Οξυουρίαση - «Σκουληκάκια» στο έντερο

Η οξυουρίαση είναι συχνή λοίμωξη στα παιδιά και υπολογίζεται ότι 30% των παιδιών παγκοσμίως εμφανίζουν οξυουρίαση σε κάποια στιγμή της ζωής τους. Προσβάλλει συχνότερα τα παιδιά ηλικίας 5-10 ετών και είναι ασυνήθης σε παιδιά κάτω των 2 ετών. Εμφανίζεται με την ίδια συχνότητα σε όλα τα κοινωνικοοικονομικά στρώματα και συχνότερα σε θερμά και υγρά κλίματα.

Οι οξύουροι είναι μικρά σκουλήκια (έλμινθες η επιστημονική ορολογία) έχουν χρώμα γκριζόλευκο, μήκος 0.63- 1.27 εκατοστά και προκαλούνται από τον Enterobius vermicularis. 

Ζουν (παρασιτούν) στο παχύ έντερο των ανθρώπων που έχουν προσβληθεί και κατά τη διάρκεια της νύχτας μεταναστεύουν έξω από το έντερο και βγαίνουν στην περιοχή γύρω από τους γλουτούς με αποτέλεσμα να προκαλούν στο παιδί ενοχλητικό κνησμό κατά τη διάρκεια της νύχτας.

Πώς μεταδίδονται οι οξύουροι;

Η μετάδοσή τους γίνεται με τα μολυσμένα χέρια του παιδιού. 

Στα μολυσμένα άτομα το θηλυκό σκουλήκι μεταναστεύει στο δέρμα του πρωκτού (πωπός) και αφήνει τα αυγά του. 

Το παιδί ξύνεται στην περιοχή και με τα χέρια μεταφέρει τα αυγά τους στις επιφάνειες που ακουμπά. Τα αυγά μπορεί να ζήσουν μέχρι και 2 βδομάδες μακριά από το ανθρώπινο σώμα. 

Στη συνέχεια όταν κάποιος μεταφέρει στα χέρια του τα αυγά ακουμπώντας σε κάποιο μολυσμένο αντικείμενο ή στην τουαλέτα και δεν πλύνει τα χέρια του καταπίνει τα αυγά. 

Τα αυγά εκκολάπτονται στο λεπτό έντερο γίνονται σκώληκες και μεταναστεύουν στο παχύ έντερο. Οι σκώληκες ζουν γύρω στις 5-6 βδομάδες και πριν το τέλος της ζωής τους τα θηλυκά σκουλήκια βγαίνουν στο δέρμα γύρω από τον πρωκτό και αφήνουν τα αυγά τους για να συνεχιστεί ο κύκλος της ζωής τους. 

Τι συμπτώματα προκαλούν οξύουροι;

Τα περισσότερα παιδιά που έχουν οξύουρους δεν παρουσιάζουν κανένα σύμπτωμα και η μητέρα πανικόβλητη επισκέπτεται τον παιδίατρό της γιατί είδε σκουληκάκια στα κόπρανα του παιδιού. 

Εάν υπάρχουν συμπτώματα τα συχνότερα είναι:

• Φαγούρα στην περιοχή του πρωκτού και τους γλουτούς είναι το συχνότερο σύμπτωμα ειδικά το βράδυ που οι θηλυκοί σκώληκες αφήνουν τα αυγά τους στην περιοχή. Η έντονη φαγούρα μπορεί να προκαλέσει προβλήματα ύπνου στο παιδί και τραυματισμό στην περιοχή από το έντονο ξύσιμο.
• Σπανιότερα μπορεί να προκαλέσουν πόνο στην κοιλιά
• Στα κορίτσια μπορεί να προκαλέσει κνησμό στην περιοχή των γεννητικών οργάνων και εκκρίσεις από τον κόλπο (κολπίτιδα).

Πώς γίνεται η διάγνωση της οξυουρίασης;

• Οι γονείς μπορεί να δουν τους σκώληκες στην περιοχή γύρω από τον πρωκτό (με τη χρήση μεγεθυντικού φακού) ή στα κόπρανα με γυμνό μάτι. Οι σκώληκες φαίνονται καλύτερα 2-3 ώρες μετά που θα κοιμηθεί το παιδί. Φαίνονται σαν μικρές γκριζόλευκες κλωστές που κινούνται. 
• Για τη διάγνωση μπορεί να χρησιμοποιηθεί επίσης κολλητική διαφανής ταινία. Η ταινία αυτή τοποθετείται το βράδυ ή πριν το πρωινό μπάνιο στο δέρμα του παιδιού γύρω από τον πρωκτό και σε αυτήν προσκολλώνται τα αυγά. Τα αυγά είναι πολύ μικρά και δε μπορείς να τα δεις με γυμνό μάτι. Στη συνέχεια η ταινία τοποθετείται σε αποστειρωμένο δοχείο και εξετάζεται στο εργαστήριο με το μικροσκόπιο.
•  Απλή εξέταση κοπράνων για σκώληκες ή αυγά δε βοηθά στη διάγνωση.

