Η σπουδαία συγγραφέας Άλκη Ζέη

Η αγαπημένη συγγραφέας μικρών και μεγάλων έφυγε σε ηλικία 97 ετών. Έζησε την Αντίσταση και τον Εμφύλιο. Φυλακίστηκε, εξορίστηκε. Πίστευε, όμως, σε έναν καλύτερο κόσμο, για τον οποίο άξιζε να δώσει τη ζωή της.

Η Άλκη Ζέη η οποία πρόσφατα έγινε επίτιμη διδάκτορας του Πανεπιστημίου Πατρών είχε μια πολυτάραχη ζωή με μακρόχρονες στάσεις στην Αθήνα, τη Σύρο, τη Χίο, τη Μόσχα, την Τασκένδη, το Παρίσι, την Αθήνα, το Βέλγιο, το Πήλιο. Έζησε μια μυθιστορηματική ζωή. Μια ζωή συνυφασμένη με τη νεότερη ελληνική ιστορία.

Γεννήθηκε στην Αθήνα. Ο πατέρας της, Ζήνων Ζέης, ήταν τραπεζικός υπάλληλος, μεγαλωμένος στην Κρήτη, αλλά με καταγωγή από την Άνδρο και η μητέρα της, Έλλη Σωτηρίου, ήταν από τη Σάμο και είχε περάσει τα παιδικά της χρόνια στη Σμύρνη.
Φοίτησε αρχικά στην ιδιωτική Ιόνιο Σχολή, όπου γνώρισε τη φίλη της και μετέπειτα συγγραφέα Ζωρζ Σαρή, αλλά τα τελευταία τρία χρόνια του γυμνασίου πήγε στην επίσης ιδιωτική Σχολή Αηδονοπούλου. Εκείνη την περίοδο ο θείος της, Πλάτων Σωτηρίου (αδελφός της μητέρας της), παντρεύτηκε τη γνωστή συγγραφέα Διδώ Σωτηρίου, η οποία βοήθησε την Άλκη Ζέη να ασχοληθεί με τη συγγραφή.

Κατοχή και εξορία

Κατά την περίοδο της κατοχής εντάχθηκε στην ΕΠΟΝ, παρακινούμενη από την Διδώ Σωτηρίου. Παράλληλα σπούδασε φιλοσοφία του θεάτρου στην Φιλοσοφική του πανεπιστημίου των Αθηνών και υποκριτική στη δραματική σχολή του Εθνικού Ωδείου Αθηνών. Ενώ φοιτούσε στη δραματική σχολή το 1943 γνώρισε τον μελλοντικό της σύζυγο, το θεατρικό συγγραφέα Γιώργο Σεβαστίκογλου (1913-1990), με τον οποίο παντρεύτηκε το 1945. Το 1948, ύστερα από την ήττα του ΔΣΕ στον εμφύλιο, ο σύζυγός της διέφυγε στην Τασκένδη.

Η Ζέη προσπάθησε να τον ακολουθήσει αλλά την συνέλαβαν και την εξόρισαν στη Χίο λόγω των πολιτικών της πεποιθήσεων. Ύστερα από προσπάθειες έξι ετών, και αφού έμεινε για καιρό στην Ιταλία, το 1954 επανασυνδέθηκε με τον σύζυγο της στην Τασκένδη. Απέκτησαν δυο παιδιά,την Ειρήνη (1956-) και τον Πέτρο (1959-). Το 1957 μετακόμισαν στη Μόσχα, όπου σπούδασε και στο τμήμα σεναριογραφίας του Ινστιτούτου Κινηματογράφου της Μόσχας. Το 1964 επέστρεψε στην Ελλάδα για να ξαναφύγει πάλι το 1967, με τον ερχομό της Χούντας —αυτή τη φορά για το Παρίσι— και να επιστρέψει οριστικά όταν έπεσε η απριλιανή δικτατορία.

