«Θα πεθάνουμε! Σβήσε το κερί!». Ο Στέφανος είναι μόλις 9 χρόνων. Η μαμά του μας διηγήθηκε τι έγινε πριν από λίγες μέρες στο σπίτι τους, όταν για λίγα μόλις λεπτά κόπηκε το ρεύμα: «Πριν από μερικές μέρες, είχαμε διακοπή ρεύματος στο σπίτι όπου βρισκόμουν με τα δύο μου παιδιά. Μέχρις ότου να επιστρέψει το φως, ανάψαμε τις πασχαλινές λαμπάδες. Ο μικρός μου γιος άρχισε να φωνάζει: “Θα πάρουμε φωτιά! Θα πεθάνουμε! Σβήσε το κερί!”. Η τρομάρα του παιδιού ήταν τέτοια που πέρασε αρκετή ώρα για να καταφέρουμε να τον ηρεμήσουμε».
Η τραγωδία στην Ανατολική Αττική δεν σταμάτησε τη στιγμή που έσβησε και η τελευταία εστία φωτιάς.
Όπως γράφαμε και σε χθεσινό δημοσίευμα («Το ψυχικό τραύμα μετά από μια φυσική καταστροφή»), επηρεάζει όλα τα άτομα της κοινότητας.
Επηρεάζει αυτούς που βρέθηκαν εκεί και βίωσαν άμεσα τον κίνδυνο, αλλά και όσους τον επαναβιώνουν μέσα από τους τηλεοπτικούς δέκτες, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή ακόμη και τις συζητήσεις.
«Ειδικά τα τελευταία χρόνια με τη διάδοση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης έχουμε ακαριαία και συνεχή ενημέρωση των γεγονότων, ενώ ακόμη εξελίσσονται, και κατά συνέπεια δεν γνωρίζουμε ακόμη την έκβασή τους.
Ο χρόνος της κρίσης σχεδόν ταυτίζεται με αυτόν της αναμετάδοσης, εντείνοντας το αίσθημα τους άγχους στους καταναλωτές των προϊόντων ενημέρωσης, οι οποίοι παρακολουθούν την κρίση την ώρα που συμβαίνει» δηλώνει στην «Εφ.Συν.» η Έλενα - Όλγα Χρηστίδη, ψυχολόγος ψυχοθεραπεύτρια, MSC(c) Διαχείριση κρίσεων υγείας και επιστημονική υπεύθυνη του Προγράμματος Πιστοποίησης Θυμάτων Βασανιστηρίων (ΜΚΟ ΜΕΤΑδραση).Η κ. Χρηστίδη τονίζει ότι θα πρέπει να περιορίσουμε με κάποιον τρόπο την έκθεσή μας σε τραυματικά γεγονότα, όπως με το να κάνουμε μια διακοπή από τη συνεχή λήψη πληροφοριών για το γεγονός, να σταματήσουμε την αναπαραγωγή ειδήσεων καθώς και τις σχετικές συζητήσεις.
Παράλληλα, είναι σημαντικό να αναζητούμε φροντίδα μέσα από τις διαπροσωπικές σχέσεις και ό,τι άλλο μπορεί να λειτουργήσει υποστηρικτικά.
Οι ειδικοί τονίζουν επιπλέον ότι οποιαδήποτε δράση συλλογικού χαρακτήρα είναι εξαιρετικά βοηθητική.
Η αλληλεγγύη, για παράδειγμα, είναι ένα ανατροφοδοτούμενο αίσθημα: είναι απαραίτητη για τους άμεσα πληγέντες, αλλά ταυτόχρονα είναι εξαιρετικά ανακουφιστική και για όσους συμμετέχουν ως εθελοντές σε αντίστοιχες δράσεις.
Τα παιδιά -συμπεριλαμβανομένων των εφήβων- είναι εξαιρετικά ευάλωτα σε καταστάσεις κρίσης. Δεν παίζει ρόλο αν έχουν βιώσει τα ίδια το τραυματικό γεγονός, αρκεί να έχουν καταλάβει ότι έχει κινδυνεύσει ένας δικός τους άνθρωπος ή ένα άλλο παιδί με το οποίο μπορούν να ταυτιστούν.
Πρέπει να έχουμε στον νου μας ότι τα παιδιά δεν αντιλαμβάνονται με τον ίδιο τρόπο με τους ενήλικες τις καταστάσεις, ωστόσο βιώνουν μετατραυματικό στρες όπως ακριβώς και οι ενήλικες.
Οι παράμετροι
Οι αντιδράσεις τους εξαρτώνται από την ηλικία, το αναπτυξιακό τους στάδιο, αλλά και από τον τρόπο με τον οποίο αλληλεπιδρούν μαζί τους οι ενήλικες.
«Το μετατραυματικό στρες μπορεί να εκφραστεί μέσα από το παιχνίδι τους. Τα παιδιά συχνά εντάσσουν αναπαραστάσεις και στοιχεία του γεγονότος στο παιχνίδι (ζωγραφιές με φωτιές, ρόλος του διασώστη ή του πυροσβέστη), μπορεί να εμφανίσουν διαταραχές στον ύπνο τους, μπορεί να έχουν ξεσπάσματα θυμού και γενικότερη ταραχή ή να δείχνουν ότι φοβούνται πράγματα που μέχρι τώρα δεν τα φόβιζαν. Επίσης μπορεί να εκδηλώσουν έντονη ανησυχία όταν εκτίθενται σε στοιχεία που τους θυμίζουν το γεγονός. Για παράδειγμα, ελέγχουν σε βαθμό ψυχαναγκασμού αν είναι αναμμένα τα μάτια της κουζίνας, αντιδρούν όταν βλέπουν κερί ή στην περίπτωση που καπνίζει κάποιος έχουν ανησυχία έως ότου σβήσει το τσιγάρο» δηλώνει στην «Εφ.Συν.» η δρ Νάνσυ Παπαθανασίου, κλινική ψυχολόγος και διδάσκουσα στο ΕΚΠΑ με εξειδίκευση στην Αναπτυξιακή Ψυχοπαθολογία και την Ψυχική Ανθεκτικότητα.Μετά την πρώτη περίοδο του σοκ, έρχεται το πένθος. Διαφορετικά θα το βιώσουν αυτοί που ήταν εκεί την ώρα του γεγονότος, αλλά η καθημερινότητά τους δεν σχετίζεται με την περιοχή και διαφορετικά θα το βιώσουν όσοι μένουν εκεί και θα έρχονται αντιμέτωποι καθημερινά με τα καμένα.
