Τα παιδιά στο περιθώριο

Ως ακραία κατάσταση, τα παιδιά μπορεί να εξαφανιστούν ολοκληρωτικά μέσα στις ίδιες τις οικογένειές τους, τις κοινότητες και τις τοπικές κοινωνίες, αλλά και για τις κυβερνήσεις, τους δωρητές, την κοινωνία των πολιτών, τα μέσα ενημέρωσης, τον ιδιωτικό τομέα, ακόμα και για τα άλλα παιδιά. Για εκατομμύρια παιδιά, η κύρια αιτία της αφάνειάς τους είναι παραβιάσεις του δικαιώματός τους σε προστασία.

Έγκυρες αποδείξεις για την έκταση αυτών των παραβιάσεων είναι δύσκολο να βρεθούν, όμως αρκετοί παράγοντες φαίνεται πως διαδραματίζουν κεντρικό ρόλο στην αύξηση του κινδύνου των παιδιών να καταλήγουν στην αφάνεια: Η έλλειψη ή η απώλεια της επίσημης ταυτότητας, ανεπαρκής κρατική προστασία για τα παιδιά χωρίς γονική φροντίδα, η εκμετάλλευση των παιδιών μέσα από το trafficking και την εξαναγκαστική εργασία και η πρώιμη είσοδος των παιδιών σε ρόλους ενηλίκων όπως ο γάμος, οι επικίνδυνες εργασίες και ο πόλεμος (παιδιά στρατιώτες).

Στα παιδιά που επηρεάζονται από αυτούς του παράγοντες συμπεριλαμβάνονται εκείνα που δεν καταγράφονται ληξιαρχικά κατά τη γέννησή τους, προσφυγόπουλα και εκτοπισμένα παιδιά, ορφανά, παιδιά που ζουν στους δρόμους, παιδιά υπό κράτηση, παιδιά σε πρώιμους γάμους, επικίνδυνες εργασίες ή μαχητές και παιδιά θύματα διακίνησης και παραχώρησης για εργασία.

Παιδιά που εμπλέκονται στις χωρίς κανόνες χειρότερες μορφές παιδικής εργασίας και εκμετάλλευσης

• 5.700.000 σε εξαναγκαστική εργασία και δουλεία.
• 1.800.000 σε πορνεία και πορνογραφία.
• 1.200.000 θύματα διακίνησης (trafficking).
• 600.000 σε παράνομες δραστηριότητες.
• 300.000 σε ένοπλες συρράξεις.

Ορφανά παιδιά (που έχουν χάσει τον ένα ή και τους δύο γονείς τους) ανά περιοχή του κόσμου το 2003

• 12.300.000 σε υποσαχάρια Αφρική
• 7.300.000 σε Ασία
• 6.000.000 σε Λατινική Αμερική & Καραϊβική

Οι αιτίες της περιθωριοποίησης
Για να φέρουμε τα παιδιά αυτά στο προσκήνιο, να τους δώσουμε υπόσταση, απαιτεί να δημιουργήσουμε ένα προστατευτικό περιβάλλον για αυτά. Η περιθωριοποίηση επιδρά εις βάρος των παιδιών σε όλες τις χώρες, τις κοινωνίες και τις κοινότητες. Σε εθνικό επίπεδο, οι βαθύτερες αιτίες της εξαίρεσης είναι η φτώχεια, η κακή διακυβέρνηση, οι ένοπλες συρράξεις και το AIDS. Στατιστική ανάλυση βασικών δεικτών των αναπτυξιακών στόχων που σχετίζονται με την παιδική υγεία και την εκπαίδευση δείχνουν ένα διευρυνόμενο χάσμα μεταξύ παιδιών που μεγαλώνουν σε χώρες με κατώτατο επίπεδο ανάπτυξης, σπαρασσόμενες από ταραχές, με κακή διακυβέρνηση ή καταρρακωμένες από το AIDS, από τις ομόλογές τους στον υπόλοιπο αναπτυσσόμενο κόσμο.