Το καπλάνι της βιτρίνας

Κατά τη διάρκεια της παραμονής της στην ΕΣΣΔ συνέχισε το γράψιμο και μια σειρά παιδικών διηγημάτων. Το πρώτο της μυθιστόρημα, το αυτοβιογραφικό Το καπλάνι της βιτρίνας, γράφτηκε το 1963 ενώ ήταν στη Μόσχα. Αποτελεί έργο-σταθμό στην ελληνική παιδική λογοτεχνία, όντας το πρώτο ίσως παιδικό βιβλίο με πολιτικές αναφορές, πιο συγκεκριμένα στη δικτατορία του Ιωάννη Μεταξά.

Το 1971 και ενώ ήταν εξόριστη στο Παρίσι, έγραψε τον Μεγάλο περίπατο του Πέτρου, αυτή τη φορά με θέμα την Κατοχή και την απελευθέρωση. Το σημαντικό στα ιστορικά της μυθιστορήματα είναι ότι δεν αποτελούν μια απλή καταγραφή ιστορικών γεγονότων αλλά είναι ζυμωμένα με τα αυτοβιογραφικά βιώματα των ηρώων της.

efsyn.gr
Φιλοξενία: Το Χαμομηλάκι

Η άρρωστη Γονεϊκή Προσδοκία αποκαλύπτει το μεγάλο Κενό της Αγάπης.

Όσο προσπαθούμε να καθορίσουμε την ευτυχία των παιδιών μας, τόσο γινόμαστε εμπόδιό της

Πόσες δικές μας ανάγκες άραγε ικανοποιούμε μέσα από τον γονεϊκό μας ρόλο; Ανάγκες μας για συντροφικότητα, για εξουσία, για φιλία, παίρνουμε ικανοποίηση από τη ζωή των παιδιών μας, ταυτιζόμενοι μαζί τους. 

Με την συμπεριφορά μας προσπαθούμε λανθασμένα να τα υποχρεώσουμε να ακολουθήσουν δρόμους, που εμείς δεν καταφέραμε να πάρουμε.

Και αυτό είναι το «καλό» τους, επειδή εξυπηρετεί εμάς. Επειδή εμείς δεν τολμήσαμε να κάνουμε πράξη τα όνειρά μας, συμβιβαστήκαμε, δεν προσπαθήσαμε ίσως αρκετά για την ευτυχία μας. Γιατί τελικά η ευτυχία μας είναι κάτι που εμείς οι ίδιοι δημιουργούμε. Είναι ο τρόπος που εμείς αντιδράμε στα γεγονότα. Αυτό δυσκολευόμαστε να το καταλάβουμε. 

Όσο περισσότερο πιστεύουμε πως οι άλλοι καθορίζουν την ευτυχία μας, τόσο προσπαθούμε να καθορίσουμε την ευτυχία των παιδιών μας. Έτσι, το μόνο που καταφέρνουμε είναι να γινόμαστε εμπόδιο στην ευτυχία τους.

Ξεκινάει με μια μεγάλη δόση αγωνίας ζωγραφισμένη μέσα στα μάτια της μάνας που περιμένει από την δασκάλα να μάθει για την «αξία» του παιδιού της. Βασικά, η αγωνία είναι και για την δική της αξία σαν μάνα. Την ίδια αγωνία που είχε και τότε σαν μικρό κοριτσάκι για τις αντιδράσεις του αυστηρού της πατέρα.

Μακάρι να μπορούσε να δει στον καθρέπτη της την ώρα που κουνά το δάχτυλό της αυστηρά πάνω κάτω. Θυμίζει για άλλη μια φορά στο παιδί της πόσο ανίκανο είναι να διαχειριστεί τον χρόνο του. Ίσως να έβλεπε τον δικό της πατέρα. Κάτι τέτοια της έλεγε κι αυτός. 

Ότι ο κόσμος είναι κακός και πως δεν θα πρέπει να έχει εμπιστοσύνη σε κανέναν. Μόνο σε αυτόν θα πρέπει να έχει εμπιστοσύνη.

Μετά, το μικρό αγόρι ίσως να προσπαθήσει να ξεφύγει από όλη αυτή την σφιχτή, άρρωστη μητρική αγκαλιά. Η μητέρα τότε αρχίζει να καταλαβαίνει ότι οι ανάγκες της δεν μπορούν να ικανοποιηθούν από το παιδί. Το μικρό παιδί δεν μπορεί να παίζει τον ρόλο του προστάτη της.

