Αναπτύσσεται το παιδί μου σωστά;

Η Αμερική, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γαλλία ήταν από τις πρώτες χώρες όπου αναπτύχθηκε η εξειδίκευση εκείνη της παιδιατρικής που ασχολείται με τα ψυχοκινητικά προβλήματα του παιδιού, πάντα μέσα στην οικογένεια και το περιβάλλον (κοινωνικοικονομικό, πολιτιστικό και οικολογικό) στο οποίο ζει και λέγεται Aναπτυξιακή Παιδιατρική.

Κάθε παιδί είναι μοναδικό και διαγράφει τη δική του πορεία,
με αποτέλεσμα συχνά οι ικανότητες των παιδιών
να μην συμβαδίζουν με όσα γράφουν τα ιατρικά συγγράμματα.

Σήμερα, η ειδικότητα του Αναπτυξιακού Παιδίατρου θεωρείται απαραίτητη σε όλα αναπτυγμένα κράτη της γης, καθώς οι παιδίατροι αλλά και οι γονείς των παιδιών είναι πλέον αρκετά ενημερωμένοι για την ύπαρξη σημαντικού αριθμού παιδιών με διαταραχές της ανάπτυξης, αλλά και τη σημασία που έχει η έγκαιρη διάγνωση και καθοδήγηση για την προαγωγή της υγείας των παιδιών και άρα για το μέλλον της κοινωνίας μας.
Έχουν διαμορφωθεί έτσι οι ηλικίες «κλειδιά» ή «σταθμοί» της ανάπτυξης, οι ηλικίες δηλαδή όπου αναμένεται να κατακτήσει κάποιες κινητικές, γνωστικές ή κοινωνικές δεξιότητες ένα παιδί «μέσου όρου». Όλοι όμως γνωρίζουμε ότι τέτοιο παιδί δεν υπάρχει και ότι οι προαναφερθείσες δεξιότητες ανά ηλικία είναι κατά προσέγγιση και τα ηλικιακά όρια δεν ισχύουν απόλυτα για όλα τα παιδιά.

Κάθε παιδί είναι μοναδικό και διαγράφει τη δική του πορεία, με αποτέλεσμα συχνά οι ικανότητες των παιδιών να μην συμβαδίζουν με όσα γράφουν τα ιατρικά συγγράμματα. Έτσι, άλλα παιδιά κάνουν μικρά βηματάκια καθημερινά, άλλα αργούν αρκετά και είναι διστακτικά, μόλις όμως νιώσουν σίγουρα κάνουν ένα μεγάλο άλμα και άλλα είναι πολύ ριψοκίνδυνα και παρορμητικά και πολλές φορές τολμούν και πράγματα πιο πέρα από την ηλικία τους, αλλά αργούν να αποκτήσουν ωριμότητα και αυτοπεποίθηση στις νέες δεξιότητες. Επίσης, σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του παιδιού παίζει και η σειρά γέννησης: οι περισσότεροι γονείς θα συμφωνήσουν ότι διαφορετικό ρυθμό έχει το πρωτότοκο από το δευτερότοκο παιδί, ενώ τα δίδυμα ακολουθούν πολλές φορές ένα δικό τους κώδικα εξέλιξης. Διαφορετικά αναπτύσσονται τα αγόρια από τα κορίτσια, κάτι που δεν είναι μόνο θέμα χρωμοσωμάτων, αλλά και κοινωνικών στερεοτύπων.
Παρακάτω ακολουθούν κάποια σημεία τα οποία θα πρέπει να προσέχει ο παιδίατρος και οι γονείς του παιδιού σε κάθε ηλικία, αλλά και απλές δραστηριότητες, που αν δεν τις βλέπετε πρέπει να προσέξετε. 

Για παράδειγμα, αν στις παρακάτω ηλικίες δεν κάνει πράματα που έπρεπε να κάνει, όπως:
3-5 μηνών

• Δεν στηρίζει το κεφαλάκι του
• Δεν χαμογελά όταν του χαμογελάσουμε
• Δεν βγάζει φωνούλες διαφορετικών συχνοτήτων
• Δεν κοιτάζει προς τον ήχο
• Δεν μεταφέρει τη ματιά του από το ένα αντικείμενο στο άλλο
• Δεν γραπώνει αντικείμενα

Κατάλληλες δραστηριότητες για αυτή την ηλικία είναι τα παιχνίδια με ζωντανά χρώματα και ήχους και πολλές βόλτες!
6-8 μηνών

• Δεν γυρίζει προς καμία κατεύθυνση το σώμα του είτε είναι ξαπλωμένο μπρούμυτα είτε ανάσκελα
• Δεν μπορεί να καθίσει
• Δεν κρατάει κουτάλι
• Δεν ‘μπαμπαλίζει’

Κατάλληλα είναι παιχνίδια με διαφορετική σύνθεση και υφή (πάντα με προσοχή στην ασφάλειά του) και μουσικά παιχνίδια
9-11 μηνών

• Δεν παίζει ‘κουκου-τσα’
• Δεν κοιτά τις εικόνες του βιβλίου για λίγο
• Δεν πιάνει με αντίχειρα και λοιπά δάκτυλα

Μπορείτε να φτιάξετε ασφαλείς «παιδότοπους» μέσα και έξω από το σπίτι, να παίξετε παιχνίδια αλληλεπίδρασης, όπως «κου-κου-τσα» ή να γεμίσετε ένα καλάθι , με αντικείμενα διαφορετικών υλικών για να το εξερευνήσει, πάντα με επίβλεψη.
Ενός έτους-15 μηνών...

