Ένα σημαντικό πλεονέκτημα που μας προσφέρουν οι νεότερες έρευνες σχετικά με τη λειτουργία του εγκεφάλου είναι ότι μας βοηθούν να γνωρίζουμε καλύτερα το πώς μπορεί να μάθει ένα παιδί. Πιο συγκεκριμένα, παλιότερα θεωρούνταν πως ο εγκέφαλος παραμένει “σταθερός”, ανίκανος να αλλάξει και να προσαρμοστεί. Σήμερα όμως, η επιστήμη έχει αποδείξει πως κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Αντίθετα, ο εγκέφαλός μας είναι πιο “πλαστικός” και εύκαμπτος από ότι αρχικά νομίζαμε!
Ο εγκέφαλος έχει την ικανότητα να αλλάζει, να αναδιοργανώνεται και να σχηματίζει νέες νευρικές συνδέσεις. Αυτή η σημαντικότατη ανακάλυψη μπορεί να βοηθήσει στο να βελτιωθεί σε μεγάλο βαθμό η ικανότητα εκμάθησης ενός ατόμου. Επιστήμονες στον χώρο της εκπαίδευσης τονίζουν πως οι σωστές στρατηγικές μάθησης, μπορούν να οδηγήσουν σε δομικές και λειτουργικές μεταβολές του εγκεφάλου, βελτιώνοντας έτσι τη συνολική ικανότητα μάθησης!
Πώς μπορούν όλα αυτά να βοηθήσουν ένα παιδί;
Ίσως σας φαίνεται η
νευροεπιστήμη ένα δύσκολο θέμα μελέτης που θα έπρεπε να διδάσκεται
αν όχι στο πανεπιστήμιο, σίγουρα από το λύκειο και μετά. Ερευνητές
όμως καταλήγουν πως η μελέτη του εγκεφάλου μπορεί να διδαχτεί πολύ
νωρίτερα, ακόμα και από τις πρώτες τάξεις του δημοτικού!
Ενώ οι γονείς και το σχολείο συνηθίζουν να μιλούν και να εξηγούν τα μέρη του σώματος και τις λειτουργίες τους, σπάνια αναφέρονται στο πιο σημαντικό όργανο, τον εγκέφαλο! Από την άλλη πλευρά, τα παιδιά δεν μπορούν να τον δουν και έτσι μένει στη φαντασία τους το τι μπορεί να συμβαίνει μέσα στο κεφάλι τους. Τα περισσότερα παιδιά δημοτικού, έχουν πολύ περιορισμένη γνώση του εγκεφάλου και αγνοούν τις απίστευτες ικανότητές του.
Το πιο σημαντικό εύρημα είναι πως όταν τα παιδιά διδάσκονται το πώς λειτουργεί ο εγκέφαλός – ιδιαίτερα την πλαστικότητά του και την ικανότητά του να αναπτύσσει νέες δεξιότητες μέσω της προσπάθειας και της εξάσκησης – αλλάζουν τον τρόπο που αντιμετωπίζουν τα λάθη και τις αποτυχίες τους, και ταυτόχρονα αποκτούν μεγαλύτερο κίνητρο μάθησης. Σημειώστε εδώ πως οι πεποιθήσεις και η συμπεριφορά των παιδιών σχετικά με την επίτευξη ενός στόχου και την αποτυχία, διαμορφώνονται από την προσχολική ακόμα ηλικία. Οπότε, αντιλαμβάνεστε πόσο αναγκαία γίνεται η έγκαιρη γνωριμία τους με τον εγκέφαλο.
Όταν τα παιδιά αρχίζουν και γνωρίζουν τις δυνατότητες του εγκεφάλου, γνωρίζουν καλύτερα και τις δικές τους δυνατότητες. Όταν ανακαλύπτουν πως η μάθηση αλλάζει τη δομή και τη λειτουργία του εγκεφάλου, αυξάνεται το ενδιαφέρον τους για μάθηση. Με την υπενθύμιση αυτή, καταλαβαίνουν πως όταν δυσκολεύονται σε κάτι, δεν είναι επειδή δεν μπορούν να μάθουν, αλλά επειδή χρειάζονται περισσότερη εξάσκηση και καθοδήγηση.
Τι μπορούμε να κάνουμε οι γονείς;
Οι γονείς πρέπει να δείξουμε στα
παιδιά πως η μάθηση βρίσκεται στα χέρια τους και για να το πετύχουμε
αυτό μια καλή αρχή είναι να μιλήσουμε για τον εγκέφαλο! Το πρώτο
πράγμα που μπορούμε να πούμε στα παιδιά είναι πως ο εγκέφαλός είναι
ένα εκπληκτικό εργαλείο που μπορούν να το κατευθύνουν και να το
χρησιμοποιήσουν όπως θέλουν!
Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τα παιδιά που νομίζουν πως δεν είναι έξυπνα και πως ό,τι και αν κάνουν δεν μπορούν να αλλάξουν. Αν συνειδητοποιήσουν όμως ότι μπορούν κυριολεκτικά να αλλάξουν τον εγκέφαλό τους βελτιώνοντας τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζουν τη μάθηση, τότε θα νιώσουν μεγάλη απελευθέρωση και ανακούφιση!