Τότε η ματαίωση αυτής της άρρωστης μητρικής προσδοκίας αποκαλύπτει το μεγάλο κενό. Το κενό της αγάπης. Της ανάγκης για ανιδιοτελή αγάπη. Αν η μητέρα αγαπάει αληθινά το παιδί και όχι απλά ικανοποιεί χωρίς να το θέλει δικές τις ανάγκες, τότε πραγματικά δεν υπάρχει ποτέ αυτό το κενό.

Τότε είναι που τα μάτια της όταν βλέπουν τα παιδικά μάτια την ρωτούν: Πες μου μαμά! Ποιος είμαι; Μπορώ να τα καταφέρω; 

Αυτή ήρεμη και με ένα χαμόγελο σιγουριάς, που πηγάζει από την ίδια, του γνέφει καταφατικά. Και τότε αφού η ίδια το πιστεύει, δεν μπορεί να γίνει αλλιώς. Το θαύμα γίνεται.

Είναι αυτή η ματιά που αργότερα σαν ενήλικες μας ακολουθεί. Σε όλες τις δυσκολίες μας. Και αν δεν είχαμε την τύχη να την βιώσουμε, δεν πειράζει. Όταν θεωρούμε ότι τα πράγματα είναι δύσκολα για εμάς, ας χαμογελάσουμε εμείς στον εαυτό μας. Δίνοντάς του αγάπη.

Ας πιστέψουμε στην αλλαγή. Και τότε αυτή δεν μπορεί παρά να έρθει. Αρκεί απλά να έχουμε το θάρρος να αναθεωρήσουμε τα λάθη μας ή να συγχωρέσουμε τα λάθη των άλλων. Να κατανοήσουμε τι είναι αυτό που μας τρομάζει και μας εμποδίζει να γίνουμε ευτυχισμένοι.

Γιώργος Μουλακάκης, ψυχολόγος

enallaktikidrasi
Φιλοξενία: Το Χαμομηλάκι

Οι Δάσκαλοι μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να διαχειριστούν το Τραύμα από Σεξουαλική Κακοποίηση

«Για να κάνω τη διαφορά στη ζωή ενός παιδιού… δεσμεύτηκα να λέω την προσωπική μου ιστορία», δηλώνει η εκπαιδευτικός Lisa Godwin. 

Σ' αυτή τη συγκινητική ομιλία, μοιράζεται την εμπειρία της για το πώς ξεπέρασε το παιδικό της τραύμα με την ήσυχη, ακλόνητη στήριξη ενός δασκάλου και ενός σχολικού συμβούλου – και δείχνει πώς οι εκπαιδευτικοί μπορούν να βοηθήσουν τους μαθητές και τις οικογένειες να διαχειριστούν τις δυσκολίες, μοιραζόμενοι τις δικές τους ιστορίες.

Διαβάστε εδώ ολόκληρη την ομιλία

00:05
Όλοι έχουμε μια ιστορία, και αυτή η ιστορία είναι γεμάτη με κεφάλαια που μας έχουν κάνει αυτό που είμαστε σήμερα. Εκείνα τα νεώτερα κεφάλαια της ιστορίας μερικές φορές είναι αυτά που μας καθορίζουν περισσότερο.

00:21
Το Κέντρο Ελέγχου Νοσημάτων έχει υπολογίσει πως πάνω από τα μισά παιδιά του έθνους μας έχουν βιώσει τουλάχιστον ένα ή δύο τύπους παιδικού τραύματος. Αυτή η δυσκολία μπορεί να έχει μόνιμα συνέπειες. Όταν ξεκίνησα να έχω ευκαιρίες να μιλήσω και να υποστηρίξω μαθητές και δασκάλους, βρήκα τον εαυτό μου μοναδικά τοποθετημένο να μπορεί να μιλήσει για το παιδικό τραύμα. Αλλά έπρεπε να πάρω μια απόφαση πρώτα. Έπρεπε να αποφασίσω, αν ήθελα να μοιραστώ απλώς τα φωτεινά και όμορφα μέρη της ζωής μου, ξέρετε, εκείνα που δείχνουμε στα κοινωνικά δίκτυα που μας κάνουν όλους να μοιάζουμε τέλειοι, ή ήθελα να κάνω τον εαυτό μου ευάλωτο και να γίνω ένα ανοιχτό βιβλίο;

