Τα "Νικολοβάρβαρα", το έμπα του Χειμώνα

Ελληνικές παραδόσεις για τον ερχομό του Χειμώνα

    Όπως και για κάθε εποχή του χρόνου, έτσι και για τον χειμώνα, ο ελληνορθόδοξος λαός μας έχει απ' αιώνων συσχετίσει τις μεγάλες εποχικές μεταβολές του καιρού με το εορτολόγιο της Ορθοδόξου Εκκλησίας.
    Έτσι, σύμφωνα με την λαϊκή παράδοση, ο χειμώνας επίσημα αρχίζει, πάντα, με τα λεγόμενα "Νικολοβάρβαρα" (4 - 6 Δεκεμβρίου).

    Στην νεότερη ελληνική ιστορία, εξάλλου, οι εορτές της Αγίας Βαρβάρας και του Αγίου Νικολάου έχουν συνδεθεί ειδικότερα με τον Ελληνικό Στρατό, αφού εορτάζουν το Πυροβολικό και το Ναυτικό αντίστοιχα.

• Το περίεργο «τρίγωνο» που σχηματίζεται στις 4 - 5 - 6 Δεκεμβρίου, δεν είναι άλλο από το τρίγωνο της Αγίας Βαρβάρας, του Αϊ Σάββα και του Αϊ Νικόλα, που ονομάστηκε από το λαό μας «Νικολοβάρβαρα».

Στην Πελοπόννησο αυτό το «τρίγωνο» το συσχετίζουν με το θάνατο, λόγω των άσχημων καιρικών συνθηκών που συνήθως επικρατούν τις ημέρες αυτές.

«Αϊ Βαρβάρα βαρβαρώνει (δυναμώνει το κρύο), Αϊ Σάββας σαβαρώνει (σαβανώνει) κι Αϊ Νικόλας παραχώνει (θάβει)».

• Στις 4 Δεκεμβρίου γιορτάζουμε τη Μεγαλομάρτυρα Βαρβάρα που διακρίθηκε για την ομορφιά του σώματός της, την ευφυΐα της και το ψυχικό της μεγαλείο. Καταγόταν από την Ανατολή και ήταν κόρη ειδωλολάτρη.

    Όταν ο πατέρας της έμαθε ότι είναι Χριστιανή, την έκλεισε σ’ ένα ψηλό πύργο. Η αγία κατάφερε να ξεφύγει, αλλά ο πατέρας της την ανακάλυψε και την παρέδωσε στον διοικητή της περιοχής. Κακοποιήθηκε, διαπομπεύτηκε και τελικά αποκεφαλίστηκε από τον ίδιο της το πατέρα!
    Η Αγία Βαρβάρα είναι προστάτιδα του Πυροβολικού, αυτών που κατασκευάζουν πυροτεχνήματα, των λοιμωδών νοσημάτων (κυρίως της ευλογιάς) και των εγκύων.
    Την επικαλούνται (ιδιαίτερα στη Δύση) οι φυλακισμένοι για την ελευθέρωση τους, όπως επίσης οι μάγειροι, οι χαλκουργοί και οι κωδωνοποιοί.

• Στις 5 Δεκεμβρίου τιμούμε τον Όσιο Σάββα τον ηγιασμένο. Ο Άγιος καταγόταν από την Καππαδοκία κι έζησε την εποχή του αυτοκράτορα Θεοδοσίου του Β΄ του Μικρού.

    Σε νεαρή ηλικία μπήκε στο μοναστήρι των Φλαβιανών και στα 18 του πήγε στα Ιεροσόλυμα, στη Μονή του Αγίου Θεοκτίστου.
    Τον χαρακτήριζαν η αρετή του, η σοβαρότητα του και η ηθική του, παρά το νεαρό της ηλικίας του.
    Η καλλιέργεια του πνεύματος του με το πέρασμα των χρόνων και τα παραπάνω χαρακτηριστικά του, ήταν η αφορμή για να αποκτήσει το χάρισμα της θαυματουργίας. Το χάρισμα αυτό, το χρησιμοποιούσε για να βοηθήσει τους φτωχούς και τους ασθενείς.

• Και το «τρίγωνο» κλείνει με τον Άγιο Νικόλαο στις 6 Δεκέμβρη. Ο Άγιος γεννήθηκε τον 3 αιώνα μ.Χ. στα Πάταρα και έδρασε την εποχή των αυτοκρατόρων Διοκλητιανού, Μαξιμιανού και Μεγάλου Κωνσταντίνου.

    Στην αρχή αφιερώθηκε στον ασκητικό βίο, λόγω όμως της ξεχωριστής αρετής του, τιμήθηκε με το αξίωμα του αρχιεπισκόπου Μύρων της Λυκίας.
    Από τη θέση αυτή καθοδηγούσε και βοηθούσε με αγάπη το λαό του τόσο πνευματικά όσο και οικονομικά και ξεχώρισε για τη θαυματουργή του ιδιότητα.
    Ο Άγιος Νικόλαος είναι προστάτης του Πολεμικού Ναυτικού και του Λιμενικού, καθώς και των ναυτικών γενικότερα και επεμβαίνει για να σώσει οποίον κινδυνεύει από φυσικές καταστροφές, που οφείλονται σε κακές καιρικές συνθήκες (διασώσεις πλοίων ή ναυαγών από τρικυμίες, ανέμους και καταιγίδες).
    Ακόμα τον έχουν προστάτη και όσοι χρειάζονται κάποιον να τους «κυβερνήσει»: ορφανά παιδιά, φτωχοί, ανύπαντρα κορίτσια.

Ορίστε και μερικές ακόμα παραδοσιακές λαϊκές παροιμίες που υπάρχουν για τα "Νικολοβάρβαρα":

• "Νικολίτσι, Βαρβαρίτσι, Σάββα τ' ήθελες στη μέση;"
• "Απ' τα Νικολοβάρβαρα αρχίζει κι ο χειμώνας!"
• "Τ' άη-Νικολοβάρβαρα κι οι τοίχοι αποξυλώσανε!"
• "Νικολίτσα, Βαρβαρίτσα μπρος οπίσω ο χειμώνας."
• "Τ' άη Νικολοβάρβαρα κάνει νερά και χιόνια!"
• "Αγιά Βαρβάρα μίλησε κι ο Σάββας απλοήθη: Μαζώχτε ξύλα κι άχερα και σύρτε και στο μύλο τι Άγιο Νικόλας έρχεται τα χιόνια φορτωμένος!"
• "Η Αγιά Βαρβάρα γέννησε κι ο Άη-Σάββας το εδέχθη κι ο Άη-Νικόλας έτρεξε να πάει να το βαφτίσει" (το χιόνι)
• "Τα Νικολοβάρβαρα κατεβασιές και χιόνια, μπουράσκες και τελώνια!"
• "Τα Νικολοβάρβαρα σιμά στο σταύλο!"

πηγή

Φιλοξενία: Το Χαμομηλάκι