Πατέρες και γιοι - Συμβουλές από τον Πλούταρχο

Από το βιβλίο «Η αποστολή της Ελλάδας»* 

του sir Richard Livingstone

Αυτά που θα πω τώρα, θίγουν την ανθρώπινη πλευρά του ζητήματος: το ξαναλέω, δεν έχω καμιά αξίωση να δείχνουν οι πατεράδες σκληρό και άκαμπτο χαρακτήρα· αντίθετα, να θυμίζουν στον εαυτό τους πως και αυτοί υπήρξαν νέοι, και συχνά να συγχωρούν κάποια σφάλματα του παιδιού. Κι όπως οι γιατροί ανακατεύουν τα πικρά φάρμακα με γλυκούς χυμούς, επινοώντας έτσι έναν τρόπο να πετύχουν το ωφέλιμο μέσω της ευχαρίστησης, έτσι θα πρέπει και οι πατέρες την αυστηρότητα της επιτίμησης να την συνδυάζουν με την πραότητα, και πότε να χαλαρώνουν τα ηνία και να κάνουν παραχωρήσεις στις επιθυμίες των παιδιών, και άλλοτε πάλι να σφίγγουν τα λουριά· και πάνω απ’ όλα να αντιμετωπίζουν τα σφάλματα των παιδιών με ηρεμία —κι αν όχι, η οργή τους ας είναι προσωρινή κι ας μαλακώνει γρήγορα.

Καλύτερα ένας οξύθυμος πατέρας παρά ένας μονίμως δύσθυμος· γιατί ο εχθρικός πατέρας που δεν σηκώνει κουβέντα, με τον τρόπο του αποδεικνύει ότι αντιπαθεί το παιδί του. Καλό είναι, καμιά φορά να προσποιείται ότι δεν τα βλέπει μερικά στραβοπατήματα, ότι δήθεν λόγω προχωρημένης ηλικίας δεν καλοβλέπει και δεν ακούει καλά, ακριβώς, όπως και σε άλλες περιπτώσεις κάποια πράγματα τα βλέπει κι είναι σα να μη τα βλέπει ή τα ακούει και κάνει πως δεν τ’ ακούει. Των φίλων μας τα λάθη τα δεχόμαστε· τι το παράδοξο, να δεχτούμε και των παιδιών μας; Εδώ, τόσες και τόσες φορές παραβλέψαμε το ότι ένας δούλος μας ήταν τύφλα στο μεθύσι, και δεν τον μαλώσαμε.

Κατά καιρούς είσαι σφιχτοχέρης με το γιο σου· όμως δίνε του κιόλας. Κάποτε αγανακτείς· μάθε και να υποχωρείς. Εκείνος χρησιμοποίησε τον υπηρέτη για να σε ξεγελάσει· εσύ δώσε τόπο στην οργή. Πήρε την άμαξα από το χωράφι, όταν γύρισε σπίτι μύριζε κρασί από το χθεσινοβραδυνό μεθύσι· αγνόησέ το. Βρωμοκοπάει αρώματα· τσιμουδιά εσύ. Η νιότη που σκιρτάει, μόνο έτσι δαμάζεται.

Και όσους είναι πλέον υποταγμένοι στις ηδονές και κωφεύουν στις επιπλήξεις, ας επιχειρήσουμε να τους δεσμεύσουμε παντρεύοντάς τους, γιατί ο γάμος είναι το πιο σίγουρο χαλινάρι της νιότης. Και μάλιστα, θα πρέπει η γυναίκα που θα πάρει να μην είναι ανώτερή του, μήτε στην καταγωγή μήτε στα πλούτη. Είναι σοφή η συμβουλή που λέει, «πάρε γυναίκα στα μέτρα σου». Όποιος παίρνει γυναίκα πολύ καλύτερή του δεν είναι σύζυγος γυναίκας μα δούλος της προίκας χωρίς να το ξέρει.

Θα προσθέσω εν συντομία λίγα ακόμα και θα τελειώσω με τις συμβουλές: Πάνω απ’ όλα, θα πρέπει οι πατέρες όχι μόνο να αποφεύγουν τα σφάλματα, αλλά να κάνουν ό,τι χρειάζεται για να αποτελέσουν οι ίδιοι ζωντανό παράδειγμα για τα παιδιά τους, κι ο τρόπος ζωής τους να γίνει ένας καθρέφτης που κοιτώντας τον τα παιδιά τους να αποστρέφονται τα αισχρά έργα και λόγια.

Γιατί κάποιοι που επιτιμούν τους γιους τους τη στιγμή που κι οι ίδιοι πέφτουν στα ίδια σφάλματα, δεν το καταλαβαίνουν πως στην πραγματικότητα επιτιμούν τον ίδιο τον εαυτό τους. Κι αν η ζωή τους είναι γενικά φαύλη, τότε δεν έχουν δικαίωμα ούτε τους δούλους τους να επιτιμήσουν, πόσο μάλλον τους γιους τους. Για να μη πω ότι γίνονται οι ίδιοι δάσκαλοι και σύμβουλοι του κακού (...)

Βέβαια, το να εφαρμοστούν όλες οι παραπάνω συμβουλές είναι περισσότερο ευχής έργον παρά κάτι που μπορεί να επιτευχθεί με παραινέσεις. Όμως οι περισσότερες -αν και χρειάζεται καλή τύχη και πολλή προσοχή- δεν είναι ακατόρθωτες για την ανθρώπινη φύση.

antikleidi

Φιλοξενία: Το Χαμομηλάκι

* Με την «Αποστολή της Ελλάδας» ο ελληνιστής Sir Richard Livingstone, πρύτανης του Πανεπιστημίου του Μπέλφαστ όταν εξέδωσε αυτό το έργο, φωτίζει μια μεγάλη ιστορική περίοδο: τους ανθρώπους της, τις ιδέες και τα οράματά τους, τις επιλογές και τα ενδιαφέροντά τους, τα έργα που μας άφησαν, την καθημερινή τους ζωή. 

Στόχος του είναι να αποκαταστήσει την αληθινή εικόνα του ελληνορωμαϊκού κόσμου στα μάτια του σύγχρονου αναγνώστη, μακριά από προκαταλήψεις, ιδεοληψίες και ιστορικές αγκυλώσεις. Με χαρακτηριστική σεμνότητα και χαμηλούς τόνους ο Livingstone έχει επιφυλάξει για τον εαυτό του το ρόλο του διακριτικού οικοδεσπότη: δίνει τον πρώτο λόγο στους ίδιους τους αρχαίους συγγραφείς που εξέφρασαν το πνεύμα της εποχής τους, ενώ ο ίδιος αυτοπεριορίζεται σε ολιγόλογα σχόλια, αφήνοντας έτσι ευρύτατα περιθώρια στον αναγνώστη να διαμορφώσει ανεπηρέαστος τις δικές του απόψεις. 

Το μεράκι και η λογιοσύνη του Livingstone δημιούργησαν αυτή τη μοναδική στο είδος της ανθολογία, μέσα από την οποία αναδύεται ένας κόσμος τόσο μακρινός κι όμως τόσο όμοιος με τον δικό μας. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

politeianet