01:12
Η επιλογή έγινε ξεκάθαρη. Για να κάνω τη διαφορά στη ζωή ενός παιδιού, θα έπρεπε να γίνω διάφανη. Έτσι, δεσμεύτηκα να πω την προσωπική μου ιστορία. Και αυτή η ιστορία είναι γεμάτη με ανθρώπους που με είχαν αγαπήσει με είχαν φροντίσει και με μεγάλωσαν. Και με βοήθησαν να ξεπεράσω και να γιατρευτώ. Και τώρα είναι καιρός για μένα να βοηθήσω κι άλλους να κάνουν το ίδιο.

01:44
Όταν πρωτοξεκίνησα το σχολείο, ήμουν η εικόνα της κανονικότητας. Ήμουν από καλή οικογένεια, ντυνόμουν πάντα όμορφα, είχα ένα χαμόγελο στο πρόσωπό μου, ήμουν προετοιμασμένη για το σχολείο. Αλλά η ζωή μου ήταν οτιδήποτε εκτός από φυσιολογική. Μέχρι τώρα, ήμουν ήδη θύμα σεξουαλικής κακοποίησης. Και συνέβαινε ακόμα. Οι γονείς μου δεν το ήξεραν, και δεν το είχα πει σε κανέναν. Όταν ξεκίνησα το σχολείο, ένιωθα σαν να ήταν αυτό το ασφαλές μέρος μου. Έτσι ήμουν ενθουσιασμένη.

02:26
Φανταστείτε τον φόβο μου όταν γνώρισα τον δάσκαλό μου, τον Κο Ράντολφ. Τώρα ο Κος Ράντολφ δεν ήταν ο βιαστής μου. Αλλά ο Κος Ράντολφ ήταν η επιτομή όλων όσων με τρόμαζαν περισσότερο στη ζωή μου. Είχα ήδη ξεκινήσει τις τεχνικές αυτοσυντήρησης όπου έβγαινα έξω από θέσεις όπου επρόκειτο να είμαι μόνη με έναν άντρα. Και εκεί ήμουν, ως μαθήτρια, επρόκειτο να είμαι σε μια τάξη με έναν άντρα καθημερινά, για ένα σχολικό έτος. Ήμουν τρομαγμένη, δεν τον εμπιστευόμουν. Αλλά ξέρετε κάτι, ο Κος Ράντολφ θα κατέληγε να ‘ναι ο μεγαλύτερος υποστηρικτής μου.

03:17
Αλλά στην αρχή, ω, έκανα βέβαιο να γνωρίζει πως δεν τον συμπαθούσα. Ήμουν ασυμμόρφωτη, ήμουν εκείνο το παιδί που ήταν αδιάφορο. Και επίσης δυσκόλεψα πραγματικά τους γονείς μου. Δεν ήθελα να πάω στο σχολείο, κι έτσι τους πολεμούσα κάθε πρωί, μπαίνοντας στο λεωφορείο. Τη νύχτα, δεν μπορούσα να κοιμηθώ, γιατί το άγχος μου ήταν πολύ μεγάλο. Γι’ αυτό πήγαινα στην τάξη εξουθενωμένη. Που σημαίνει, τα εξουθενωμένα παιδιά είναι στριμμένα παιδιά, και δεν είναι εύκολο να τα διδάξεις, το γνωρίζετε αυτό.

