Κλειτοριδεκτομή, ο κύκλος ενός εγκλήματος

Ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων είναι μια αποτρόπαιη παράδοση. Μια παράδοση που ακόμη και στις χώρες στις οποίες εφαρμόζεται προκαλεί αντιδράσεις για την καταπάτηση των γυναικείων δικαιωμάτων και τους κινδύνους που εγκυμονεί τόσο για την σωματική, όσο και για την ψυχική υγεία των γυναικών που τον υφίστανται.  

Είναι όμως μια πρακτική βαθιά ριζωμένη στην κουλτούρα και στο κοινωνικό γίγνεσθαι λαών και φυλών, που την συνδέουν άρρητα με την έννοια της ενηλικίωσης. Παρότι μια παγκόσμια εκστρατεία βρίσκεται τα τελευταία χρόνια σε εξέλιξη προκειμένου αυτός να τερματιστεί, ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων παραμένει γεγονός. Η πρακτική αφορά πολλές εκατομμύρια γυναίκες. Περίπου 200 εκατομμύρια κορίτσια και γυναίκες στον κόσμο υπολογίστηκαν το 2015, ότι ζουν έχοντας υποστεί κλειτοριδεκτομή, σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της UNICEF. Μεταξύ των 200 εκατομμυρίων θυμάτων της πρακτικής αυτής, τα 44 εκατομμύρια είναι κορίτσια ηλικίας 14 ετών ή μικρότερα. Στις 30 χώρες στις οποίες η πρακτική αυτή είναι πιο εξαπλωμένη, η πλειοψηφία των κοριτσιών υποβάλλεται σε κλειτοριδεκτομή πριν από την ηλικία των 5 ετών. Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών κήρυξε την 6η Φεβρουαρίου «Παγκόσμια Ημέρα κατά της Κλειτοριδεκτομής», για να ευαισθητοποιήσει το διεθνές κοινό και ιδιαίτερα της Αφρικανούς για τη βάρβαρη αυτή πρακτική, που προσβάλλει τα ανθρώπινα δικαιώματα και εγκυμονεί κινδύνους για την υγεία της γυναίκας. Συνολικά, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, περισσότερα από 125 εκατομμύρια κορίτσια και γυναίκες στην Αφρική και τη Μέση Ανατολή έχουν υποχρεωθεί σε κλειτοριδεκτομή, ενώ ακόμη 30 εκατομμύρια, όπως αναφέρει η Unicef κινδυνεύουν να πέσουν θύματα αυτής της πρακτικής μέσα στην επόμενη δεκαετία.  
Ένα συγκλονιστικό animation του Al Jazeera για την κλειτοριδεκτομή

Τι πρέπει να γνωρίζουμε 

Τι είναι ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων
Είναι ο ακρωτηριασμός μερικός ή ολικός των εξωτερικών γυναικείων γεννητικών οργάνων. Είναι επίσης γνωστός ως «τομή», «γυναικεία περιτομή» και «μύηση».

Ποιες χώρες ασκούν την πρακτική

Η πρακτική λαμβάνει χώρα σε πολλά μέρη του κόσμου, αλλά είναι πιο συνηθισμένη στην Αφρική, την Ασία και τη Μέση Ανατολή. Σύμφωνα με τον ΟΗΕ η πρακτική ακολουθείται σε ορισμένες κοινότητες στις ακόλουθες χώρες:

• Στην Αφρική: Μπενίν, Μπουρκίνα Φάσο, Καμερούν, Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, Τσαντ, Ακτή Ελεφαντοστού, Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, Τζιμπουτί, Ερυθραία, Αιθιοπία, Γκάμπια, Γκάνα, Γουινέα Μπισσάου, Νιγηρία, Σενεγάλη, Σιέρρα Λεόνε, Σομαλία, Σουδάν, Τανζανία, Τόγκο, Ουγκάντα και Ζάμπια.
• Στην Ασία: Ινδία, Ινδονησία, Μαλαισία, Πακιστάν και Σρι Λάνκα.
• Στη Μέση Ανατολή: Υεμένη, Ομάν, Ιράκ, Ιράν, Παλαιστίνη, Ισραήλ, Αίγυπτος και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
• Στην Ανατολική Ευρώπη: Γεωργία και Ρωσία.
• Στη Νότια Αμερική: Κολομβία, Ισημερινός, Παναμάς και Περού.

