Ο Φόβος της Αγάπης / Afraid of Love

Της ψυχολόγου Μαρίνας Κόντζηλα

Πολλοί άνθρωποι, τόσο άντρες όσο και γυναίκες, αποφεύγουν να συνάψουν σχέσεις, γιατί κατά βάθος φοβούνται να αγαπήσουν.

Είναι γεγονός πως οι περισσότερες σχέσεις στην εποχή μας έχουν σύντομη ημερομηνία λήξης με αποτέλεσμα οι άνθρωποι να βιώνουν έντονα τη μοναξιά.

7 Reasons Most People Are Afraid of Love

Αρκετοί αποδίδουν τη διατάραξη και την άσχημη έκβαση των σχέσεων στην οικονομική κρίση. Και όμως δεν αποτελεί τη βαθύτερη αιτία στον κλονισμό και στη διάλυση μιας σχέσης αλλά απλά μια επιφανειακή αφορμή.

Όλοι οι άνθρωποι έχουν την ανάγκη από τη φύση τους να αγαπηθούν, ωστόσο συνήθως προβάλλουν άμυνες και ορθώνουν ψηλά τείχη για να προστατέψουν τον εαυτό τους από τα βέλη του έρωτα, αφού φοβούνται μήπως λαβωθούν.

Ας δούμε λοιπόν αναλυτικά σε ποιους παράγοντες οφείλεται ο φόβος για την αγάπη:

• οι παιδικές πληγές και τα τραύματα καθώς και η ταυτότητα που διαμορφώσαμε: εάν κάποιος βίωσε την απόρριψη και αντιμετώπιζε μια επικριτική και απαξιωτική στάση από τους σημαντικούς ενήλικες της ζωής του και κυρίως από τους γονείς του στη διάρκεια της παιδικής του ηλικίας, οι αρνητικές εμπειρίες τον στιγμάτισαν και έτσι ως ενήλικας ζει με την πεποίθηση πως δεν αξίζει να νιώσει ευτυχισμένος. 

Έτσι, όταν εμφανίζεται στη ζωή του η αγάπη, την απωθεί προβάλλοντας στις σχέσεις του τον εσωτερικό του κενό κόσμο και τις συναισθηματικές του ανασφάλειες. Το αποτέλεσμα είναι να πιστεύει σε μόνιμη βάση πως ο σύντροφός του δε νοιάζεται πραγματικά για αυτόν παρά το γεγονός πως αυτός του αποδεικνύει διαρκώς έμπρακτα πως τον αγαπά, τον σέβεται, τον κατανοεί και πιστεύει σε αυτόν.

• η αγάπη μας κάνει ευάλωτους: μια νέα αγάπη, θα μπορούσαμε να πούμε πως είναι σαν ένα νέο μέρος που καλείται να εξερευνήσει κάποιος, οπότε η άγνοια για το τι θα συναντήσει και τι θα αντιμετωπίσει στην πορεία θέτει σε λειτουργία το φυσιολογικό ένστικτο του φόβου για το άγνωστο. 

Το γεγονός πως με την πάροδο του χρόνου αρχίζει κανείς να δείχνει εμπιστοσύνη στο πρόσωπο του άλλου, να ανακαλύπτει πως έχει κοινά στοιχεία και ενδιαφέροντα μαζί του και να του επιτρέπει να εισβάλει στη ζωή του και στον προσωπικό του χώρο και να επηρεάσει τη ρουτίνα στην οποία είχε συνηθίσει να ζει μέχρι τότε, να παραγκωνίζει τον ίδιο του τον εαυτό, να χάνει την ελευθερία του και να χαλαρώνει σιγά σιγά τις άμυνές του, τον τρομοκρατεί ολοένα και περισσότερο και ενισχύει την πεποίθησή του πως όσο πιο κοντά του έρχεται και όσο πιο πολύ δένεται με τον άλλον και επενδύει στη σχέση τόσο πιο μεγάλες είναι οι πιθανότητες να πληγωθεί.

• η πεποίθηση πως οι σχέσεις απειλούν την ισορροπία της οικογένειας: μια σχέση σηματοδοτεί την ανεξαρτησία και την αυτονομία μας από το στενό οικογενειακό πλαίσιο. Όταν γνωρίζουμε κάποιον και ερωτευόμαστε έχουμε την επιθυμία να περνάμε όσο περισσότερο χρόνο μπορούμε μαζί του. 

Αυτό πολλές φορές έχει σαν αποτέλεσμα να έρθουμε σε ρήξη με τους γονείς και τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειάς μας που νιώθουν πως σιγά σιγά χάνουν την επαφή μαζί μας, πως κάποιος άλλος μας διεκδικεί, πως τους παραγκωνίζουμε και πως υπάρχει περίπτωση να τους εγκαταλείψουμε και να μας χάσουν. Αυτό συμβαίνει όταν σε μια οικογένεια δεν υπάρχουν σαφή και σταθερά όρια, υπάρχουν συμπλέγματα και οι σχέσεις έχουν διαμορφωθεί και έχουν οικοδομηθεί με λανθασμένο τρόπο.