03:56
Ο Κος Ράντολφ θα μπορούσε να με είχε πλησιάσει με εκνευρισμό, όπως τόσοι άλλοι δάσκαλοι κάνουν με μαθητές σαν κι εμένα. Αλλά όχι αυτός. Με προσέγγισε με ενσυναίσθηση και με ευελιξία. Ήμουν τόσο ευγνώμων γι’ αυτό. Είδε πως αυτό το εξάχρονο ήταν κουρασμένο και φθαρμένο. Και έτσι αντί να με στείλει έξω για διάλειμμα, με άφηνε να μένω μέσα και να κοιμάμαι, γιατί ήξερε πως χρειαζόμουν ξεκούραση. Αντί να κάθεται στο τραπέζι διδασκαλίας για φαγητό, ερχόταν και καθόταν με τους μαθητές στο τραπέζι τους. Με έκανε να συμμετέχω καθώς και τους συμμαθητές μου σε συζήτηση. Και τώρα κοιτάζω πίσω και ξέρω πως είχε έναν σκοπό γι’ αυτό, άκουγε, έκανε ερωτήσεις. Ήθελε να μάθει τι συνέβαινε. Έχτισε μια σχέση μαζί μου. Κέρδισε την εμπιστοσύνη μου. Και αργά αλλά με βεβαιότητα, εκείνοι οι τοίχοι που είχα χτίσει γύρω μου ξεκίνησε να τους σπάζει μακριά, και τελικά συνειδητοποίησα πως ήταν ένας από τους καλούς.

05:13
Ξέρω πως ένιωθε πως δεν ήταν αρκετός. Γιατί έκανε την κίνηση να μιλήσει στη μητέρα μου. Και πήρε την άδεια της μητέρας μου να με αφήσει να βλέπω έναν σύμβουλο σχολικής καθοδήγησης, την Κα Μακ Φάντεν. Ξεκίνησα να βλέπω την Κα Μακ Φάντεν μία ή δύο φορές την εβδομάδα για τα επόμενα δύο χρόνια. Ήταν μια διαδικασία.

05:39
Κατά τη διάρκεια εκείνης της περιόδου, ποτέ δεν της εκμυστηρεύτηκα την κακοποίηση, γιατί ήταν μυστικό. Δεν θα έπρεπε να το πω. Αλλά εκείνη ένωσε τις τελείες, το ξέρω πως το έκανε, γιατί ό,τι έκανε μαζί μου ήταν για να με ενδυναμώσει και να με βοηθήσει να βρω τη φωνή μου. Μου δίδαξε πώς να χρησιμοποιώ πνευματικές εικόνες για να διώξω τους φόβους μου. Μου δίδαξε τεχνικές αναπνοής να με βοηθήσει να ξεπεράσω τις κρίσεις άγχους που είχα τόσο συχνά. κι έπαιζε ρόλους μαζί μου. Και έκανε σίγουρο πως μπορούσα να υπερασπιστώ τον εαυτό μου σε καταστάσεις.

06:21
Και ήρθε η μέρα όπου ήμουν στο δωμάτιο με τον βιαστή μου και άλλον έναν ενήλικα. Και είπα την αλήθεια μου. Μίλησα για την κακοποίηση. Αμέσως ο βιαστής μου ξεκίνησε να το αρνείται, και το πρόσωπο που του το αποκάλυψα, δεν είχε απλώς τη δυνατότητα να χειριστεί τη βόμβα την οποία μόλις είχα πετάξει πάνω τους. Ήταν ευκολότερο να πιστέψουν τον βιαστή απ’ ό,τι ένα παιδί.

06:54
Έτσι μου είπαν να μην μιλήσω γι’ αυτό ξανά. Με έκαναν να νιώθω πως είχα κάνει κάτι κακό, ξανά. Ήταν καταστροφικό. Αλλά ξέρετε κάτι, κάτι καλό βγήκε απ’ αυτό εκείνη την ημέρα. Ο βιαστής μου ήξερε πως δεν πρόκειται να είμαι σιωπηλή. Η δύναμη μετατοπίστηκε. Και η κακοποίηση σταμάτησε.

07:22
(Χειροκρότημα)

07:29
Αλλά η ντροπή και ο φόβος του να ξανασυμβεί παρέμειναν. Και θα έμενε μαζί μου για πολλά, πολλά χρόνια που θα έρχονταν.

07:43......

.........
η συνέχεια εδώ: enallaktikidrasi
Φιλοξενία: Το Χαμομηλάκι