Ψήφισε ναι ή όχι στην επιμήκυνση του χρόνου παραγραφής αδικημάτων σεξουαλικής κακοποίησης που τελούνται σε ανηλίκους

3 πράγματα που αξίζει να σκεφτείς πριν τοποθετηθείς

Το Σωματείο ΕΛΙΖΑ δραστηριοποιείται εναντίον της παιδικής κακοποίησης.

Τώρα ξεκινά μια καμπάνια σχετικά με την επιμήκυνση του χρόνου παραγραφής αδικημάτων σεξουαλικής κακοποίησης που τελούνται σε ανηλίκους. Με ανακοίνωσή του τονίζει:

Πριν τοποθετηθείς, σκέψου ότι:

1. Το θύμα, όταν είναι παιδί, αδυνατεί να αντιδράσει αμέσως στην παραβίαση. Τις περισσότερες φορές, αμέσως μετά τη σεξουαλική κακοποίηση ξεκινά ο Γολγοθάς. Το παιδί χρειάζεται ακόμη και χρόνια ολόκληρα, ώστε να νιώσει ότι είναι σε θέση να συζητήσει, ίσως ακόμη και να ανακαλέσει στη μνήμη του, ακόμη περισσότερο να καταγγείλει την πράξη που του συνέβη, μία ή και περισσότερες φορές (κατ’ εξακολούθηση). Δεν είναι άλλωστε λίγες οι φορές που η «παραβίαση» συμβαίνει μέσα στην ίδια την οικογένεια του παιδιού, από συγγενικό ή φιλικό προς την οικογένεια πρόσωπο, γεγονός που περιπλέκει τα συναισθήματα του παιδιού, που όχι μόνο δεν μπορεί να αντιδράσει, αλλά επιπλέον νιώθει ένοχο για αυτό που του συμβαίνει.
2. Το θύμα θα πρέπει να ενθαρρύνεται στην αναφορά της πράξης που το «στοιχειώνει» και όχι να ενοχοποιείται με φράσεις όπως «τώρα το θυμήθηκε». Όσο απίστευτο και αν φαίνεται σε αυτούς που δεν έχουν βιώσει κακοποίηση κατά την παιδική ηλικία, δεν παύει να είναι αληθές ότι κυριολεκτικά «τώρα το θυμήθηκε» και τώρα μπόρεσε να αρθρώσει λόγο. Όταν το θύμα βρίσκει τη μνήμη, τη φωνή και το θάρρος να μιλήσει, πρέπει να μπορεί και να δικαιωθεί. Η παραγραφή τέτοιων αδικημάτων κάνει όλα τα θύματα να νιώθουν ματαιωμένα. Αυτό πρέπει να σταματήσει.
3. Η επιμήκυνση της παραγραφής λειτουργεί ευεργετικά ακόμη και για τον ίδιο τον φερόμενο ως δράστη, διότι η εκδίκαση της υπόθεσης ξεκαθαρίζει αν τελικά είναι αυτός που τέλεσε το αδίκημα ή όχι. Συχνά, οι φερόμενοι θύτες, όταν δηλώνουν αθώοι, αναφέρουν πως νιώθουν στιγματισμένοι για πάντα, για μια πράξη που δεν έκαναν, ιδίως αν αυτή αφορά στο οικογενειακό τους περιβάλλον. Επιθυμούν το ζήτημα να επιλυθεί στα δικαστήρια, αλλά, επειδή η αναφορά γίνεται συνήθως, αρκετά χρόνια μετά, τούτο είναι αδύνατο, λόγω παραγραφής.

Οι άνθρωποι του ΕΛΙΖΑ λένε: «Σήμερα, στο έργο μας συμπεριλαμβάνονται δράσεις που απευθύνονται σε όλη την κοινωνία, πρωτοστατώντας σε ψηφίσματα για την αλλαγή ή τη θέσπιση νόμων που θα προστατεύουν τα παιδιά και δε θα ματαιώνουν την προσπάθεια δικαίωσης τους. Ακριβώς σε αυτή την προσπάθεια εστιάζει το ενδιαφέρον του το ΕΛΙΖΑ μέσα από την Ψηφοφορία ΝΑΙ ή ΟΧΙ που έχει αναρτήσει στην ιστοσελίδα του, στην οποία ζητά τη θετική ή αρνητική ψήφο για την επιμήκυνση του χρόνου παραγραφής των αδικημάτων που γίνονται σε ανήλικους.

