Τα βρέφη και τα νήπια δεν μπορούν να μιλήσουν στους γιατρούς και στους νοσηλευτές.
Πρέπει εκείνοι να αντιληφθούν γρήγορα από μερικά ύποπτα σημάδια πως κάτι δεν πάει καλά. Μια γρατζουνιά, ένα τραύμα, ένα έγκαυμα θα μπορούσαν να είναι τέτοιες ενδείξεις, επισημαίνει η Αλεξάνδρα Σολδάτου.
Ο κατάλληλος άνθρωπος
Μια κούκλα χωρίς ρουχαλάκια με ξανθά μακριά μαλλιά ήταν πεταμένη στην άσφαλτο μπροστά από την είσοδο του Νοσοκομείου Παίδων.
Κάθε τόσο, οι οδηγοί έκαναν ελιγμούς για να μην την πατήσουν, αν και ήταν απλώς ένα πλαστικό παιχνίδι. Περνώντας τον δρόμο για να μπω μέσα, τη μάζεψα χωρίς να το σκεφτώ, λες και κινδύνευε να πάθει κάτι.
Στην είσοδο του «Αγλαΐα Κυριακού» με περίμενε η παιδίατρος Αλεξάνδρα Σολδάτου, επίκουρη καθηγήτρια Παιδιατρικής και επικεφαλής της Μονάδας Φροντίδας για την Ασφάλεια του Παιδιού «Σόφη Βαρβιτσιώτη» που εγκαινιάστηκε από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλο στις 5 Ιουνίου. Η μονάδα δημιουργήθηκε στη Β΄ Παιδιατρική του ΕΚΠΑ χάρη στην υποστήριξη της Εταιρείας κατά της Κακοποίησης του Παιδιού «ΕΛΙΖΑ», με τη συστράτευση άλλων φορέων, όπως το Ίδρυμα Λαμπρόπουλου και ιδιωτών (οικογένεια Ι. Βαρβιτσιώτη) που αναγνώρισαν την ανάγκη να ιδρυθεί και στη χώρα μας ο πρώτος νοσοκομειακός χώρος για την εξέταση και διεπιστημονική αντιμετώπιση βρεφών και παιδιών με υποψία κακοποίησης ή παραμέλησης.
Ένα ζήτημα λεπτό, θέμα ταμπού για την ελληνική κοινωνία που είναι οικογενειοκεντρική. Φαινόμενο όμως πραγματικό, με περιπτώσεις που απασχολούν την ειδησεογραφία κάθε τόσο.
Ο κατάλληλος άνθρωπος
Με λαμπρές σπουδές στην Ελλάδα, στη Βρετανία και στις ΗΠΑ, επαγγελματική σταδιοδρομία στο Λονδίνο και στη Μονάδα Μεταμόσχευσης Μυελού Οστών στο Παίδων «Αγία Σοφία», η νεαρή επιστήμονας και μητέρα ήταν ο κατάλληλος άνθρωπος να αναλάβει αυτό το δύσκολο έργο. Με καθημερινή εμπειρία από τα εκατοντάδες παιδιά που περνούν την πύλη του Παίδων, η κ. Σολδάτου δηλώνει «μάχιμη παιδίατρος».
Κάθισα απέναντί της στο γραφείο της, όπου μύριζε ακόμα η φρέσκια ξυλεία από τα ντουλάπια και τις πόρτες. Απέναντί μας ήταν ένα εξεταστήριο για βρέφη και στον τοίχο χαρούμενες ζωγραφιές. «Η μονάδα αυτή πήρε σάρκα και οστά από ένα περιστατικό την άνοιξη του 2014», μου είπε.
Η παιδίατρος Αλεξάνδρα Σολδάτου στη Μονάδα Φροντίδας για την Ασφάλεια του Παιδιού «Σόφη Βαρβιτσιώτη» του «Αγλαΐα Κυριακού».
«Έφθασε στο νοσοκομείο ένα αγοράκι σε μεταβρεφική ηλικία, με πολλές σωματικές βλάβες που παραπέμφθηκε σε εμάς για να διαπιστώσουμε αν υπάρχει κάποια παθολογία που δημιουργεί τις βλάβες αυτές, λ.χ. να μην πήζει το αίμα του ή μήπως τα οστά του είχαν πρόβλημα και πάθαινε κατάγματα. Εμείς είδαμε ότι οι θέσεις των βλαβών ήταν σε περίεργα σημεία, ενώ από την εξέταση καταλάβαμε ότι κάποιες ήταν παλαιότερες και κάποιες νεότερες.
