1966). 

Καταγράφει βασικά τον πρώτο χρόνο της εκπαιδευτικής του πορείας, γύρω στο 1920, στην πόλη Bar-sur-Loup, τότε που έθετε για πρώτη φορά τις βάσεις μιας νέας εκπαιδευτικής αντίληψης.

Η παιδαγωγική μέθοδος του Φρενέ στοχεύει στη δημιουργία ενός άλλου σχολείου όπου κάθε παιδί αντιμετωπίζεται σαν μια ξεχωριστή προσωπικότητα, μπορεί να εκφράζεται ελεύθερα, όπου η παιδεία δεν είναι αποκομμένη από την κοινωνική πραγματικότητα κι ο ρόλος του εκπαιδευτικού συνίσταται κυρίως στο να βοηθήσει τα παιδιά να βρουν μόνα τους το δρόμο της γνώσης.

Ο Σελεστέν Φρενέ, πρώτος αυτός, επεδίωξε να εισάγει τις νέες τεχνολογίες της εποχής στην εκπαίδευση: τυπογραφία, ραδιόφωνο, κινηματογράφο. Είναι πιο γνωστός ως ο πρώτος που έβαλε το τυπογραφείο στην τάξη και καθιέρωσε την διασχολική αλληλογραφία. Λιγότερο γνωστό είναι ότι πρώτος αυτός έβαλε τον κινηματογράφο στο σχολείο το 1926!

Ήταν φυσικό οι πρωτοποριακές του μέθοδοι να μην είναι αρεστές στο κατεστημένο, κυρίως αυτό της Καθολικής Εκκλησίας. Γι αυτό κυνηγήθηκε ανελέητα. Πάλεψε μέσα από αντίξοες συνθήκες και στο τέλος υποχρεώθηκε να εγκαταλείψει τη δημόσια εκπαίδευση για να συνεχίσει πιο ελεύθερος το παιδαγωγικό του έργο. Αλλά πια δεν ήταν μόνος. Στη βάση των ιδεών του δημιουργήθηκε ένα μεγάλο διεθνές παιδαγωγικό κίνημα που είναι ακόμα ζωντανό.

Το σενάριο της ταινίας στηρίχτηκε σε σημειώσεις της συζύγου του, Ελίζας, κι έχει την αυθεντικότητα του ντοκουμέντου αλλά ταυτόχρονα έχει μια δυνατή δραματουργική δομή που την κάνει να κρατά το ενδιαφέρον του θεατή από την αρχή μέχρι το τέλος.

Η ευφάνταστη σκηνοθεσία του Jean-Paul Le Chanois καταφέρνει να αναδείξει άριστα την ατμόσφαιρα της δεκαετίας του 20 και αποσπά εξαιρετικές ερμηνείες τόσο από τους ενήλικες ηθοποιούς, όσο και από τα παιδιά.

Η ταινία βγήκε στις αίθουσες το 1949, σημείωσε τεράστια εμπορική επιτυχία και είναι χαρακτηριστικό ότι για πρώτη φορά οι γνώμες των κριτικών στη Γαλλία ήταν ομόφωνα θετικές. Προβλήθηκε σε δεκάδες Φεστιβάλ και απέσπασε πάνω από 30 βραβεία. Ανάμεσα στις διακρίσεις ξεχωρίζουν το βραβείο στο Φεστιβάλ του Κάρλοβι Βάρι, το βραβείο Καλύτερης Ξένης Ταινίας στην Αμερική και κυρίως η υιοθέτησή της από την Επιτροπή Κινηματογράφου του ΟΗΕ«ως ταινία που υμνεί τα Ανθρώπινα Δικαιώματα».

Το σκασιαρχείο, οι ταινίες του Ζαν Βιγκό και «Τα τρομερά παιδιά» των Μελβίλ και Κοκτώ, είναι οι βάσεις πάνω στις οποίες στηρίχτηκε η γενιά των Γάλλων κινηματογραφιστών οι οποίοι αργότερα δημιούργησαν τη νουβέλ βάγκ του γαλλικού κινηματογράφου.

Ο μεγάλος σκηνοθέτης Φρανσουά Τρυφώ έχει πει ότι επηρεάστηκε βαθιά από αυτή τη ταινία και σημειώνει ότι σηματοδοτεί μια νέα αντίληψη για το σχολείο και την παιδαγωγική διαδικασία.