Αυτοί οι παράγοντες δεν διακινδυνεύουν μόνο τις πιθανότητες των παιδιών αυτών να επωφεληθούν από την ατζέντα της Χιλιετίας, αυξάνουν επίσης τον κίνδυνο να χάσουν την παιδική τους ηλικία και αντιμετωπίζουν συνεχιζόμενη περιθωριοποίηση κατά την ενηλικίωσή τους. Επειδή οι αναπτυξιακοί στόχοι της χιλιετίας βασίζονται σε εθνικούς μέσους όρους, οι ανισότητες μεταξύ παιδιών εντός της ίδιας χώρας που συμβάλουν και έχουν ως αποτέλεσμα την εξαίρεσή τους, μπορεί να επισκιάζονται. Αποκεντρωμένα δεδομένα από εθνικές στατιστικές και δημοσκοπήσεις δείχνουν έντονες ανισότητες στα ποσοστά επιβίωσης των παιδιών, την υγεία, την φοίτηση και την ολοκλήρωση της σχολικής εκπαίδευσης με βάση το οικογενειακό εισόδημα και τη γεωγραφική περιοχή.

Αντίστοιχες ανισότητες υπάρχουν για το φύλο, την εθνικότητα ή τις αναπηρίες. Τέτοιες αδικίες μπορεί να συμβαίνουν επειδή τα παιδιά και αυτοί που τα φροντίζουν εξαιρούνται σε άμεση μορφή από υπηρεσίες, επειδή ζουν σε περιοχές που είναι φτωχότερες και ανεπαρκώς εξυπηρετούμενες, εξαιτίας του υψηλού κόστους πρόσβασης σε βασικές υπηρεσίες ή εξαιτίας πολιτιστικών φραγμών όπως η γλώσσα, η διάκριση με βάση την εθνικότητα ή ο στιγματισμός. Τα παιδιά στις φτωχότερες χώρες αντιμετωπίζουν αυξημένο κίνδυνο θανάτου, ασθενειών και υποσιτισμού.

Στις 50 λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες

• Το 1 στα 2 παιδιά κάτω των 5 ετών υποφέρει από μέτριας ή βαριάς μορφής καχεξία.
• Το 1 στα 3 παιδιά κάτω των 5 ετών είναι μέτρια ή σοβαρά λιποβαρές.
• Το 1 στα 4 παιδιά δεν εμβολιάζεται κατά της ιλαράς.
• Το 1 στα 6 παιδιά πεθαίνει πριν τα 5 του χρόνια.
• Το 1 στα 10 παιδιά πεθαίνει πριν γίνει ενός έτους.

Η αντιμετώπιση αυτών των παραγόντων χρειάζεται ταχεία και αποφασιστική δράση σε τέσσερις βασικούς τομείς:

Φτώχεια και ανισότητα
Προσαρμόζοντας τις στρατηγικές για τη μείωση της φτώχειας και επεκτείνοντας προϋπολογισμούς ή αναδιανέμοντας πόρους προς όφελος κοινωνικών επενδύσεων θα βοηθούσε εκατομμύρια παιδιά στις φτωχότερες χώρες και κοινότητες.

Ένοπλες συρράξεις
Η διεθνής κοινότητα οφείλει να επιδιώκει την πρόληψη και επίλυση των ένοπλων συρράξεων και να απασχολείται με χώρες που υστερούν σε πολιτικές και θεσμικό πλαίσιο για την προστασία των παιδιών και των γυναικών και την παροχή βασικών υπηρεσιών. Η παροχή επείγουσας έκτακτης βοήθειας για τα παιδιά που εμπλέκονται σε συρράξεις θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει υπηρεσίες για εκπαίδευση, παιδική προστασία και την πρόληψη μετάδοσης του AIDS.

AIDS και παιδιά
Μεγαλύτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στις επιπτώσεις του AIDS στα παιδιά και τους εφήβους και στις μεθόδους προστασίας τους από μόλυνση και περιθωριοποίηση. Η Παγκόσμια Εκστρατεία «Ενωθείτε για τα Παιδιά - Ενωθείτε κατά του AIDS» που ξεκίνησε στις 25 Οκτωβρίου 2005 θα παίξει ένα σημαντικό ρόλο σχετικά με το ζήτημα αυτό.

Διακρίσεις
Κυβερνήσεις και κοινωνίες πρέπει να αντιπαρατεθούν ανοικτά με τις διακρίσεις, να εισάγουν και να θέσουν σε ισχύ νομοθεσία που τις απαγορεύουν και να εφαρμόσουν πρωτοβουλίες για να επιληφθούν με την εξαίρεση που αντιμετωπίζουν γυναίκες και κορίτσια, εθνοτικές και ιθαγενείς ομάδες και άτομα με αναπηρίες.

Πηγές: UNICEF, UNESCO, World Bank

 

Αρχική Δημοσίευση στο Χαμομηλάκι: Πέμπτη 14 Δεκεμβρίου 2006