Τα παιδιά της πρώτης κατηγορίας πιθανότατα θα το ξεπεράσουν πιο γρήγορα, όμως τα παιδιά που εμπίπτουν στη δεύτερη κατηγορία θα χρειαστούν περαιτέρω στήριξη.
«Εχουμε την τάση να θεωρούμε ότι όλα τελειώνουν όταν φεύγουν οι κάμερες. Ομως το πένθος είναι μια διεργασία που παίρνει χρόνο και χρειάζεται φροντίδα και παρέμβαση με ένα κεντρικά οργανωμένο μεσομακροπρόθεσμο σχέδιο στήριξης. Εδώ παίζει πολύ σημαντικό ρόλο και η κοινότητα. Να μη νιώθει κανείς ότι το βίωμά του είναι μοναδικό. Να ξέρει ότι μπορεί να το μοιραστεί με κάποιον που τον καταλαβαίνει» τονίζει η κ. Παπαθανασίου.
«Μαμά, εγώ έχω φτιάξει το σακίδιό μου»
«Την επομένη της πυρκαγιάς, όταν άρχισαν να δημοσιοποιούνται τα πρώτα στοιχεία για την έκταση της καταστροφής, επικοινώνησα με τους παππούδες που κρατούσαν το παιδί και τους είπα να μην ανοίξουν την τηλεόραση σε καμία περίπτωση. Το παιδί βίωσε ό,τι έγινε από τις συζητήσεις που αναπόφευκτα γίνονταν και ενίοτε κατά τη διάρκεια του ζάπινγκ όταν προσπαθούσε να δει τα παιδικά της. Παρ’ όλα αυτά μπήκε στην ενστικτώδη διαδικασία να φτιάξει ένα σακίδιο για ώρα ανάγκης. «Μαμά, εγώ έχω φτιάξει το σακίδιό μου. Αν πιάσει κι εδώ φωτιά, εγώ είμαι έτοιμη», μου είπε. Τη ρώτησα τι είχε βάλει μέσα και μου είπε το παγουρίνο της, χαρτομάντιλα, μια σφυρίχτρα και δύο αλοιφές: μία για τα εγκαύματα και μία για τα χτυπήματα, που της βάζω όποτε χρειάζεται από τότε που ήταν μωρό. Της είπα ότι είναι καλό που είναι πρακτική και της εξήγησα ότι δεν υπάρχει ζήτημα πυρκαγιάς εδώ που μένουμε. Προσπάθησα να την καθησυχάσω λέγοντάς της ότι δεν υπάρχει λόγος να φοβάται και ότι αυτό που συνέβη στην Ανατολική Αττική ήταν κάτι εξαιρετικά σπάνιο» μας λέει η Δώρα.
«Μέριμνα» για τα παιδιά που τη χρειάζονται
Η οργάνωση έχει αναλάβει, μετά από αίτημα των υπουργείων Παιδείας και Υγείας, τρεις ψυχοκοινωνικές παρεμβάσεις σε σχολικές κοινότητες που είχαν επηρεαστεί από τραυματικά γεγονότα, τον φονικό σεισμό του 1999 στην Αττική, το δυστύχημα στο πέταλο του Μαλιακού και τις καταστροφικές πυρκαγιές στην Πελοπόννησο, και συμβουλεύει τους ενήλικες να:
1. Διατηρούν την ψυχραιμία τους και να δίνουν στο παιδί το μήνυμα ότι είναι ασφαλές.
2. Ανοίγουν διάλογο με το παιδί γύρω από το γεγονός.
3. Ενημερώνουν το παιδί με απλό, κατανοητό και ειλικρινή τρόπο για το τι έχει συμβεί.
4. Δίνουν πληροφορίες για τα μέτρα ασφαλείας που έχουν πάρει και τις πιθανές αλλαγές που αντιμετωπίζει άμεσα η οικογένεια.
5. Ενθαρρύνουν το παιδί να εκφράσει τα συναισθήματα και τις απορίες του χωρίς να το λογοκρίνουν.
6. Μοιράζονται με το παιδί τα δικά τους συναισθήματα χωρίς να το κατακλύζουν με τις προσωπικές τους ανησυχίες.
7. Αποφεύγουν ή να περιορίζουν την έκθεση του παιδιού σε πληροφορίες σχετικές με το τραυματικό γεγονός.
8. Προωθούν την κανονικότητα στη ζωή του παιδιού.
9. Ενθαρρύνουν τη συμμετοχή του παιδιού στις εκδηλώσεις μνήμης ή σε άλλες συλλογικές δραστηριότητες εφόσον το επιθυμεί.
10. Μην παραγνωρίζουν την ένταση και τη διάρκεια των δυσκολιών που μπορεί να παρουσιάσει το παιδί και να μη διστάζουν να ζητήσουν τη βοήθεια ειδικών.
No comments:
Post a Comment