«Έφθασε στο νοσοκομείο ένα αγοράκι σε μεταβρεφική ηλικία, με πολλές σωματικές βλάβες που παραπέμφθηκε σε εμάς για να διαπιστώσουμε αν υπάρχει κάποια παθολογία που δημιουργεί τις βλάβες αυτές, λ.χ. να μην πήζει το αίμα του ή μήπως τα οστά του είχαν πρόβλημα και πάθαινε κατάγματα. Εμείς είδαμε ότι οι θέσεις των βλαβών ήταν σε περίεργα σημεία, ενώ από την εξέταση καταλάβαμε ότι κάποιες ήταν παλαιότερες και κάποιες νεότερες.
Το άλλο που μας έκανε εντύπωση είναι ότι το συγκεκριμένο παιδάκι, εξαιτίας των βλαβών, δεν είχε αρχίσει ακόμα να περπατά, να εξελίσσεται όπως ένα φυσιολογικό παιδί της ηλικίας του. Κάναμε αμέσως ένα ιατρικό συμβούλιο οι γιατροί όλων των εμπλεκομένων ειδικοτήτων και αποφανθήκαμε ότι προκλήθηκαν όλες από εξωτερικούς τραυματισμούς.
Ενεργοποιήσαμε τη διαδικασία της ενημέρωσης του εισαγγελέα και αμέσως το παιδί τέθηκε σε προστασία».
Η πολιτεία έχει φροντίσει ώστε να υπάρχουν αυτές οι ασφαλιστικές δικλίδες, όμως κανένας μηχανισμός με όση πρόνοια κι αν δραστηριοποιείται δεν έχει αποτέλεσμα αν δεν βρεθεί κάποιος που θα «πατήσει το κουμπί» της ενεργοποίησης. Τα βρέφη, τα νήπια δεν μπορούν να μιλήσουν στους γιατρούς και στους νοσηλευτές. Πρέπει εκείνοι να αντιληφθούν γρήγορα από μερικά ύποπτα σημάδια πως κάτι δεν πάει καλά. Μια γρατζουνιά, ένα τραύμα, ένα έγκαυμα θα μπορούσαν να είναι τέτοιες ενδείξεις, επισημαίνει η Αλεξάνδρα Σολδάτου.
Η πολιτεία έχει φροντίσει ώστε να υπάρχουν αυτές οι ασφαλιστικές δικλίδες, όμως κανένας μηχανισμός με όση πρόνοια κι αν δραστηριοποιείται δεν έχει αποτέλεσμα αν δεν βρεθεί κάποιος που θα «πατήσει το κουμπί» της ενεργοποίησης. Τα βρέφη, τα νήπια δεν μπορούν να μιλήσουν στους γιατρούς και στους νοσηλευτές. Πρέπει εκείνοι να αντιληφθούν γρήγορα από μερικά ύποπτα σημάδια πως κάτι δεν πάει καλά. Μια γρατζουνιά, ένα τραύμα, ένα έγκαυμα θα μπορούσαν να είναι τέτοιες ενδείξεις, επισημαίνει η Αλεξάνδρα Σολδάτου.
Ένα παιδί που πάει με βαριά τραύματα κακοποίησης στο νοσοκομείο συνήθως έχει ξανανοσηλευτεί στο παρελθόν.
Πόσο εύκολο είναι για τους μάχιμους γιατρούς να έχουν τη γνώση και την ψυχραιμία να αντιδράσουν σωστά;
«Φανταστείτε την εξής σκηνή: είσαι ο μοναδικός εφημερεύων ιατρός, Σάββατο βράδυ, και εξετάζεις ένα τέτοιο παιδί. Πρέπει να αποφασίσεις μόνος σου, γρήγορα και να μη φοβηθείς να κάνεις αυτό που πρέπει να κάνεις. Συνεπώς αναγνωρίσαμε πως ένα μεγάλο τμήμα της προστασίας πέφτει στους ώμους των γιατρών και αυτοί πρέπει να είναι εκπαιδευμένοι κατάλληλα και έτοιμοι να αντιμετωπίσουν με τον δέοντα τρόπο παρόμοια περιστατικά. Στην Αμερική ακόμα οι φοιτητές της Ιατρικής είχαν τέτοια εκπαίδευση. Στην Ελλάδα δεν είχαμε ούτε έναν παιδίατρο που να έχει ειδικευτεί στην κακοποίηση».
