Επιθετικότητα στο παιδί και τον έφηβο

Πώς να την αντιμετωπίσουμε;

Επιθετικότητα παιδιού: 
Ως επιθετική ορίζεται μια συμπεριφορά η οποία χαρακτηρίζεται από έντονες αντιδράσεις λεκτικές ή σωματικές.

Μπορεί να απευθύνονται σε άλλο άτομο ή και στο ίδιο ακόμα και σε άλλα αντικείμενα. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις παιδιών που εκδηλώνουν επιθετική συμπεριφορά τόσο απέναντι στους γονείς όσο απέναντι και σε άλλα άτομα. 
Τότε ο γονιός νιώθει αμήχανα και δυσκολεύεται να αντιδράσει κατάλληλα.

Τα νήπια στην ηλικία των δύο ετών περίπου είναι αναμενόμενο ως έναν βαθμό να αντιδρούν στα όρια και να εκδηλώνουν επιθετικές συμπεριφορές όπως είναι δαγκώματα και κλωτσιές. Αργότερα σε ηλικία 3-4 ετών οι συμπεριφορές αυτές μειώνονται. Όμως παρατηρούμε ότι κάποια παιδιά δυσκολεύονται να ελέγξουν τα συναισθήματά τους και παρουσιάζουν βίαια ξεσπάσματα. Πώς μπορούν οι γονείς από τη δική τους πλευρά να στηρίξουν το παιδί που με κάθε ευκαιρία αντιδρά έντονα;
Ο κ. Στέλιος Μαντούδης , Αναπτυξιακός Εργοθεραπευτής συμβουλεύει:

Σταματάμε άμεσα τη βίαιη συμπεριφορά

Αν είμαστε παρόντες σε μια εκδήλωση επιθετικής συμπεριφοράς από το παιδί μας, καλό είναι να αντιδράσουμε αμέσως. Ήρεμα και σταθερά να πούμε «Σταμάτα» ή «Μη». Το να περιμένουμε δεν έχει νόημα, πρέπει να τους δείξουμε ότι είναι μια συμπεριφορά η οποία δεν είναι καθόλου αποδεκτή ή ανεκτή από εμάς.

Mένουμε ψύχραιμοι

Το να πάμε να σταματήσουμε το παιδί μας από ένα βίαιο ξέσπασμα, ενώ εμείς φωνάζουμε και δείχνουμε ότι είμαστε εκτός εαυτού, δε θα έχει τα αναμενόμενα αποτελέσματα. 
Προσπαθούμε να δείχνουμε αυστηρότητα, συνέπεια κι ότι ελέγχουμε τα συναισθήματα μας. 
Για τον ίδιο λόγο αποφεύγουμε να μιλάμε με θύμο ή να επιβάλλουμε σωματικές τιμωρίες, καθώς είναι πιθανό να διογκώσουμε τα αρνητικά του συναισθήματα και να επιτείνουμε τις επιθετικές του τάσεις.

Παρατηρούμε τη συμπεριφορά του

Προσπαθούμε να είμαστε κοντά του και αρχικά να παρατηρούμε τι είναι αυτό που πυροδοτεί τις συμπεριφορές αυτές. Αν το παιδί είναι μεγαλύτερο, μπορούμε να συμβουλευτούμε τη δασκάλα του καθώς οι πληροφορίες της σε συνδυασμό με τις δικές μας παρατηρήσεις θα μας βοηθήσουν να καταλάβουμε πότε ή και γιατί αντιδρά έτσι. Εντοπίζοντας την αίτια ή τις αφορμές, θα μπορούμε να το υποστηρίξουμε καλύτερα.