• Δεν γυρίζει να κοιτάξει όταν φωνάζουν το όνομά του
• Δεν παίζει με τον εαυτό του στον καθρέπτη
• Δεν αναγνωρίζει αντικείμενα όταν τα ονομάσουμε
• Δεν δείχνει με τον δείκτη
• Δεν χρησιμοποιεί απλά νεύματα, για παράδειγμα δεν σας μιμείται όταν το χαιρετάτε κουνώντας το χέρι σας

Τα παιδικά τραγούδια και βιβλία αλλά και μεγάλα συναρμολογούμενα κυβάκια ή ενσφηνώματα, είναι αγαπημένα παιχνίδια αυτής της ηλικίας
17-19 μηνών

• Δεν περπατά μόνο του
• Δεν καταλαβαίνει απλές εντολές πχ.«δώσε μου αυτό»
• Δεν φτιάχνει πύργο με 3-4 κύβους
• Δεν έχει λεξιλόγιο τουλάχιστον 10 λέξεων, όχι σε μορφή φράσης.

Εξοπλίστε το δωμάτιο του με παιχνίδια που σπρώχνει, τραβά, τσουλά, πηδά από πάνω τους ή τα καβαλικεύει. Η παιδική χαρά γίνεται πλέον συχνός τόπος επίσκεψης
2ετών

• Δεν πηδά, δεν κλωτσάει μπάλα
• Δεν αναγνωρίζει τα μέρη του σώματος
• δεν βοηθά σε ντύσιμο ξεντύσιμο
• δεν παρακολουθεί ιστορίες στα βιβλία
• δεν φτιάχνει προτασούλες (συνδυασμούς δύο λέξεων)
• δεν μουτζουρώνει στο χαρτί

Παίξτε μαζί του παιχνίδια με αντίθετες έννοιες, ταχτοποιήστε μαζί τα παιχνίδια ανά σχήμα, ή ανά μέγεθος ή ανά χρώμα και ζωγραφίστε πολύ!
3ετών

• δεν ανεβοκατεβαίνει σκάλες
• δεν παίζει συμβολικό παιχνίδι,
• δεν λέει το όνομά του

Χρήσιμα είναι παιχνίδια με οδηγίες να κινηθεί μπρος-πίσω, δεξιά-αριστερά, πάνω-κάτω , αργά ή γρήγορα (χωροχρονικές έννοιες) αλλά και τραγουδάκια ή στιχάκια
4ετών

• Δεν κάνει ποδήλατο με τρεις ρόδες
• Δεν τρέχει και κλωτσά μπάλα
• Δεν ορίζει τη χρήση απλών καθημερινών πραγμάτων
• Δεν γνωρίζει χρώματα

Οι πλαστελίνες, τα δαχτυλοκουκλάκια και οι κατασκευές με χάντρες είναι αγαπημένα παιχνίδια σ’ αυτή την ηλικία
5ετών:

• Δεν ντύνεται μόνο του
• Δεν κάνει συγκρίσεις μεγεθών
• Δεν ξέρει πόσο χρονών είναι
• Δεν προσπαθεί να κόψει με το ψαλίδι ,
• Δεν πλένει τα χέρια του και το πρόσωπό του με κάποια βοήθεια
• Δεν επιλέγει φίλους για να παίξει

6ετών:

• Δεν έχει «κολλητό φίλο»,
• Δεν γράφει το όνομά του
• Δεν μπορεί να κάνει διάλογο
• Δεν μπορεί να περιγράψει από ποιο υλικό είναι φτιαγμένα απλά καθημερινά πράγματα
• Δεν αντιγράφει γράμματα, επαναλαμβάνει αριθμούς ούτε μετρά μέχρι το 20

Μπορεί να ξεκινήσει δραστηριότητες όπως κολύμβηση και ξένη γλώσσα, εφόσον του αρέσει και υπάρχει ο κατάλληλος δάσκαλος
7ετών

• Δεν ξέρει πού μένει ή πότε έχει γενέθλια
• Δεν ξεχωρίζει δεξί από αριστερό
• Δεν μπορεί να αφηγηθεί μια ιστορία που διάβασε

8ετών

• Δεν είναι αυτόνομο σε καθαριότητα και υγιεινή,
• δεν ξέρει τι πρέπει να κάνει αν χαθεί
• Παρουσιάζει προβλήματα σε προφορικό και γραπτό λόγο

Μπορεί πλέον να συμμετέχει σε αθλήματα που περιλαμβάνουν σωματική επαφή, πχ χάντμπολ, ποδόσφαιρο

Για όλα τα παραπάνω υπάρχει ένας χρυσός κανόνας: Δεν φορτώνουμε το παιδί με πολλά παιχνίδια . Για 10 λεπτά κάθε μέρα, καθόμαστε μαζί του, στο πάτωμα με ένα παιχνίδι και παίζουμε, προσπαθώντας να κρατήσουμε την προσοχή του. Εκείνη την ώρα, τηλεοράσεις, τηλέφωνα ή άλλες συζητήσεις δεν μας αποσπούν.

Ένα παιδί που δεν έχει ακόμα κατακτήσει τους σταθμούς που αντιστοιχούν στην ηλικία του δεν έχει απαραίτητα κάποιο αναπτυξιακό πρόβλημα, αλλά χρειάζεται αξιολόγηση η οποία μπορεί να γίνει μόνο από τον ειδικό παιδίατρο-αναπτυξιολόγο. 

Γράφει η Κωνσταντίνα Γκόλτσιου

Παιδίατρος - Αναπτυξιολόγος, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών
www.paidiatriki.gr

Αναρτήθηκε από Sofia