Οι ημερίδες
Όντως τα επόμενα τρία χρόνια έγινε σοβαρή ομαδική δουλειά στον τομέα αυτό με συντονισμένες προσπάθειες. Το Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού, που διαθέτει τμήμα κακοποίησης και παραμέλησης, συγκέντρωσε νομικούς, εισαγγελείς, κοινωνικούς λειτουργούς, επαγγελματίες της υγείας από παιδιατρικές κλινικές της Αττικής που ήθελαν να ενημερωθούν και να εκπαιδευθούν στο θέμα αυτό. Αργότερα, η Αφροδίτη Στάθη, διοικητική διευθύντρια του ΕΛΙΖΑ, προσέγγισε την Αλεξάνδρα Σολδάτου προσφέροντας τα οικονομικά μέσα ώστε να προχωρήσει πιο στοχευμένα το εγχείρημα της εκπαίδευσης. Ετσι σε συνεργασία με κορυφαίους ειδικούς, όπως ο καθηγητής Τζον Λέβενταλ από το Γέιλ και η Ρεσμιγιέ Οράλ από το Πανεπιστήμιο της Αϊόβας, σχεδιάστηκε ένα ειδικό πρόγραμμα για Έλληνες γιατρούς. Η Μαρία Τσολιά, διευθύντρια της Β΄ Παιδιατρικής Κλινικής προσκάλεσε γιατρούς από όλες τις πανεπιστημιακές κλινικές της χώρας που συμμετείχαν σε ένα ειδικό σεμινάριο και μια ημερίδα.
Ακολούθησαν οκτώ αντίστοιχες ημερίδες σε πόλεις όπου εδρεύουν αυτές οι κλινικές με συνολική παρουσία 1.200 ανθρώπων της υγείας, από παιδίατρους μέχρι νοσηλευτές και φοιτητές. Το τελευταίο βήμα ήταν η δημιουργία της μονάδας στο Παίδων.
Σύμφωνα με την κ. Σολδάτου, ορισμένες φορές η έκφραση βίας προς το παιδί δεν προέρχεται από γονείς που θέλουν να το βλάψουν: «Ένα παράδειγμα: ένα νεαρότατο κορίτσι μένει έγκυος και κρατά το παιδί. Φτιάχνει μια μονογονεϊκή οικογένεια χωρίς καμιά στήριξη από τους γονείς που δεν εγκρίνουν την απόφαση. Παραμένει στην ανεργία για πολύ καιρό και τη νύχτα πριν από μια σημαντική συνέντευξη για δουλειά, το βρέφος κλαίει για ώρες. Αν η μητέρα χάσει την ψυχραιμία, πάρει το μωρό και το τραντάξει δυνατά, μπορεί να του προκαλέσει μεγάλη σωματική βλάβη, που φτάνει μέχρι θάνατο ή αναπηρία. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι ήθελε να του προκαλέσει κακό...».
«Η πολιτεία μπορεί να δράσει προληπτικά»
Τι πρέπει να γίνει ως πρόληψη;
Οι ημερίδες
Όντως τα επόμενα τρία χρόνια έγινε σοβαρή ομαδική δουλειά στον τομέα αυτό με συντονισμένες προσπάθειες. Το Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού, που διαθέτει τμήμα κακοποίησης και παραμέλησης, συγκέντρωσε νομικούς, εισαγγελείς, κοινωνικούς λειτουργούς, επαγγελματίες της υγείας από παιδιατρικές κλινικές της Αττικής που ήθελαν να ενημερωθούν και να εκπαιδευθούν στο θέμα αυτό. Αργότερα, η Αφροδίτη Στάθη, διοικητική διευθύντρια του ΕΛΙΖΑ, προσέγγισε την Αλεξάνδρα Σολδάτου προσφέροντας τα οικονομικά μέσα ώστε να προχωρήσει πιο στοχευμένα το εγχείρημα της εκπαίδευσης. Ετσι σε συνεργασία με κορυφαίους ειδικούς, όπως ο καθηγητής Τζον Λέβενταλ από το Γέιλ και η Ρεσμιγιέ Οράλ από το Πανεπιστήμιο της Αϊόβας, σχεδιάστηκε ένα ειδικό πρόγραμμα για Έλληνες γιατρούς. Η Μαρία Τσολιά, διευθύντρια της Β΄ Παιδιατρικής Κλινικής προσκάλεσε γιατρούς από όλες τις πανεπιστημιακές κλινικές της χώρας που συμμετείχαν σε ένα ειδικό σεμινάριο και μια ημερίδα.