Το παράδοξο είναι ότι 64 χρόνια μετά, όλα τα ζητήματα που έθεσε ο Σελεστέν Φρενέ, και ξεδιπλώνονται με άριστο τρόπο μέσα στην ταινία, είναι ακόμα το ζητούμενο και για μας στην Ελλάδα.

Πηγή: cinedraseis.wordpress.com

greekteachers

Σελεστέν Φρενέ: Ένας δάσκαλος που άφηνε τα παιδιά να ονειρεύονται

«Σκασιαρχείο», σχολείο ανοιχτό στη ζωή και την κοινωνία

Ένας δάσκαλος που άφηνε τα παιδιά να ονειρεύονται. Αυτός ήταν ο ριζοσπάστης Γάλλος παιδαγωγός Σελεστέν Φρενέ (1896-1966), 

ο οποίος αφιέρωσε τη ζωή του στην οικοδόμηση του δημόσιου σχολείου, του «σχολείου του λαού».

Πότε μπορεί αυτό να πραγματοποιηθεί; 

Τώρα. Σήμερα. 

Περιττή η αναμονή της κατάλληλης ή μεγάλης επαναστατικής στιγμής – αυτό άλλωστε είναι που καθιστά τον Φρενέ και το έργο του ξεχωριστούς.

Κάτω από την ομπρέλα αυτής της φιλοσοφίας, δημιουργήθηκε τρία χρόνια πριν (2012) η παιδαγωγική ομάδα «Σκασιαρχείο – Πειραματικοί ψηλαφισμοί για ένα σχολείο της κοινότητας».

«Ήταν το αποτέλεσμα της τυχαίας συνάντησης μιας ομάδας ανθρώπων με κοινούς προβληματισμούς, ιδέες και προτάσεις για το δημόσιο σχολείο, το οποίο διαπνέεται από τις αρχές της παιδαγωγικής του Σελεστέν Φρενέ. 

Απώτερος στόχος; 

Ένα ελεύθερο και δημοκρατικό σχολείο, που ενθαρρύνει τη συνεργατική μάθηση και τη σύνδεση με την κοινότητα, ένα σχολείο ανοιχτό στη ζωή και στην κοινωνία», εξηγεί η κ. Σοφία Λάχλου, εκπαιδευτικός της Α/θμιας στη διδασκαλία της γαλλικής γλώσσας, δρ Διδακτικής Μεθοδολογίας, μία εκ των βασικών εμπνευστών του «Σκασιαρχείου» μαζί με τον κ. Χαράλαμπο Μπαλτά, δάσκαλο στο 35ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών. Η κ. Λάχλου, ιδιαίτερα δραστηριοποιημένη στη διάδοση της τεχνικής του «Μικρού Βιβλίου» του Φρενέ ως μέσου επικοινωνίας των μαθητών, αναφέρει σχετικά με τη σύνθεση της ομάδας ότι «εκτός από εκπαιδευτικούς όλων των βαθμίδων, συμμετέχουν και άνθρωποι των γραμμάτων και των τεχνών».

Γιατί «Σκασιαρχείο»;
«Παραπέμπει στην ομώνυμη ταινία του 1949 (“L’ Ecole buissonniere”, σκηνοθεσία Jean Paul Le Chanois), ταινία-σύμβολο για τα δικαιώματα του παιδιού και για το πρωτοποριακό έργο του Φρενέ, ο οποίος από το 1923 εισάγει τον κινηματογράφο και την τυπογραφία εκδίδοντας τις πρώτες σχολικές εφημερίδες και τυπώνοντας κείμενα των παιδιών για τα πρώτα “Μικρά Βιβλία”. 

Η παιδαγωγική ομάδα “Σκασιαρχείο” έχει στόχο τη διάδοση της παιδαγωγικής Φρενέ, ως στοιχείο εμπλουτισμού του αναλυτικού προγράμματος και όχι στοχεύοντας στη δημιουργία εναλλακτικών σχολείων», συνεχίζει η κ. Λάχλου.

«Το σχολείο οφείλει να ευνοεί την ελευθερία της μάθησης στο πλαίσιο μιας ομάδας, δίνοντας έτσι έμφαση στην καλλιέργεια της ιδιότητας του πολίτη μέσα από μια δημοκρατική και “συνεταιριστική” οργάνωση της σχολικής ζωής, όπως εκφράζεται με τα συμβούλια των μαθητών που συγκαλούνται τακτικά. Τα παιδιά αναλαμβάνουν ευθύνες και ρόλους – το πότισμα των λουλουδιών του σχολικού κήπου, την ανακύκλωση, τον εμπλουτισμό της βιβλιοθήκης της τάξης με βιβλία που τους ενδιαφέρουν. 