Στην προσπάθεια του αυτή, το ΕΛΙΖΑ έχει ως πρεσβευτή, τον Δημήτρη Μοθωναίο, έναν εμπνευσμένο συνοδοιπόρο, έναν ενθουσιώδη άνθρωπο, έναν εξαίρετο καλλιτέχνη, που προσπαθεί με κέφι και αστείρευτη αισιοδοξία, να παλέψει ενάντια σε ό,τι πληγώνει τα παιδιά. Ο δυναμισμός του και ο ενθουσιασμός του, έχουν συμπαρασύρει δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους, να δουν και να ψηφίσουν στην Ψηφοφορία του ΕΛΙΖΑ

Το επιστημονικό κείμενο της Ψηφοφορίας που επιχειρηματολογεί υπέρ της επιμήκυνσης του χρόνου παραγραφής των αδικημάτων που τελούνται σε ανήλικους, το υπογράφει η επιστημονική συνεργάτης του ΕΛΙΖΑ, νομικός, Δρ. Δικαιωμάτων του Παιδιού, κ. Ηλέκτρα Κουτσούκου. Μαζί της, όλη η ομάδα του γραφείου του ΕΛΙΖΑ και το ΔΣ του Σωματείου, ευελπιστούν στην αλλαγή του νομοθετικού πλαισίου και στη δυνατότητα δικαίωσης των ανθρώπων που κακοποιήθηκαν στην παιδική τους ηλικία και είχαν δικαίωμα να το απωθήσουν και να διεκδικήσουν τη δικαίωση τους, όταν πλέον θα ένιωθαν δυνατοί.

Τι «λέει» ο ελληνικός Ποινικός Κώδικας

Στον ελληνικό Ποινικό Κώδικα (ΠΚ), προβλέπεται ότι όλες οι κακουργηματικές πράξεις, ακόμα και οι πλέον αποτρόπαιες και ιδιαίτερης ηθικο-κοινωνικής απαξίας, υπόκεινται ανεξαιρέτως σε παραγραφή.

Με το άρθρο 113 παρ. 4 του νέου Π.Κ. ορίζεται ότι η παραγραφή για όλα τα κακουργήματα που τελούνται κατά ανηλίκου αναστέλλεται μέχρι την ενηλικίωσή του, δηλαδή έως ότου γίνει 18 ετών. Για τα πλημμελήματα σε βάρος τους δεν προβλέπεται αναστολή με αποτέλεσμα να είναι δυνατή η παραγραφή μέχρι την ενηλικίωση τους. Στον νέο ελληνικό Π.Κ., τα αδικήματα αυτά, είτε αφορούν ανήλικα είτε ενήλικα άτομα, παραγράφονται στα 15 χρόνια, εκτός από τις περιπτώσεις που επισύρουν ισόβια κάθειρξη, οπότε και παραγράφονται στην εικοσαετία.

Ο ελληνικός ΠΚ συγκριτικά με άλλους ευρωπαϊκούς ΠΚ

Ενδεικτικά, ο ελβετικός Ποινικός Κώδικας (ΠΚ) προβλέπει ότι οι γενετήσιες πράξεις με παιδιά, ο βιασμός παιδιών, η εκμετάλλευση της ανικανότητας του θύματος να αντισταθεί σε γενετήσια πράξη (κατάχρηση ανικάνου προς αντίσταση) και η εκμετάλλευση σε γενετήσια πράξη, όταν αυτές στρέφονται ενάντια σε παιδιά που δεν έχουν συμπληρώσει τα 12 έτη, ΔΕΝ ΥΠΟΚΕΙΝΤΑΙ ΣΕ ΠΑΡΑΓΡΑΦΗ.

(Ας σημειωθεί πως στην Ελβετία, όταν οι δράστες από πλήθος υποθέσεων παιδεραστίας δεν διώχθηκαν λόγω παραγραφής, ξεκίνησε ένας δημόσιος διάλογος στη χώρα, που οδήγησε σε δημοψήφισμα., το 2008. Μετά από δημοψήφισμα, εν τέλει περιλήφθηκε στο ελβετικό Σύνταγμα διάταξη, η οποία ορίζει το απαράγραπτο για γενετήσιες πράξεις με παιδιά της προεφηβικής ηλικίας όπως επίσης πως οι επιβληθείσες ποινές για τις πράξεις αυτές δεν παραγράφονται.)

Στον αυστριακό ΠΚ, αν από τη σεξουαλική κακοποίηση το παιδί τελικά καταλήξει, η πράξη δεν παραγράφεται. Από το 2009, μάλιστα, για όλες τις υπόλοιπες πράξεις κατά της γενετήσιας αυτοδιάθεσης με θύματα ανήλικους, η παραγραφή αρχίζει όταν το θύμα συμπληρώσει το 28ο έτος! Αναφορικά με τις πράξεις που τιμωρούνται με ισόβια κάθειρξη ή ποινές φυλάκισης από 10 έως 20 χρόνια δεν προβλέπεται παραγραφή.

Τέλος, στο γερμανικό ΠΚ ο χρόνος παραγραφής των αδικημάτων κατά της γενετήσιας αυτοδιάθεσης αρχίζει με τη συμπλήρωση του 30ου έτους ηλικίας του θύματος.