Μαθαίνουμε στο παιδί να εκφράζει τα συναισθήματά του

Είναι σημαντικό να μιλάμε μαζί με το παιδί μας για αυτά που του συμβαίνουν αλλά και για αυτά που νιώθει. Μπορείτε να δώσετε το έναυσμα οι ίδιοι αναφερόμενοι στα δικά σας συναισθήματα. Για παράδειγμα «Σήμερα είμαι πολύ χαρούμενη/ος γιατί θα συναντήσω μια φίλη που έχωνα δω πολύ καιρό.» ή «Σήμερα νιώθω αρκετά κουρασμένη γιατί είχα μια δύσκολη μέρα στη δουλειά». Έτσι το παιδί μέσα από εμάς μαθαίνει να μιλάει κι αυτό για τα συναισθήματά του. Γενικότερα προσπαθούμε να ανοίγουμε διάλογο μαζί του και να το ρωτάμε για το πώς νιώθει, αν δυσκολεύεται να αναγνωρίσει τα συναισθήματά του, το βοηθάμε εμείς.

Το μαθαίνουμε να διαχειρίζεται τα συναισθήματά του

Μιλάμε με το παιδί και του εξηγούμε ότι είναι απολύτως φυσιολογικό κάποιες φορές να νιώθουμε ένταση, εκνευρισμό ή και θυμό. Του δείχνουμε ότι δεν είναι κακό κάποιες φορές να νιώθουμε τέτοια συναισθήματα όμως το θέμα είναι το πώς επιλέγουμε να τα διαχειριστούμε Για παράδειγμα μπορεί να μιλήσει σε εμάς ή σε έναν φίλο του. Επιπλέον, όταν είναι ήρεμο, μπορούμε να του δείξουμε μερικούς τρόπους για να ηρεμεί πριν αντιδράσει έντονα π.χ. μόλις νιώθει ότι θυμώνει, να μετρήσει μέχρι το 10/ να πάρει 5 βαθιές αναπνοές/να ακούσει μουσική. Υπάρχουν παιδαγωγικά προγράμματα τα οποία ενσωματώνουν στο πρόγραμμά τους τεχνικές χαλάρωσης για παιδιά και εφήβους.

Προσφέρουμε διεξόδους για να εκτονώνει την έντασή του

Τέλος, είναι σημαντικό σε όποια ηλικία κι αν βρίσκεται το παιδί να το ενθαρρύνουμε να περνάει χαλαρές στιγμές με φίλους του, σε εξωτερικά περιβάλλοντα, να τρέχει και να παίζει, ώστε να αποφορτίζεται.

Το παιδί μου είναι επιθετικό, πότε πρέπει να ανησυχώ;

Όταν ένα παιδί εκδηλώνει επιθετική συμπεριφορά κάτι θέλει να πει. Πρέπει να είμαστε κοντά του να παρατηρήσουμε τις συμπεριφορές αυτές και να προστατέψουμε τόσο το ίδιο όσο και τους άλλους. 
Αν διαπιστώνουμε ότι το παιδί εκφράζεται συστηματικά κατ’ αυτόν τον τρόπο, τότε καλό είναι να απευθυνθούμε σε ένα αναπτυξιακό κέντρο και να ζητήσουμε ένα παιδαγωγικό πρόγραμμα το οποίο να περιέχει και θεραπευτικές τεχνικές χαλάρωσης καθώς έχει αποδειχθεί επιστημονικά ότι σε συνδυασμό με άλλες μεθόδους είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικές για τα παιδιά που δυσκολεύοντα να διαχειριστούν τα συναισθήματα τους, τον θυμό, τον φόβο και την παρορμητικότητας τους, ενώ βοηθάνε στην ενίσχυση της αυτοεκτίμησης. 
 Τέλος, εκεί οι ειδικοί θα αξιολογήσουν το παιδί και εφόσον κριθεί απαραίτητο θα σχεδιάσουν ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα για τις ανάγκες του, ενώ θα δώσουν οδηγίες και κατευθύνσεις στους γονείς.

Στέλιος Μαντούδης
Αναπτυξιακός Εργοθεραπευτής
Επιστημονικά Υπεύθυνος των Αναπτυξιακών Κέντρων Mandou
www.mandou.gr
mothersblog.gr

Το Χαμομηλάκι