Εργαλεία της ελεύθερης έκφρασης και επικοινωνίας αποτελούν η σχολική εφημερίδα ως συλλογικό έργο, η αλληλογραφία μεταξύ τάξεων, η δημιουργία Μικρών Βιβλίων αλλά και ο κινηματογράφος, με τους μαθητές να δημιουργούν τις δικές τους ταινίες μικρού μήκους.

Συνεργάζονται με τους δασκάλους για να κάνουν την κοινωνία δικαιότερη, πιο αλληλέγγυα, χωρίς διακρίσεις ή βία. Όλες οι αξίες ενσωματώνονται στη σχολική ζωή, αποτελώντας βίωμα και όχι απλή γνώση, με προοπτική τη δημιουργία μιας κοινωνίας χειραφετημένων και όχι παθητικών ανθρώπων».

Γιατί η παιδαγωγική Φρενέ αποκτά σήμερα μεγάλη σημασία; Σύμφωνα με την κ. Λάχλου, «βιώνοντας την κρίση της κοινωνίας και της οικογένειας, ο μαθητής έχει περισσότερο από ποτέ ανάγκη τον δάσκαλο κοντά του προκειμένου να αναπτύξει όχι μόνο τις γνωστικές αλλά και τις κοινωνικοσυναισθηματικές του δεξιότητες, καθώς τα οικονομικά προβλήματα έχουν κάνει τις οικογένειες πιο εσωστρεφείς». 

Στόχος του «Σκασιαρχείου», «να δημιουργήσουμε μια μικρή κιβωτό ιδεών και παιδαγωγικών αντιλήψεων, να είμαστε χρήσιμοι στη δημόσια εκπαίδευση. 

Να ακολουθήσουμε ίσως το παράδειγμα της Φινλανδίας, η οποία έχει ενστερνιστεί -μεταξύ άλλων παιδαγωγικών- κι εκείνη του Φρενέ. Να προσαρμόσουμε, δηλαδή, τη διαδικασία μάθησης στις ανάγκες των μαθητών, καθώς στην υφιστάμενη εκπαιδευτική πραγματικότητα κυριαρχεί η ανελαστικότητα».

“Γεμίζουμε” το παιδί με πιο πολλούς χώρους, δημιουργούμε μία κίνηση, έτσι ώστε να πάψει πλέον να βλέπει τα κάγκελα της αυλής σαν τα όρια του σχολείου του: επισκέψεις σε χώρους πολιτισμού όπως το αρχαιολογικό μουσείο ή χώρους υγείας, σε συνδυασμό με πολιτικές πρόληψης κατά της χρήσης ουσιών, για παράδειγμα. Εξοικείωση με τον Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας, αφού θα έρθει με το ποδήλατο στο σχολείο. Παραστάσεις που δημιουργούνται στον εξωτερικό χώρο, δουλεύονται στη συνέχεια στο μάθημα, προκειμένου να γίνονται συσχετισμοί με την αληθινή ζωή.

Δίνεται έτσι στο παιδί μία νέα δέσμευση χώρου και χρόνου, αυξάνονται οι χώροι που μπορεί να ζει την ελευθερία του.

Επιπλέον, υπάρχει και ο διεθνής αντίκτυπος, αφού υπάρχει η δυνατότητα να μιλήσουμε για τα σχολεία που δεν έχουν οι πόλεις που βομβαρδίζονται, όπως το Κομπάνι.

 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΙΔΟΥ
Διαβάστε περισσότερα: Ένας δάσκαλος που άφηνε τα παιδιά να ονειρεύονται - iPaideia.gr

Το Πρώτο Δημόσιο Δημοτικό Σχολείο — Εγκυκλοπαιδικά

Στην Τρίπολη, έξι μήνες μετά την άλωση, λειτούργησε δωρεάν το πρώτο, σε ελεύθερο έδαφος, δημόσιο ελληνικό σχολείο.

Την ίδρυσή του ανακοίνωσε η Πελοποννησιακή Γερουσία τον Μάρτιο του 1822. 

