Οι ανήλικοι χρήστες ναρκωτικών, οι μύθοι και τα νέα δεδομένα

Οι γονείς θα πρέπει να αναπτύξουν και να μεταλαμπαδεύσουν αξίες στα παιδιά πριν από την εφηβεία

Πριν από μερικές μέρες ένας 27χρονος πα­ραδέχθηκε ότι προμήθευε με ναρκωτικά δύο ανήλικες αδερφές, 13 και 15 ετών, αλλά και άλλους δύο ανήλικους, περιστατικό το οποίο θορύβησε τις Αρχές αλλά και την κοινωνία ευ­ρύτερα.

Στην εποχή που ζούμε, μια εποχή ανασφα­λή, αμφιταλαντευόμενη και αμοραλιστική, η επιδημία των ναρκωτικών παίρνει συνεχώς ευρύτερες διαστάσεις. Και είναι γεγονός ότι η ανθρωπότητα ευρύτερα βιώνει μια δυναμική και προσαρμόσιμη αγορά ναρκωτικών, ανθε­κτική ακόμα και στους περιορισμούς της παν­δημίας. Ένα είναι σίγουρο: κανείς δεν μπορεί και δεν πρέπει να πει «δεν θα συμβεί στο σπίτι μου».

Το φαινόμενο των εξαρτήσεων είναι ένα ψυχοκοινωνικό, πολυδιάστατο και πολυπαρα­γοντικό πρόβλημα, που χρήζει αντιμετώπισης μέσα από ένα πλέγμα μέτρων στους τομείς της πρόληψης, της θεραπείας, της κοινωνικής επανένταξης και της καταστολής.

Η χρήση ναρκωτικών από ανήλικους στην Κύπρο δεν είναι καινούργιο φαινόμενο, ωστό­σο τα τελευταία χρόνια μερικά πράγματα έχουν αλλάξει, τόσο ως προς τη δεκτικότητα και την αποδοχή από τους γονείς των χρηστών, όσο και ως προς την κατάρριψη μερικών ταμπού που επικρατούσαν στην κυπριακή κοινωνία.

Σχετικά με αυτό το εξαιρετικά ευαίσθητο ζήτημα της χρήσης ναρκωτικών ουσιών από ανήλικους υπάρχουν μύθοι και πραγματι­κότητες. Υπάρχουν, από την άλλη, και πολλά ερωτήματα τα οποία θέλουν απαντήσεις. Για ποιο λόγο ένας ανήλικος, ένας έφηβος, μπο­ρεί να κάνει χρήση ναρκωτικών; Υπάρχουν συγκεκριμένα προφίλ ανήλικων οι οποίοι δο­κιμάζουν ναρκωτικά;

Πειραματισμός και αντίδραση

«Είναι κρίσιμο να ειπωθεί πως ένας σημαντικός λόγος για τον οποίο ένας ανή­λικος ξεκινά να κάνει χρήση ουσιών είναι ο πειραματισμός. Γενικότερα ο πειραματισμός σε πολλά πράγματα είναι αναμενόμενος, κυ­ρίως στην εφηβεία, ωστόσο υπάρχει και κάτι άλλο που λέγεται “κοινωνική ομοιότητα”», εξήγησε στη «Χαραυγή» η σχολική ψυχολό­γος, Ιφιγένεια Στυλιανού, υπογραμμίζοντας ότι σε αυτές τις κρίσιμες ηλικίες της εφηβεί­ας τα παιδιά έχουν την ανάγκη να μοιάζουν με τους φίλους και τους συνομήλικούς τους, ενώ πολλά παιδιά προσπαθούν να αντιγρά­ψουν μεγαλύτερους σε ηλικία επειδή, για τους δικούς τους λόγους, τους θαυμάζουν.

Μία άλλη σημαντική παράμετρος, είπε η κα Στυλιανού, είναι η ψευδαίσθηση της ανε­ξαρτησίας από τους γονείς, ότι δηλαδή κά­νουν κάτι στα κρυφά ή κάτι το οποίο απαγο­ρεύεται. «Αυτό τους δίνει πολλές φορές την αίσθηση ότι συμπεριφέρονται ως ενήλικες, διότι ακριβώς είναι κάτι το οποίο οι ίδιοι οι γονείς απαγορεύουν προφανώς».

«Λόγω του ότι η εφηβεία έχει το χαρα­κτηριστικό του δεσίματος με την παρέα, περισσότερο απ’ ό,τι με την οικογένεια, οι γονείς θα πρέπει να αναπτύξουν και να μεταλαμπαδεύσουν αξίες στα παιδιά, πριν από την εφηβεία», πρόσθεσε η ψυχολόγος, εξηγώντας παράλληλα πως στην πρώιμη παιδική ηλικία, τα παιδιά είναι πιο δεκτικά στις αξίες και στα όρια και εκεί θα πρέπει οι γονείς να στοχεύουν.

Η χρήση δεν έχει προφίλ

Υπάρχουν βέβαια, σημειώνει η κα Στυ­λιανού, ενδογενείς παράγοντες, μηχανισμοί οι οποίοι προστατεύουν έναν άνθρωπο από τέτοιες αποκλίνουσες συμπεριφορές. Η ικα­νότητα λογικής κρίσης είναι ένας τέτοιος μηχανισμός, ο οποίος ωστόσο δεν λειτουργεί σε όλα τα παιδιά και δεν έχει συγκεκριμένο προφίλ.

Επιπλέον, οι έφηβοι υποτιμούν τη γνώση των γονέων και μερικές φορές αυτό φέρνει την αντίδραση, η οποία παίρνει διάφορες μορφές, από πιθανή χρήση ναρκωτικών μέ­χρι παραβατική συμπεριφορά άλλης φύσεως.