Επίσης η πρακτική ασκείται σε πολλές δυτικές χώρες, σε συγκεκριμένους πληθυσμούς της διασποράς. Μεταξύ των χωρών αυτών είναι η Αυστραλία, ο Καναδάς, η Νέα Ζηλανδία, οι ΗΠΑ και η Βρετανία. «The Cut: Exploring FGM»: Ένα ντοκιμαντέρ ψάχνει απαντήσεις: Γιατί η επικίνδυνη και οδυνηρή πρακτική του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων εξακολουθεί να υφίσταται σε πολλές χώρες σε όλο τον κόσμο;

Γιατί εφαρμόζεται

Τα κίνητρα και οι δικαιολογίες που παρέχονται ποικίλλουν. Μεταξύ αυτών είναι: Ο έλεγχος της γυναικείας σεξουαλικότητας: Ο ακρωτηριασμός αυτού του είδους έχει συνδεθεί με τον έλεγχο της γυναικείας σεξουαλικότητας. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, σε διαφορετικούς πολιτισμούς, ορισμένοι πιστεύουν ότι η πρακτική αυτή περιορίζει τις σεξουαλικές επιθυμίες των γυναικών κι έτσι αυξάνονται οι πιθανότητες να παραμείνουν παρθένες μέχρι να παντρευτούν. Η θρησκεία: Η πρακτική εφαρμόζεται τόσο σε μουσουλμανικές όσο και σε χριστιανικές κοινότητες, καθώς και σε οπαδούς αυτόχθονων θρησκειών. Αν και ούτε το Ισλάμ, ούτε ο Χριστιανισμός προωθούν αυτή την πρακτική, συχνά το θρησκευτικό δόγμα χρησιμοποιείται για να τη δικαιολογήσει. Η κοινωνική υποχρέωση: Εν μέρει κυρίως λόγω της σύνδεσής της με τη θρησκεία, πολλές κοινωνίες θεωρούν τον ακρωτηριασμό κομμάτι της ανατροφής ενός κοριτσιού και της προετοιμασίας του να γίνει γυναίκα και παντρευτεί. Με την άμεση σύνδεση της πρακτικής τόσο με την προγαμιαία παρθενία και όσο και με την οικογενειακή πίστη, οι κοινωνικές πιέσεις για την εφαρμογή της στις γυναίκες είναι έντονες. Ο οικονομικός παράγοντας: Εξαιτίας των παραπάνω, σε πολλές κοινότητες, ο ακρωτηριασμός των γεννητικών οργάνων αποτελεί προϋπόθεση για το γάμο. Σε μέρη όπου οι γυναίκες μπορεί να εξαρτώνται οικονομικά από το γάμο, αυτό παρουσιάζεται ως μια δικαιολογία για την εφαρμογή της πρακτικής. Η αισθητική: Σε ορισμένες κοινότητες, ο ακρωτηριασμός των γεννητικών οργάνων παρουσιάζεται ως μια πρακτική που ομορφαίνει τη γυναίκα.

Μορφές

 

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, υπάρχουν τέσσερις μορφές ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων:

• Τύπος Ι: Αναφέρεται απλώς ως κλειτοριδεκτομή και είναι η αφαίρεση της καλύπτρας της κλειτορίδας.
• Τύπος ΙΙ: Αναφέρεται ως εκτομή. Αφαιρούνται η κλειτορίδα και τα μικρά χείλη, δηλαδή τα εσωτερικά χείλη του κόλπου.
• Τύπος ΙΙΙ: Αναφέρεται ως αγκτηριασμός. Αφαιρούνται όλα τα εξωτερικά γεννητικά όργανα της γυναίκας. Επίσης γίνεται στένωση στην κολπική είσοδο.
• Τύπος IV: Περιλαμβάνει όλες τις άλλες επεμβατικές διαδικασίες στα γυναικεία γεννητικά όργανα. Όπως το τρύπημα, το κέντημα, το κόψιμο, την απόξεση και την καυτηρίαση.

Ποιος κάνει τον ακρωτηριασμό

Συνήθως τον κάνουν τα παλαιότερα μέλη μιας κοινότητας ή συχνά γυναίκες που δεν διαθέτουν ιατρική εκπαίδευση. Κάποιες φορές πραγματοποιείται από ασκούντες την ιατρική και βοτανολόγους ή περιστασιακά από γυναίκες συγγενείς. Τέλος, σε ορισμένες περιπτώσεις τον κάνουν επαγγελματίες γιατροί.

Σε ποια ηλικία γίνεται;

 

Αυτό είναι κάτι που διαφέρει από τόπο σε τόπο, αλλά η πρακτική συνήθως εφαρμόζεται σε κορίτσια μεταξύ της βρεφικής ηλικίας και της ηλικίας των 15 ετών. Κάποιες φορές γίνεται μόλις δυο ημέρες μετά τη γέννηση του κοριτσιού.

Πόσες γυναίκες και κορίτσια επηρεάζονται;

Περίπου 6.000 κορίτσια υποβάλλονται σε ακρωτηριασμό των γεννητικών τους οργάνων κάθε ημέρα. Το ένα τέταρτο των κοριτσιών είναι κάτω από 14 ετών. Περισσότερα από τα μισά κορίτσια ζουν σε τρεις χώρες: την Ινδονησία, την Αίγυπτο και την Αιθιοπία. Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της UNICEF το 2016, η οποία εξέτασε τον ακρωτηριασμό των γυναικείων γεννητικών οργάνων σε κορίτσια ηλικίας από 15 έως 19 ετών, μείωση σημειώθηκε στην Αίγυπτο, τη Μπουρκίνα Φάσο, την Κένυα, τη Λιβερία και το Τόγκο. Ωστόσο, λόγω της αύξησης του πληθυσμού, βάσει των σημερινών ποσοστών, ο αριθμός των κοριτσιών και των γυναικών που υποβάλλονται σε ακρωτηριασμό γεννητικών οργάνων αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά τα επόμενα 15 χρόνια.