Στην ιδρυτική πράξη αναφέρεται ότι η Γερουσία:

Τριπολιτσα 16. 3. 1822 
Σύσταση σχολείου
Η Πελοποννησιακή Γερουσία προκηρύττει ότι : Κάθε πεφωτισµένη Διοίκησις έχει χρέος να φροντίζει δια την ανατροφήν των πολιτών, δια την ηθικήν και δια την καλήν νοµοθεσίαν, καθότι δι’ αυτών ο άνθρωπος εξ απαλών ονύχων ταυτίζεται µε την αρετήν, γνωρίζει τα καθήκοντά του προς τον Θεόν, προς την πατρίδα και προς τους οµοίους του, και χειραγωγείται προς την οδόν της ευδαιµονίας. Οι Λυκούργοι και Σόλωνες επλαστούρργησαν Σωκράτας, Φωκίωνας, Θεµιστοκλέας, Αριστείδας, Δηµοσθένεις, Πλάτωνας και όλους τους αθανάτους ήρωας της Ελλάδος. Ο δε Μωάµεθ κατεβύθισε τη µητέρα της αρετής και της φιλοσοφίας εις τον ζόφον της αµάθειας, της κακοήθειας και του εγκλήµατος. […] Δια τούτο η σεβαστή Πελοποννησιακή Γερουσία, µ’ όλας τας πολυµερίµνους και κατεπιγούσας ανάγκας της πατρίδος, έλαβε πατριωτικήν κηδεμονίαν διά τήν άγωγήν τής νεολαίας προθυμουμένη να συστήση σχολείον είς αύτήν τήν πόλιν ανάλογον της παρούσης περιστάσεων, δια του διωρισµένου επί τούτου Εφόρου Αρχιµανδρίτου κυρίου Γρηγορίου Δικαίου του και Γερουσιαστού. Προσκαλεί άξίους διδασκάλους διά να διδάξουν διά τής Λαγκαστερίου μεθόδου κοινά γράμματα, ελληνικά, μαθηματικά, και πρός τούτοις τήν γαλλικήν και τήν ιταλικήν διάλεκτον, προσκαλεί δέ και τήν φιλομαθή νεολαίαν άφ’ όλην τήν Πελοπόννησον να συντρέξη έδώ διά νά διδαχθή άμισθι...»* […]

To σχολείο στεγάστηκε μέσα σ’ ένα τζαμί,** που μετατράπηκε σε διδακτήριο. Πρώτος δάσκαλος ο Νικήτας Νικητόπουλος, καλόγερος από τη Δημητσάνα. 

Μέθοδος διδασκαλίας η αλληλοδιδακτική μέθοδος, αυτή που η Γερουσία αποκαλεί Λαγκαστέριο μέθοδο, από το όνομα του Ιωσήφ Λάνκαστερ,*** ο οποίος πρώτος τη θεμελίωσε και η οποία συνίστατο στο να διδάσκονται οι μαθητές των κατωτέρων τάξεων από τους καλύτερους μαθητές των ανωτέρων τάξεων.

Ανάμεσα στους μαθητές αυτού του σχολείου και ο μικρότερος γιος του Κολοκοτρώνη, Κωνσταντίνος ή Κολλίνος, 
«ένα πολύ όμορφο παιδί, δέκα ή δώδεκα χρόνων, ντυμένο με μεγαλοπρέπεια και ζωσμένο με πιστόλες και γιαταγάνια, να τρέχει πέρα-δώθε και αυταρχικά να κυβερνάει τους συμμαθητές του, λες και ήθελε να τους αποδείξει ότι τα άρματα έχουν μεγαλύτερη δύναμη από τα γράμματα και πως η κυριαρχία των καπεταναίων ήταν, όπως του σουλτάνου, κληρονομική και αιώνια».****
--------------
* Άρχείον Έλληνικης Παλιγγενεσίας, μέχρι της έγκαταστάσεως της Βασιλείας, Άθήναι 1857 τ. Α ‘α 452
** Από το τουρκ. cami = ο μουσουλμανικός ναός.
*** Lancaster Joseph
**** George,Waddington^ Visitto Greecein 1823 and 1824, London 1825,τ.Α’,σ. 482.

Θεόδωρος Δ. Παναγόπουλος – Απόσπασμα από το βιβλίο του “Τα ψιλά γράμματα της ιστορίας. “

antikleidi