«Είναι, όμως, σημαντικό το γεγονός ότι πλέον έχει καταρριφθεί σε μεγάλο βαθμό το ταμπού, κατά το οποίο τόσο οι γονείς όσο και οι ίδιοι οι ανήλικοι χρήστες δεν ζητούσαν βο­ήθεια», τόνισε η κα Στυλιανού.

Από όσα μοιράστηκε μαζί μας η κα Στυ­λιανού εξάγεται μεταξύ άλλων και το συμπέ­ρασμα ότι πρόκειται περί μύθου η παραβατι­κότητα και η χρήση ναρκωτικών από παιδιά διαλυμένων οικογενειών μόνο, ότι δηλαδή αυτό είναι «προνόμιο» αυτού του προφίλ ατόμων. Ανέφερε, συγκεκριμένα, ότι «χρήση ναρκωτικών μπορεί να κάνει ένα παιδί το οποίο δεν ζει σε υποστηρικτικό οικογενειακό περιβάλλον (χωρισμένοι γονείς, φτώχεια, βία, μη ύπαρξη ορίων κ.λπ.), αλλά και ένα άλλο το οποίο προέρχεται από εύπορη οικογένεια, στην οποία δεν υπάρχουν δυσκολίες και με υποστηρικτικό περιβάλλον».

Η χρήση δεν κάνει «διακρίσεις» στη βάση φύλου

Τα χαρακτηριστικά στη συμπεριφορά των εφήβων στα οποία έχουμε αναφερθεί (που οδηγούν ενδεχομένως στην αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ ή και στη χρήση ναρ­κωτικών) μπορούν να παρατηρηθούν σε όλα τα προφίλ των εφήβων.

«Ο οποιοσδήποτε έφηβος είναι “υποψή­φιος” κατά κάποιο τρόπο στο να παρουσιά­σει μη υγιή συμπεριφορά, όπως για παρά­δειγμα η χρήση ναρκωτικών.

Σε ό,τι αφορά το φύλο, τα τελευταία χρόνια παρατηρείται ότι δεν είναι σταθερά περισσότερα τα αγόρια που κάνουν χρήση ναρκωτικών, αφού και τα κορίτσια πλέον καταφεύγουν στη χρήση», τόνισε η κα Στυ­λιανού.

Σχετικά με το ηλικιακό κομμάτι της χρή­σης ναρκωτικών, παρατηρείται ότι γενικά η ηλικία κατά την οποία οι νεαροί δοκιμάζουν ναρκωτικές ουσίες έχει πέσει τα τελευταία χρόνια, κάτι που σημαίνει ότι ολοένα και περισσότεροι ανήλικοι πειραματίζονται με τις ουσίες.

Για το θέμα αυτό αναφέρθηκε και ο υπο­διοικητής της Υπηρεσίας Καταπολέμησης Ναρκωτικών (Υ.ΚΑ.Ν.), Στέλιος Σεργίδης, ο οποίος αναφέρθηκε στα στατιστικά στοιχεία για το 2022, μέχρι τις 31/3, λέγοντας ότι «17 ανήλικοι έκαναν χρήση ουσιών, ωστό­σο είναι ένα στατιστικό το οποίο χρήζει πε­ραιτέρω επεξεργασίας».

Αναδυόμενη χρήση crystal

Κατά την τελευταία δεκαετία οι ουσίες με τις οποίες πειραματίζονται, τόσο ανήλικοι, όσο και ενήλικες, έχουν κάπως διαφορο­ποιηθεί. Όσον αφορά τα «νέα» ναρκωτικά, σημειώνεται ότι υπάρχει αναδυόμενη χρήση της ουσίας crystal, εξήγησε ο υποδιοικητής της Υ.ΚΑ.Ν. «Το συγκεκριμένο δεν είναι νέο, ωστόσο τα τελευταία χρόνια η χρήση του έχει αυξηθεί κατά πολύ. Στην πλειοψηφία τους οι ανήλικοι κάνουν χρήση μαριχουάνας, ενώ μερικοί πειραματίζονται με την κοκαΐνη και μερικές φορές με τη μεθαμφεταμίνη. Να υπογραμμίσω ότι οι ανήλικοι χρήστες στη συντριπτική τους πλειοψηφία δεν είναι εξαρ­τημένοι, παρά μόνο πειραματίζονται, χωρίς να σημαίνει ότι αυτό δεν προκαλεί διάφορα προβλήματα».

Ένας άλλος μύθος, ευρέως διαδεδομένος, είναι αυτός περί προμήθειας ναρκωτικών στα σχολεία. Ότι δηλαδή επιτήδειοι καραδοκούν έξω από σχολικές μονάδες για να προμηθεύ­σουν με ναρκωτικά τα παιδιά. Όπως είπε ο κ. Σεργίδης, η πρώτη επαφή με τη χρήση γίνε­ται μέσω φίλων στην παρέα και είναι μύθος το ότι διάφοροι έμποροι πηγαίνουν στα σχο­λεία με σκοπό να βρουν νέα πελατεία.

«Είναι επίσης μύθος και πρέπει να το έχουμε υπόψιν ότι δεν υπάρχει μία συγκε­κριμένη κατηγορία ανηλίκων, η οποία κάνει χρήση, αλλά μπορεί να τύχει σε κάθε σπίτι, να “χτυπήσει” την κάθε πόρτα. Και αυτό, επίσης, είναι ένας μύθος», είπε καταληκτικά.

Του Κυριάκου Λοΐζου

dialogos.com.cy