• οι σκιές από το παρελθόν που μας ακολουθούν: εκεί που είναι κάποιος σίγουρος πως έχει τραβήξει μια κόκκινη γραμμή στο παρελθόν του, τρέμει στην ιδέα να αφεθεί στην καινούργια αγάπη γιατί δεν έχουν επουλωθεί οι πληγές που του προκάλεσε η προηγούμενη σχέση και του θυμίζουν έντονα όλα τα αρνητικά γεγονότα που είχαν συμβεί στη διάρκειά της. Το αποτέλεσμα είναι να κυριεύεται από πανικό όταν σκέφτεται πως μπορεί να βιώσει ξανά μια παρόμοια κατάσταση. 

Τα ισχυρά συναισθήματα που πηγάζουν από έναν άδοξο έρωτα, μια απόρριψη ή προδοσία που βίωσε κάποιος, όπως είναι ο θυμός, η θλίψη, η απογοήτευση, η ματαίωση και η απώλεια και που ποτέ δε μπήκε κάποιος στη διαδικασία να δώσει χρόνο στον εαυτό του για να τα επεξεργαστεί, είναι πολύ πιθανό να στέκονται εμπόδιο στο να προχωρήσει παρακάτω με υγιή τρόπο και να αφεθεί στην οικειότητα της αληθινής αγάπης.

• δεν αντέχεις να χάσεις την αγάπη: όταν μια σχέση φθάσει στο τέλος, ο πόνος της απώλειας είναι πολύ μεγάλος. Λένε μάλιστα πως μετά από ένα χωρισμό, βιώνει κανείς παρόμοια στάδια με αυτά που περνά στη διάρκεια του πένθους και πως ο φόβος να μη διαλυθεί μια σχέση συνδέεται με το φόβο της θνησιμότητας. 

Η αγάπη σίγουρα πονά και όσο πιο σημαντικός είναι κάποιος για εσάς, τόσο πιο πολύ σας κυριεύει ο φόβος μήπως απομακρυνθεί από κοντά σας και τον χάσετε.

• υπερβολικές προσδοκίες από την αγάπη: συνήθως αναζητάτε κάποιον σε αυτό τον κόσμο που να μοιάζει στον ιππότη με το άσπρο άλογο. Αυτός όμως υπάρχει μόνο στα παραμύθια. Θέλετε να είναι ρομαντικός και να σας αγαπά στον ίδιο βαθμό που τον αγαπάτε και εσείς. Είναι όμως δύσκολο να υπάρχει ισότητα και δικαιοσύνη στα συναισθήματα, τα οποία δεν είναι πάντα σταθερά. 

Ο σύντροφός σας από τη μια στιγμή στην άλλη για διάφορους λόγους μπορεί να γίνει κυκλοθυμικός και να νιώσει θυμό, εκνευρισμό, άγχος, απογοήτευση, κούραση, λύπη. Ο ένας από τους δύο είναι πιθανό να νιώθει ή να εκφράζει λιγότερα ή περισσότερα. Άλλωστε ο καθένας είναι μοναδικός. Όταν λοιπόν έχετε πλάσει στο μυαλό σας κάτι άλλο από αυτό που εμφανίζεται στην πραγματικότητα, είναι φυσικό να απογοητεύεστε.

• η χαρά συνοδεύεται από τον πόνο: πολλοί αποφεύγουν να αντλήσουν χαρά μέσα από ένα γεγονός όπως είναι ο έρωτας και η αγάπη γιατί φοβούνται πως σύντομα τη θέση της ευτυχίας θα διαδεχθεί η θλίψη, ο πόνος και η δυστυχία. 

Έτσι, βάζουν αυστηρά όρια στον εαυτό τους, προσπαθούν να έχουν πάντα τον έλεγχο και να μην παρασυρθούν από την ορμή του έρωτα, φρενάρουν και καμουφλάρουν προσεκτικά τα συναισθήματά τους, βάζοντας στο περιθώριο την επιθυμία τους να αγαπήσουν και την ανάγκη τους να νιώσουν ζεστασιά και οικειότητα μέσα σε μια σχέση.

Για να αφεθούμε στη μαγεία του έρωτα και στη θαλπωρή της αγάπης και να κατορθώσουμε να συνάψουμε υγιείς σχέσεις, θα πρέπει να αποδεχτούμε και να αντιμετωπίζουμε τους φόβους και τους ενδοιασμούς μας, να μετριάσουμε τις άμυνές μας, να βρούμε την εσωτερική μας ισορροπία και να εκπαιδευτούμε στο να αναγνωρίζουμε και να εκφράζουμε ανοιχτά και ειλικρινά τα συναισθήματά μας χωρίς προσωπεία. 

Μέσα από το ταξίδι της αυτογνωσίας, θα μάθουμε τελικά να πλησιάζουμε τον εαυτό μας και τότε μόνο θα έρθουμε πιο κοντά στην αληθινή αγάπη και θα την απολαύσουμε πραγματικά χωρίς αναστολές.

(Πρώτη δημοσίευση στο schooltime.gr: Μάρτιος 2016)

Μαρίνα Κόντζηλα*
Συμβουλευτική Ψυχολόγος-Εκπαιδεύτρια Ομάδων Γονέων

schooltime

Φιλοξενία: Το Χαμομηλάκι