Δημιουργούμε ευχάριστα συναισθήματα την ώρα της μάθησης! Όταν βρισκόμαστε σε ευχάριστη κατάσταση, ο εγκέφαλος εκκρίνει μια πολύ σημαντική ουσία, την ντοπαμίνη. Η ντοπαμίνη έχει ζωτική σημασία στην ικανότητα του εγκεφάλου να επεξεργάζεται νέες πληροφορίες. Όσο τα θετικά συναισθήματα προκαλούν την κυκλοφορία της ντοπαμίνης σε περισσότερα τμήματα του εγκεφάλου, τόσο περισσότεροι νευρώνες ενεργοποιούνται οι οποίοι ενισχύουν την εγρήγορση, τη μνήμη και τις εκτελεστικές λειτουργίες.
Συζητάμε! Έρευνες δείχνουν πως η μάθηση δεν είναι πολύ αποτελεσματική αν τα παιδιά απλά κάθονται και ακούν. Αντίθετα, όταν εμπλέκονται ενεργά μιλώντας για αυτά που έχουν μάθει, εσωτερικεύουν τη νέα γνώση και έτσι ο εγκέφαλος την επεξεργάζεται σε ανώτερο επίπεδο.
Δίνουμε οπτικά ερεθίσματα! Η όραση είναι η πιο δυνατή αίσθηση. Έρευνες δείχνουν ότι τα οπτικά ερεθίσματα μας βοηθούν να ανακτούμε και να θυμόμαστε πληροφορίες πιο εύκολα. Αυτό είναι απόλυτα λογικό αν σκεφτούμε πως ο εγκέφαλος είναι κατά κύριο λόγο επεξεργαστής εικόνας. Τα πόστερ, οι φωτογραφίες, οι ζωγραφιές, τα σχεδιαγράμματα, τα βίντεο βοηθούν τα παιδιά να μάθουν κάτι καινούριο!
Ενθαρρύνουμε την κίνηση! Πώς θα σας φαινόταν αντί να λέγαμε στο παιδί να κάτσει στη θέση του ακίνητο, να το ενθαρρύναμε να κινείται; Μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι η κίνηση επηρεάζει τη δομή και τη λειτουργία του εγκεφάλου ενισχύοντας την πνευματική ανάπτυξη. Παραδείγματα; Μαθαίνουμε το παιδί να μετράει ενώ παράλληλα κάνει πηδηματάκια, μαθαίνουμε τις ηπείρους και παράλληλα αγγίζει πέντε αντικείμενα, μαθαίνουμε τις καταστάσεις της ύλης και χτυπάμε τρεις φορές το χέρι στο τραπέζι.
Δημιουργούμε συνδέσεις! Οι προηγούμενες εμπειρίες και γνώσεις που συνδέονται με μια νέα πληροφορία είναι πολύ σημαντικές για τον εγκέφαλο. Ο εγκέφαλος δεν μπορεί να συγκρατήσει τυχαίες πληροφορίες, χρειάζεται να τις συνδέσει με κάτι που ήδη προϋπάρχει στη μνήμη του. Επομένως, κατά τη διάρκεια της μάθησης, είναι σημαντικό τα παιδιά να συνδέουν τη νέα γνώση με κάτι που ήδη γνωρίζουν ή με μια προσωπική τους εμπειρία!
Εξάσκηση, εξάσκηση, εξάσκηση! Όσο περισσότερο εξασκούνται τα παιδιά πάνω σε κάτι, τόσο πιο κοφτερό γίνεται το ήδη πιο ισχυρό τους εργαλείο, το μυαλό τους! Και αυτό είναι κάτι που τους διδάσκει η ζωή σχεδόν καθημερινά. Γνωρίζουν πολύ καλά πως όσο πιο πολύ εξάσκηση κάνουν στο ποδόσφαιρό, στο κολύμπι, στο χορό, τόσο πιο πολύ βελτιώνονται οι δεξιότητές τους. Τώρα το μόνο που μένει να μάθουν είναι πως έτσι λειτουργεί και ο εγκέφαλος. Όσο περισσότερο επαναλαμβάνουν κάτι, τόσο πιο δυνατό γίνεται το δίκτυο του εγκεφάλου που σχετίζεται με τη μνήμη!
Η εκμάθηση για το πώς να χρησιμοποιούν τα παιδιά το πιο δυνατό τους εργαλείο, θα έπρεπε ιδανικά να υπάρχει σαν μάθημα από την πρώτη κιόλας τάξη του δημοτικού. Αν συνέβαινε αυτό, θα υπήρχε αύξηση στα κίνητρα μάθησης, βελτίωση στις στρατηγικές μελέτης και θα βοηθούσε τα παιδιά να πιστέψουν πως μπορούν να δημιουργήσουν ένα πιο έξυπνο, δημιουργικό και δυνατό μυαλό!
Ελένη Σίγκου για
Parentshelp.gr
Διαβάστηκαν:
- Diamond, A., & Lee, K. (2011). Interventions Shown to Aid Executive Function Development in Children 4 to 12 Years Old. Science, 333(6045), 959-964.
- Semrud-Clikeman, M. & Ellsion, P.A.T. (2009). Child Neuropsychology. New York: Springer.
- Sousa, D. A. (2011). How The Brain Learns-4th ed. Corwin USA
- Willis, J. (2009). What Should you Know About Your Brain. Educational Leadership, 67, 4.
- Wilson, D. (2014). Engaging Brains: How to Enhance Learning by Teaching Kids About Neuroplasticity. Retrieved from: https://www.edutopia.org/blog/neuroplasticity-engage-brains-enhance-learning-donna-wilson
No comments:
Post a Comment