Η προέλευση

 

Δεν είναι σαφής η προέλευση της πρακτικής του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων. Είναι, ωστόσο, γνωστό ότι εφαρμόστηκε από τους Φαραώ στην αρχαία Αίγυπτο. Ο ΟΗΕ επίσης αναφέρει ότι εφαρμοζόταν σε ορισμένες περιοχές της Αφρικής, των Φιλιππίνων, από ορισμένες φυλές στον Άνω Αμαζόνιο, από τη φυλή Αρούντα στην Αυστραλία από μερικούς από τους πρώτους Ρωμαίους και από Άραβες. Οι γυναικολόγοι τον 19αι αιώνα τον χρησιμοποιούσαν τόσο στη Βρετανία, όσο και στις ΗΠΑ για να θεραπεύσουν ασθένειες, για παράδειγμα την επιληψία, την υστερία, τις ψυχικές διαταραχές, την κατάθλιψη ή για να διακόψουν τον γυναικείο αυνανισμό και τη νυμφομανία, ακόμη και τη γυναικεία ομοφυλοφιλία. Φυσικά η πρακτική δεν έχει καμία ιατρική ισχύ.

Οι επιπτώσεις στις γυναίκες και τα κορίτσια

Ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων δεν έχει κανένα αποδεδειγμένο όφελος για την υγεία της γυναίκας. Αντίθετα μπορεί να προκαλέσει σοβαρές και ανεπανόρθωτες σωματικές και ψυχικές βλάβες στις γυναίκες που υποβάλλονται σε αυτόν. Η έκταση της ζημίας που προκαλείται μπορεί να εξαρτάται από τον τύπο του ακρωτηριασμού και από το αν αυτός που τον ασκεί έχει ή όχι ιατρική εκπαίδευση ή και από το αν είναι αποστειρωμένα τα εργαλεία που χρησιμοποιεί. Στην περίπτωση του αγκτηριασμού (Τύπος ΙΙΙ) εξαρτάται και από τη στένωση που γίνεται στον κόλπο. Από τον αν έχει αφεθεί, δηλαδή, μια μικρή οπή για τη διέλευση των ούρων και του εμμηνορροϊκού αίματος.

Τι μπορεί να πάθει μια γυναίκα:

• Σοβαρή αιμορραγία, πόνο και σοκ, που μερικές φορές οδηγούν σε θάνατο
• Λοίμωξη που μπορεί να οδηγήσει σε θάνατο
• Παρεμπόδιση των ούρων και της περιόδου 
• Λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος και HIV
• Ψυχικές ασθένειες, συμπεριλαμβανομένης της διαταραχής μετατραυματικού στρες (PTSD) 
• Σεξουαλικές δυσλειτουργίες, συμπεριλαμβανομένης της δυσπαρευνίας (πόνος κατά τη σεξουαλική επαφή)
• Επιπλοκές κατά την εγκυμοσύνη και τον τοκετό, που μερικές φορές οδηγούν σε θάνατο

Ποιες χώρες έχουν απαγορεύσει τον ακρωτηριασμό γεννητικών οργάνων

 

Ο ακρωτηριασμός γεννητικών οργάνων έχει απαγορευτεί στις περισσότερες αφρικανικές χώρες, όπου οι γυναίκες πλήττονται από την εφαρμογή του καθώς και σε πολλά ευρωπαϊκά κράτη και χώρες της Δύσης. Οι κυρώσεις κυμαίνονται από τουλάχιστον έξι μήνες φυλακή έως και ισόβια κάθειρξη. Ορισμένες χώρες περιλαμβάνουν και χρηματικά πρόστιμα στην ποινή.
Ωστόσο, αυτοί οι νόμοι δεν εφαρμόζονται πάντα και η πρακτική συνεχίζεται σε πολλά μέρη επηρεάζοντας τη ζωή εκατομμυρίων γυναικών και κοριτσιών.
 
^{* Ο πίνακας είναι της καλλιτέχνιδας Olubunmi Temitope Oyesanya. Έχει τίτλο «Η μάστιγα» και είναι του 2008. Επιλέχθηκε για το εξώφυλλο του καταλόγου μιας έκθεσης με τίτλο: «Γυναίκες, μια ζωή γεμάτη πόνο» που έγινε στην Ολλανδία και αφορά των ακρωτηριασμό των γεννητικών οργάνων.}

 
Πηγή: ideopigi
Φιλοξενία: Το Χαμομηλάκι