Ακολούθησαν οκτώ αντίστοιχες ημερίδες σε πόλεις όπου εδρεύουν αυτές οι κλινικές με συνολική παρουσία 1.200 ανθρώπων της υγείας, από παιδίατρους μέχρι νοσηλευτές και φοιτητές. Το τελευταίο βήμα ήταν η δημιουργία της μονάδας στο Παίδων.
Σύμφωνα με την κ. Σολδάτου, ορισμένες φορές η έκφραση βίας προς το παιδί δεν προέρχεται από γονείς που θέλουν να το βλάψουν: «Ένα παράδειγμα: ένα νεαρότατο κορίτσι μένει έγκυος και κρατά το παιδί. Φτιάχνει μια μονογονεϊκή οικογένεια χωρίς καμιά στήριξη από τους γονείς που δεν εγκρίνουν την απόφαση. Παραμένει στην ανεργία για πολύ καιρό και τη νύχτα πριν από μια σημαντική συνέντευξη για δουλειά, το βρέφος κλαίει για ώρες. Αν η μητέρα χάσει την ψυχραιμία, πάρει το μωρό και το τραντάξει δυνατά, μπορεί να του προκαλέσει μεγάλη σωματική βλάβη, που φτάνει μέχρι θάνατο ή αναπηρία. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι ήθελε να του προκαλέσει κακό...».
«Η πολιτεία μπορεί να δράσει προληπτικά»
Τι πρέπει να γίνει ως πρόληψη;
«Η κακοποίηση συνδέεται συχνά με ψυχικά νοσήματα των γονιών, με χρήση τοξικών ουσιών και άλλα θέματα», λέει η Αλεξάνδρα Σολδάτου. Πολλές φορές όμως η πολιτεία μπορεί να δράσει προληπτικά, να εξαλείψει τον κίνδυνο κακοποίησης βρεφών και παιδιών σε άλλες ομάδες του πληθυσμού –μονογονεϊκές οικογένειες, άνεργοι, άτομα με μεγάλη ανέχεια κλπ.– όπου οι άνθρωποι αυτοί θα αντιδρούσαν διαφορετικά, αν υπήρχε ένας επισκέπτης υγείας, μια οικονομική στήριξη από το κράτος, μια πρόνοια ώστε να βγουν από τη δύσκολη θέση στην οποία βρίσκονται. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι όποιος ζει παρόμοιες δυσκολίες μπορεί να ξεσπάσει στο παιδί του. Μια προηγμένη χώρα πρέπει να έχει μια τέτοια πολιτική υγείας όχι μόνον για λόγους ηθικούς αλλά και πρακτικούς. Από έρευνες προκύπτει πως τα άτομα που δέχθηκαν κακοποίηση ή υπέστησαν παραμέληση στην παιδική ηλικία έχουν αργότερα πολλά ψυχικά προβλήματα και θέματα υγείας στην ενήλικη ζωή τους, από παχυσαρκία μέχρι εκδήλωση καρκίνου. Το σύστημα περίθαλψης επιβαρύνεται για πολλές δεκαετίες με την αντιμετώπιση των θεμάτων αυτών. Κάτι ακόμα: αν δράσει νωρίς η πολιτεία προστατεύει την οικογένεια στο σύνολό της και έτσι τα παιδιά δεν αποχωρίζονται τους γονείς τους».
ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΠΟΥΡΝΑΡΑ
kathimerini.gr
Φιλοξενία: Το Χαμομηλάκι
Μας ενημέρωσε η Παιδοενδοκρινολόγος: Ρούλη Παπαθανασίου
ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΠΟΥΡΝΑΡΑ
kathimerini.gr
Φιλοξενία: Το Χαμομηλάκι
Μας ενημέρωσε η Παιδοενδοκρινολόγος: Ρούλη Παπαθανασίου
No comments:
Post a Comment