Παρά την αντίθετη επιχειρηματολογία για την ιστορική και θεσμική σημασία της παραγραφής, η συγκριτική επισκόπηση διαφόρων έννομων τάξεων, μας δείχνει ότι συχνά προτάσσεται η ανάγκη να περιοριστούν στο ελάχιστο οι περιπτώσεις ατιμωρησίας των δραστών τέτοιων αδικημάτων για 3 κυρίως, λόγους:

1. Εξαιτίας της ιδιαίτερα ευάλωτης παιδικής ηλικίας, η οποία αποτελεί αυτοτελώς προστατευόμενο συνταγματικό έννομο αγαθό.
2. Λόγω της ιδιαίτερης επικινδυνότητας των δραστών για το κοινωνικό σύνολο, καθώς οι τελευταίοι, σπανίως, περιορίζονται στην κακοποίηση ενός μόνο θύματος.
3. Επειδή οι εν λόγω πράξεις έχουν οδυνηρές συνέπειες στη σωματική, ψυχική, σεξουαλική και συναισθηματική υγεία των θυμάτων.

Για να επιτευχθεί λοιπόν στην πράξη, ο «δίκαιος» στόχος της αντιμετώπισης του ακαταδίωκτου αυτών των εγκλημάτων, η Πολιτεία θα πρέπει να μην αποθαρρύνει το θύμα ως προς την αναφορά της ειδεχθούς πράξης, αλλά, αντίθετα, να διευκολύνει τη δίωξη και να προβλέπει παραδειγματικές τιμωρίες για το δράστη.

Για το λόγο αυτό, μέλημα της αρμόδιας νομοπαρασκευαστικής επιτροπής για τις βελτιώσεις στον νέο Ποινικό Κώδικα, θα πρέπει να αποτελέσει η επιμήκυνση του χρονικού ορίου παραγραφής των αδικημάτων που εντάσσονται στο φάσμα της σεξουαλικής κακοποίησης ανηλίκων, άμεσα σχετιζόμενη με τον χρόνο αναστολής παραγραφής των αδικημάτων αυτών. Παράλληλα, θα πρέπει να εξεταστεί, τόσο για τις περιπτώσεις τέλεσης κακουργηματικών πράξεων σεξουαλικής κακοποίησης, είτε αυτές αφορούν σε ανηλίκους είτε σε ενήλικες, η δυνατότητα επιπλέον επιμήκυνσης της παραγραφής τους, ακόμη και όταν τα αδικήματα αυτά δεν επισύρουν ισόβια κάθειρξη.

Συμπερασματικά, για την υλοποίηση των επιταγών της Διεθνούς Σύμβασης Δικαιωμάτων του Παιδιού (ΔΣΔΠ), προτείνεται, για αυτά τα ειδεχθή αδικήματα και με γνώμονα το συμφέρον του παιδιού, η επιμήκυνση του χρόνου της παραγραφής και η μεταφορά της έναρξης του χρόνου της παραγραφής πολύ μετά τα 18 χρόνια, στις περιπτώσεις που το θύμα ήταν ανήλικο κατά το χρόνο τέλεσης της πράξης, όπως για παράδειγμα, προβλέπεται στον αυστριακό ή τον γερμανικό ΠΚ (28ο και 30ο έτος, αντίστοιχα).

Με πρωταρχικό στόχο την αποφυγή της ατιμωρησίας, μέγα ζητούμενο για κάθε θύμα, θα μπορούσε να γίνει μία ενδελεχής, συγκριτική μελέτη του ελληνικού νομικού πλαισίου με νομικά πλαίσια άλλων χωρών, κυρίως όσον αφορά στο απαράγραπτο ορισμένων αδικημάτων. Η συγκριτική αυτή μελέτη μπορεί να συμβάλλει καθοριστικά σε έναν ουσιαστικό διάλογο, που διενεργείται συχνά στις παρυφές των γκρίζων ζωνών, που συνιστούν: 1. ο θεσμός της παραγραφής, 2. η απαίτηση της έννομης τάξης για ασφάλεια δικαίου και 3. η αναγκαία στάθμισή της προς την κοινωνική απαίτηση για αντιμετώπιση του φαινομένου του ακαταδίωκτου των ιδιαίτερων και πάντοτε επαχθών αδικημάτων κατά της γενετήσιας αξιοπρέπειας.

ΕΛΙΖΑ – Εταιρία Κατά της Κακοποίησης του Παιδιού. Επιστημονικός συνεργάτης: Ηλέκτρα Κουτσούκου, Νομικός, Δρ. Δικαιωμάτων Παιδιού 

Άρης Δημοκίδης, mikropragmata.lifo.gr/
Φιλοξενία: Το Χαμομηλάκι