Η τιμωρία ΔΕΝ βοηθά το παιδί

Γιατί η τιμωρία ΔΕΝ βοηθά το παιδί;
7+1 πρακτικές για γονείς…

Όλα τα παιδιά -ιδιαίτερα της προσχολικής ηλικίας- δημιουργούν προβλήματα με έντονες συμπεριφορές, κάθε φορά που οι ανάγκες και οι επιθυμίες τους δεν ικανοποιούνται από τους γονείς τους. Η προσχολική ηλικία και η σχολική είναι μια πολύ ιδιαίτερη περίοδος για τα παιδιά, όπως και για τους γονείς καθώς δυσκολεύονται να κατανοήσουν τις μη αποδεκτές συμπεριφορές και τα όρια.

Συχνά οι γονείς απέναντι σε αντιδραστικές ή έντονες συμπεριφορές, θυμώνουν, απογοητεύονται ή δεν έχουν υπομονή και καταφεύγουν σε φωνές, τιμωρίες ακόμη και ξύλο. Αυτές είναι κάποιες αντιδράσεις απέναντι σε μία κακή συμπεριφορά του παιδιού, που φαίνεται να μη βοηθούν αποτελεσματικά. Ο βασικότερος παράγοντας για την ανάπτυξη της ενσυναίσθησης και της αυτοεκτίμησης του παιδιού, είναι ο σεβασμός προς την προσωπικότητά του, αλλά και ο ρόλος του γονέα ως πρότυπο ταύτισης κατανόησης και φροντίδας.

Γιατί δεν βοηθά η τιμωρία;

Αντιδρώντας για παράδειγμα, σε μια ακατάλληλη συμπεριφορά του παιδιού σας με τις λέξεις «λυπάμαι που το έκανες αυτό», του δείχνετε ότι νοιάζεστε για τα συναισθήματά του. Αντίθετα, με τις φωνές και όταν αντιδράτε με θυμό στην συμπεριφορά του, το μαθαίνετε να πράττει χωρίς να δίνει σημασία στα συναισθήματά του αλλού.
Είναι κάτι που επιβάλλεται στα παιδιά από τους γονείς, κάτι που δημιουργεί συνήθως αντιδράσεις και τα παιδιά πολλές φορές δεν θα θέλουν να το ακολουθήσουν. Είναι επίσης, κάτι που δεν διδάσκει στα παιδιά την επιθυμητή συμπεριφορά, αλλά εντείνει τον θυμό τους.

Γιατί προτιμάμε τις συνέπειες για κάθε αρνητική συμπεριφορά του παιδιού μας;

Για τους λόγους που κάνουν την τιμωρία να είναι αναποτελεσματική, αξιοποιούμε τις συνέπειες ή την επιβράβευση. Η διαδικασία των συνεπειών για μια επιλογή ή συμπεριφορά δίνει στο παιδί τη δυνατότητα να αποφασίσει τι θέλει τελικά να επιλέξει και να ακολουθήσει. Οι συνέπειες δεν εμπεριέχουν αρνητική κριτική απέναντι στο παιδί.
Αντιθέτως, το βοηθούν να προβληματιστεί πάνω στην συμπεριφορά του. Το παιδί μαθαίνει να συνδέει την κάθε συμπεριφορά με συνέπειες ή επιβράβευση, άρα αποκτά καλύτερη εμπιστοσύνη στον εαυτό του και ασφάλεια, όταν αρχίζει να καθορίζει μόνο του ποιες συμπεριφορές θα έχει και αντίστοιχα αν θα δεχτεί επιβράβευση.

Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς;

• Μπροστά σε μια ένταση, χρειάζεται οι γονείς να πάρουν λίγο χρόνο να ηρεμήσουν και να μην αντιδράσουν έχοντας θυμό.
• Παράλληλα μπορείτε να πείτε στο παιδί σας, να πάει και εκείνο στο δωμάτιό του για να καθίσει μόνο του και να ηρεμήσει.
• Αφού έχετε ηρεμήσει, χρειάζεται να του μιλήσετε και να του εξηγήσετε τι ήταν αυτό που έκανε και γιατί σας έκανε να θυμώσετε. (Προσοχή: Μιλήστε για το πώς αισθάνεστε εσείς χωρίς κριτική απέναντι στο παιδί σας για αυτή τη συμπεριφορά του!)
• Έπειτα, εφαρμόστε κάποια συνέπεια για τη συμπεριφορά του αυτή, εξηγώντας του ότι για κάθε συμπεριφορά υπάρχει αντίστοιχα κάποια συνέπεια ή κάποια επιβράβευση και πως εκείνο ελέγχοντας τη συμπεριφορά του θα κερδίζει περισσότερη επιβράβευση.
• Είναι σημαντικό να προσέξετε τις λέξεις που θα χρησιμοποιήσετε απέναντι στο παιδί σας. Αν μιλάτε έντονα και επιθετικά το παιδί σας, θα σας φοβάται περισσότερο από το να σας σέβεται.
• Μην ξεχνάτε πως είναι σημαντικό να έχετε κάνει μια συζήτηση με το παιδί σας σε ουδέτερο χρόνο και να του εξηγήσετε τον ρόλο των συνεπειών και της επιβράβευσης και πότε αυτά θα έρχονται.
• Επίσης, μπορείτε να προκαθορίσετε κάποιες εναλλακτικές ως συνέπειες. Οι επιλογές αυτές μπορεί να είναι από τον περιορισμό στην πρόσβαση ηλεκτρονικών συσκευών, μέχρι την ανάθεση περισσότερων δουλειών στο σπίτι.
• Και φυσικά, είναι πολύ σημαντικό να μην ξεχνάτε να τα επαινείτε όταν συμπεριφέρονται σωστά, έτσι ώστε να μάθουν να αναγνωρίζουν ποιο είναι το σωστό.

Τέλος, μην ξεχνάτε πως όλοι για να καταφέρουμε να αλλάξουμε ή να διαχειριστούμε κάτι δύσκολο, προς το καλύτερο χρειαζόμαστε αποδοχή και αγάπη. Το ίδιο και τα παιδιά!


Αγγελική Καβαλλιεράτου
Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας / Ψυχολόγος BSc
ΜSc Κλινική και Κοινοτική Ψυχολόγος
Ειδικευόμενη Συστημική Οικογενειακή Ψυχοθεραπεύτρια
Μετεκπαίδευση στην Παιδοψυχολογία και Ψυχολογία Εφήβων
www.aggelikikavallieratou.gr | 6983433267
boro.gr
Φιλοξενία: Το Χαμομηλάκι