Τις περισσότερες φορές το ιστορικό και τα συμπτώματα του παιδιού ή η διαπίστωση των σκωλήκων στα κόπρανα από τη μητέρα του παιδιού είναι αρκετά για να αρχίσει ο παιδίατρος θεραπεία στο παιδί.

Ποια είναι η θεραπεία για τους οξύουρους;

Στα παιδιά με οξύουρους χορηγείται φαρμακευτική αγωγή (σιρόπι μεβενδαζόλης ή αλβενδαζόλης ή παμοικής πυραντέλης). 

Τα φάρμακα αυτά σκοτώνουν τους σκώληκες αλλά όχι τα αυγά τους. 

Το φάρμακο συνήθως χορηγείται σε μία δόση και επαναλαμβάνεται σε 15 ημέρες (άλλη μία δόση του φαρμάκου). 

Η δεύτερη δόση σε 15 μέρες δίνεται για να σκοτώσει τους νέους σκώληκες που θα αναπτυχθούν από τα αυγά.

Θεραπεία χορηγείται σε όλα τα μέλη της οικογένειας του πάσχοντος παιδιού. Στα παιδιά κάτω των 2 ετών η εμπειρία από τη χορήγηση του φαρμάκου για τους οξύουρους είναι περιορισμένη έτσι λαμβάνονται υπόψιν τα οφέλη και οι κίνδυνοι από τη θεραπεία.

Την ημέρα που το παιδί λαμβάνει το φάρμακο καλό θα ήταν να κάνει μπάνιο το βράδυ και το επόμενο πρωί για να απομακρυνθούν τα αυγά που έχουν απομείνει.

Να θυμάστε ότι μπορεί τα παιδιά να πάρουν τη θεραπεία τους αλλά να ξαναεμφανίσουν οξύουρους για αυτό παράλληλα με τη φαρμακευτική θεραπεία πρέπει να ληφθούν οι κατάλληλες προφυλάξεις.

Ποια μέτρα πρέπει να ακολουθήσετε για να μειωθεί η πιθανότητα μετάδοσης σε άλλα μέλη και να μειωθεί η πιθανότητα επανεμφάνισης της αρρώστιας;

• Να λάβουν θεραπεία όλα τα μέλη της οικογένειας έστω και εάν δεν έχουν συμπτώματα.
• Να κόβετε συχνά τα νύχια του παιδιού, να τα διατηρείτε κοντά και καθαρά. Αποτρέπεται το παιδί να δαγκώνει τα νύχια του ή να πιπιλίζει το δάκτυλο.
• Να πλένετε συχνά τα χέρια σας με σαπούνι και νερό ειδικά μετά τη χρήση της τουαλέτας και μετά την επαφή με γάτους ή σκύλους (μπορεί να μεταφέρουν στα φτερά τους τα αυγά των οξύουρων). 
• Να κάνετε καθημερινά μπάνιο το παιδί (προτιμότερο το πρωί) για να φεύγουν τα αυγά που βρίσκονται γύρω από τον πρωκτό.
•  Να πλένετε συχνά τα σεντόνια, τις πετσέτες, τα εσώρουχα και τα ρούχα. Προσοχή! μην τα τινάζετε στον αέρα για να αποφύγετε τη διασπορά των αυγών.
• Σχολαστικός καθαρισμός στο δωμάτιο του παιδιού, των παιγνιδιών, στην τουαλέτα, για να απομακρυνθούν τα αυγά των σκωλήκων.
• Εξηγήστε στο παιδί σας ότι δεν πρέπει να ξύνεται γιατί με αυτό τον τρόπο μεταφέρει τα αυγά σε διάφορα αντικείμενα και μπορεί να μεταδώσει σε άλλα άτομα.

Όλα αυτά τα μέτρα είναι σημαντικό να εφαρμοστούν για να μην υπάρξουν υποτροπές και μετάδοση των σκωλήκων σε άλλα μέλη της οικογένειας.

Τα παιδιά που έχουν οξύουρους μπορούν να πάνε στο σχολείο;

Δε χρειάζεται απομόνωση από το σχολείο των παιδιών με οξύουρους. Το παιδί πρέπει να λάβει τη θεραπεία του και να εφαρμοστούν οι κανόνες υγιεινής που αναφέρθηκαν πιο πάνω.

Οι οξύουροι προκαλούν επιπλοκές;

Η οξυουρίαση δεν είναι σοβαρή λοίμωξη και εκτός από τον κνησμό δεν προκαλεί σοβαρές επιπλοκές. Παρά το γεγονός ότι υπάρχει θεραπεία, εντούτοις μπορεί να προκληθούν υποτροπές στο παιδί αλλά και σε άλλα μέλη της οικογένειας για αυτό είναι σημαντικό να ληφθούν οι κατάλληλες προφυλάξεις.

Ελισάβετ Ευσταθίου, Παιδίατρος

paidiatros